54030

Radzie są rozdzielone w oparciu o dystrybucję geograficzną, według następującego klucza: grupa Afryki - 13 miejsc, grupa Azji - 13 miejsc, grupa Ameryki Łacińskiej i Karaibów - 8 miejsc, grupa Europy Zachodniej i innych państw - 7 miejsc, grupa Europy Wschodniej - 6 miejsc.

Przepisy statutowe wskazują na podniesienie wagi Rady Praw Człowieka w porównaniu z Komisją Praw Człowieka. Rada stała się organem pomocniczym Zgromadzenia Ogólnego i podlega kontroli wszystkich 191 członków ONZ, zaś Komisja była ciałem doradczym Rady Gospodarczej i Społecznej, o węższym składzie - 54 członków. Zwiększenie skuteczności społeczności międzynarodowej i szybkiego reagowania na przypadki masowego łamania praw człowieka ma zapewnić zwiększenie częstotliwości spotkań Rady do co najmniej trzech w roku, trwających w sumie nie krócej niż 10 tygodni. Komisja zbierała się na jedną, sześciotygodniową sesję w ciągu roku, co uniemożliwiało szybką reakcję na przypadki łamania praw człowieka. Ułatwiono też możliwość zwoływania na wniosek członków Rady sesji specjalnych (od czerwca do końca października 2006 r. odbyły się dwie sesje specjalne nt. sytuacji praw człowieka na Bliskim Wschodzie). Innym istotnym rozwiązaniem jest wprowadzenie, nieobecnego w Komisji, zapisu o zawieszeniu przez 2/3 przedstawicieli Zgromadzenia Ogólnego przywilejów i praw członka Rady, który poważnie i regularnie narusza prawa człowieka.

Rezolucja z 15 marca 2006 r. wymienia wymagania stawiane członkom Rady, jednak nie ustala sztywnych kryteriów, co postulowały niektóre państwa oraz organizacje pozarządowe, zajmujące się prawami człowieka. W paragrafie 8. rezolucji mówi się jedynie o „osiągnięciach w dziedzinie promocji i ochrony praw człowieka, a także dobrowolnych przyrzeczeniach i zobowiązaniach.” Jako wymagania stawiane członkom Rady, paragraf 9. rezolucji podaje: „utrzymanie najwyższych standardów w promocji i ochronie praw człowieka, pełna współpraca z Radą oraz poddanie się w czasie trwania kadencji ocenie przy zastosowaniu mechanizmu powszechnego okresowego przeglądu praw człowieka (UPR).” Zasady funkcjonowania powszechnego przeglądu przestrzegania praw' człowieka w poszczególnych państwach, często określanego jako raison d’etre Rady, zostaną ustalone w przeciągu roku od jej pierwszej sesji tj. do czerwca 2007 r. Przeglądowi U PR podlegać będą okresowo wszystkie państwa, co ma bardzo istotne znaczenie dla poprawienia skuteczności kontrolnej funkcji Rady. Polska zgłosiła gotowość do podania się przeglądowi w ramach tej procedury w pierwszej kolejności, gdy tylko zostaną uzgodnione jego zasady.

Rada Praw Człowieka nie odcina się od wszystkich osiągnięć Komisji, przenosząc część dotychczasowych rozwiązań do nowego organu bez większych zmian lub z drobnymi poprawkami. Mowa tu przede wszystkim o tych elementach, które sprawdziły się w pracy Komisji. Na podobnych zasadach, na jakich współpracowali z Komisją, w pracach Rady będą nadal uczestniczyć obserwatorzy, włączając w to organizacje pozarządowe i międzyrządowe, narodowe instytucje zajmujące się prawami człowieka oraz agendy wyspecjalizowane. Rada przejmie też wszystkie zadania i obowiązki Komisji w taki sposób, by zapewnić ciągłość ochrony prawnej w okresie przejściowym. Chodzi tu m. in. o specjalne mechanizmy Komisji Praw Człowieka - niezależnych ekspertów, specjalnych sprawozdawców, międzyrządowe grupy robocze.

Ocena działalności Rady zostanie dokonana w ciągu roku od jej pierwszej sesji w raporcie przedstawionym Zgromadzeniu Ogólnemu ONZ. Będzie miała na celu wskazanie sposobów usprawnienia i wzmocnienia specjalnych procedur i mechanizmów Komisji.

Skład Rady

9 maja 2006 r. odbyły się na forum Zgromadzenia Ogólnego ONZ pierwsze wybory do Rady Praw Człowieka, podczas których wybrano 47 państw. Następnie dokonano losowania,