53198

dobrą wolą w działaniu powinno wynikać tylko i wyłącznie z poczucia obowiązku. Słyszymy czasem „ nie rób drugiemu tego, co tobie nie miłe". Podobne poglądy głosił właśnie I. Kant, a są to mianowicie poglądy, iż „ należy postępować tak, by postępowanie to mogło się stać maksymą na resztę naszego życia, oczywiście w aspekcie moralności". Maksyma ta musi się stać naszym powszechnym prawem, domeną na resztę naszych dni. Wiadomo jest że nie da się zmienić całego świata. Obecny ustrój i pogoń za rozkwitem cywilizacyjnym nie daje nam łatwego pola do stosowania tejże maksymy. Jeśli jednak nasze postępowanie będzie opierało się o dobroć, zrozumienie i pomoc, to nasze zachwianie mogło by stać się wzorcem dla innych. Nie można bowiem traktować ludzi jak rzeczy, Kant ujął to tak: „Postępuj tak, byś człowieczeństwa tak w twej osobie, jako też w osobie każdego innego używał zawsze zarazem jako celu, nigdy tylko jako środka”. [„Ibid", s. 62 ].

Silną strona kantyzmu jest to, co jest słaba stroną utylitaryzmu, i na odwrót. Przeciwnie niż utylitaryzm, kantyzm nie pozwoliłby na poświęcenie jednostek lub mniejszości dla zbiorowego interesu. To nie jest sposób, w jaki chcielibyśmy być traktowani, a więc nasze działania nie mogłyby być uniwersalnie stosowane. Kant stwierdził, że nawet kłamstwo nie jest dopuszczalne, gdyż naszym obowiązkiem jest mówienie prawdy. Inną propozycją , będącą w dużym zakresie modyfikacją kantyzmu jest dopuszczenie rozróżniania obowiązków prima facie i obowiązków faktycznych. Czyny wykonywane w sposób zgodny tylko z obowiązkiem, ale motywowane wyrachowaniem, lękiem, przymusem, oczekiwaniem rekompensaty są obojętne pod względem moralnym. Tylko wola wypełnienia obowiązku nadaje czynom człowieka pozytywną wartość moralną. Z uwagi na to, że Kant określał obowiązek jako konieczność czynu, wynikającą z poszanowania prawa, czyny z obowiązku można również określać jako czyny wynikające z poszanowania prawa. I tak oto kantowskie maksymy zapoczątkowały etykę moralności również w biznesie.

Rynek kapitalistyczny wytworzył podział społeczeństwa na producentów i konsumentów. Obie te grupy dążą do polepszenia swojej sytuacji materialnej. Nierzadko gubiąc się w świecie, w którym rządzi pieniądz. Producenci starają się aby ich dochód był jak największy. Stawiają tylko na jedno - maksymalizację zysku. Ten czynnik determinuje ich działanie i tylko on jest wystarczającym motorem postępowania. Mówią oni "biznes to nie pensja dla grzecznych panienek, tu trzeba wykazać się bezwzględnością, aby przeżyć". Postępowanie według tej dewizy wpędza przedsiębiorcę w błędne koło. Pędzi on za zyskiem nie zważając na okoliczności, stając się jego niewolnikiem. Jak największy przychód - to jedyne co go obchodzi i tylko temu podporządkowuje swoje działania. W rzeczywistości zdecydowanie przecenia się wysokość zysku. Trzeba przy tym pamiętać, że firmy w poważnym stopniu opierają swoją działalność na kredytach bankowych, które muszą zostać spłacone z procentem, a także muszą inwestować w rozwój zwłaszcza technologiczny. Domorośli biznesmeni uważają za nie dopuszczalne przeznaczanie zysków na cele społeczne. Jako jedyną powinność gospodarki uważają powiększanie zysków. Nie uwzględniają oni, że stosunki społeczno-gospodarcze rządzą się swoimi prawami i są one usytuowane w pewnym systemie