53047

sprawiedliwości osobie przez siebie powołanej, a także wybranym przez strony arbitrom, których zatwierdzał kompetentny urzędnik.

Posiedzenia sądu mogły odbywać się w każdy dzień z wyjątkiem dni świątecznych, ale nie publicznie tylko w pomieszczeniach zamkniętych.

c) Wszczęcie i przebieg postępowania sądowego.

Litis denuntiatio - jest to pismo procesowe, w którym powód przedstawia zwięźle swoje roszczenie wobec pozwanego i wzywa go do stawienia się w określonym terminie w sądzie.

Ów termin wynosił na ogół 4 miesiące.

Zgodnie z prawem justyniańskim wezwanie pozwanego do sądu odbywało się za pośrednictwem pisma zwanego libellus conventionis.

W tym pozwie powód również precyzuje zwięźle przedmiot swego żądania i jego podstawę prawną.

Prawo rzymskie przechodzi od systemu skarg procesowych do systemu praw podmiotowych. Procesować może się każdy, kto uważa, iż naruszone zostało jego prawo podmiotowe, które taka czy inna actio wyraża.

Treść libellus conventionis ma w procesie duże znaczenie dla oceny, czy powód nie dopuścił się uchybienia procesowego.

Podstawowym skutkiem wniesienia libellus conventionis jest tzw. zawisłość sporu, co oznacza, że w tej samej sprawie nie może się między tymi samymi stronami toczyć postępowanie przez innym sądem jak długo trwa zawisłość tego sporu.

W ciągu 10 dni od otrzymania pozwu winien pozwany, jeśli nie zamierza zaspokoić pretensji powoda, dać gwarancje stawienia się w sądzie we wskazanym terminie i udzielić pisemnej odpowiedzi na pozew. Odpowiedź taka to libellus contradictionis. Przedstawiał w niej pozwany zarzuty pod adresem powoda i ewentualnie własne pretensje pod adresem powoda (powództwo wzajemne).

Postępowanie przed sądem składa się z trzech części: pierwsza - wstępna, część środkowa - postępowanie dowodowe, część końcowa - wydanie wyroku.

W procesie kognicyjnym wyraźnie wzrosła rola adwokata. W okresie dominatu godność adwokata mogła piastować jedynie osoba o nieposzlakowanej opinii. O szczególnej pozycji adwokata świadczyć może to, że w skład komisji powołanej do ułożenia Kodeksy wchodziło dwóch adwokatów, a przy układaniu drugiej wersji już trzech.

Adwokat składał przed sądem niezbędne do dalszego postępowania pisma procesowe i imieniu swojego klienta.