51637

mogła wpływać na jego rozwój poznawczy; od żywego kontaktu z rzeczą i rzeczywistością, poprzez uruchomienie procesów analizy, syntezy i uogólnienia ku formowaniu się pojęć. Nauka o rzeczach, koncentrując się wokół tych obszarów, które są dziecku znane, nie była odzwierciedleniem jednej dyscypliny, Dawid szukał wspólnych elementów pomiędzy nimi, chciał w umyśle dziecka kształtować pełniejszy obraz rzeczywistości. Naukę tę pojmował jako pierwszą w wychowaniu małego dziecka, występującą w okresie przedszkolnym przed nauką czytania i pisania, a w szkole - obok nauki czytania, pisania i liczenia.

Drugim niemniej ważną publikacją jest także Zasób umysłowy dziecka (1896), dzieło z zakresu psychologii dziecka, oparte na badaniach dzieci warszawskich, usiłujące wyodrębnić specyficzne cechy w rozwoju dziecka polskiego.

Nękany prześladowaniami policyjnymi, wydalony za granicę, wykładający w Krakowie, Lwowie, Zakopanym, przygotował znakomite dzieło, najwybitniejsze w całej polskiej literaturze psychologiczno - pedagogicznej lat przedwojennych: Inteligencja, wola i zdolność do pracy (1911), w którym m.ia przedstawił wyniki własnych badań nad inteligencją prowadzonych oryginalną metodą „testów obrazkowych”, w których zauważył związek pomiędzy inteligencją, wolą i zdolnością do pracy, który można by określić jako apoteozę pracy. Dawid uważał, że umieć, chcieć i móc - to trzy źródła, które zasilają życie ludzkie. "Umieć" to znaczy mieć inteligencję, "chcieć" - wolę, "móc" - zdolność do pracy.

Zajmował się także problematyką pedeutologiczną, co zaowocowało rozprawą O duszy nauczycielstwa (1912), w której określa cechy idealnego nauczyciela, jego "duszę". Za najważniejszą wśród nich uważa Dawid miłość dusz ludzkich, a obok niej wymienia potrzebę doskonałości, poczucie odpowiedzialności i obowiązku, wewnętrzną prawdziwość i moralną odwagę.

Z późniejszych ważniejszych prac należy wymienić: szkice filozoficzne - O intuicji w filozofii Bergsona (1911), prekursorską pracę Psychologia religii (1933), Pisma pedagogiczne (1961), Pisma pedagogiczne pomniejsze (1968)..

Dawid zajmował się też rozpowszechnianiem idei za pomocą prasy. Wiatach 1890-97 piastował stanowisko redaktora naczelnego „Przeglądu Pedagogicznego”, od 1898 zaangażowany był w działalność polityczną. W latach 1900-05 udzielał się jako redaktor i wydawca radykalnego ..Głosu”, a w latach 1906-07 - „Przeglądu Społecznego”. Jego nieustanna praca wykładowa i redaktorska rozbudziła w sferacli nauczycielskich Warszawy, a później i Krakowa, zamiłowania do pedagogiki eksperymentalnej. Z natchnienia Dawida powstało Polskie Towarzystwo badań nad dziećmi, a z grona jego uczennic wyszła zasłużona autorka Aniela Szycówna, której główne działo Rozwój pojęciowy dziecka w okresie lat 5-12 (1899) dalej prowadziło podjęte przez niego badania.