53426

Oprócz sadów powszechnych występują trybunaty administracyjne - sądy o charakterze kolegialnym upoważnione do rozpatrywania pewnych spraw z zakresu administracji, np.: czynsz.

Ad. 2

WII pot. XIX w. rozpowszechniły się niezawisłe sądy administracyjne.

Modele rozwiązywania sadownictwa administracyineao kontynentalnego:

a)    model francuski -»wpływ na sądownictwo w Księstwie Warszawskim

b)    model pruski

c)    model austriacki -» wpływ na ustawę z okresu międzywojennego o Trybunale Administracyjnym

Modele różnią się:

•    metodami określenia kompetencji sądów administracyjnych:

-» klauzule generalne - bez wgłębiania się w szczegóły,

-> klauzule enumeratywne - ustawa wylicza co może być pod kontrolą (enumeracja pozytywna lub negatywna),

-> system mieszany - kombinacja powyższych metod: albo klauzule generalne uzupełnione o klauzule enumeratywne, albo klauzule enumeratywne uzupełnione o klauzule generalne.

•    trybem orzekania - sąd podchodzi do skargi dwojako:

-> sąd bada czy zaskarżona decyzja była zgodna z prawem materialnym lub proceduralnym. Sąd może taką decyzję uchylić lub przekazać organowi administracyjnemu do ponownego rozpatrzenia - sąd kasacyjny.

-> sąd bada sprawę merytoryczną jeszcze raz, prowadzone jest postępowanie dowodowe - sąd rozstrzyga w sposób merytoryczny.

•    liczbą instancji sądowych:

-> sądownictwo jednoinstancyjne,

-> sądownictwo wieloinstancyjne.

Model francuski

Związany z Francuską Radą Stanu, powstałą w 1799 r. w okresie konsulatu, gdy pierwszym konsulem był Napoleon Bonaparte. Był to organ opiniodawczy, doradczy oraz pełniący funkcję najwyższego sądu administracyjnego. W tym samym roku powołano też w departamentach rady prefekturalne - organy opiniodawcze, doradcze prefektów oraz sądy pierwszej instancji. Rozpatrywały one spory kompetencyjne o charakterze majątkowym. Później te spory przekazano sądom powszechnym. Właściwością rad prefekturalnych były klauzule enumeratywne, natomiast Rady Stanu - klauzule generalne. W dobie napoleońskiej Rada Stanu rozpatrywała też skargi na nadużycia władzy przez administrację. Sposoby działanie tego sądownictwa:

•    skargi o charakterze kasacyjnym o uchylenie aktu administracyjnego,

•    inne skargi - skarżący domagał się odszkodowania za błędy w administracji. Te sprawy wymagały merytorycznego rozpoznania.

Model pruski

Pojawił się dopiero kiedy Prusy stały się monarchią konstytucyjną, tzn. po 1850 r. Główną podstawą prawną była ustawa z 1875 r. o ustroju sądów administracyjnych i spornym postępowaniu administracyjnym.

W Prusach sądownictwo było trójstopniowe:

•    sądy pierwszej instancji - wydziały powiatowe (organy wykonawcze samorządu powiatowego),

•    sądy drugiej instancji - wydziały obwodowe (działały na szczeblu regencji). Wyjątkowo mogły rozpatrywać niektóre sprawy z zakresu obowiązków sądów pierwszej instancji. Udziałw sądownictwie, oprócz czynnika fachowego, mieli też obywatele.