POWIAT-lokalna wspólnota samorządowa i odpowiednie terytorium. Wspólnotę tworzą mieszkańcy powiatu. Powiat jest upodmiotowiony, z tego wynika, że uzyskał osobowość prawną, publiczną i wynikające prawa. Może być stroną przed wszystkimi sądami, może posiadać własny majątek( tak jak gmina).
Zadania powiatu maja charakter uzupełniający w stosunku do zadań gminy.
Powiat nie ma żadnych uprawnień kontrolnych czy władczych uprawnień w stosunku do gminy. Są one niezależne od siebie.
Samorząd terytorialny nie przewiduje przejmowania od gminy zadań przez powiat, nie można tego robić w drodze porozumień.
Istnieją dwa typy powiatów:
-powiat ziemski(nazwa potoczna), który obejmuje graniczące ze sobą gminy.
-miasto na prawach powiatu(np. powiat grodziski)
Rozdział 3 o samorządzie ter. Zatytułowany jest „Władze powiatu” - ustawa do władz zalicza mieszkańców powiatu ( władza poprzez wybory i referendum) i organy powiatu wybranych przez mieszkańców.
Zarządzenie powiatu odbywa się za pośrednictwem użycia form bezpośrednich i przedstawicieli..
Wybory w drodze wyb. Bezpośrednich-powoływana jest jedynie Rada Powiatu. Wybory są powszechne, wolne, bezpośrednie i tajne. Czynne prawo wyborcze ma każdy obywatel polski, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 18 lat i stale zamieszkuje na obszarze powiatu.
Kandydować można tylko do jednej rady.
O wyborze radnego decyduje liczba ważnie oddanych głosów na poszczególne listy wyborcze.
Dwa typy referendum powiatowego:
- obligatoryjne
- fakultatywne
R. obligatoryjne zwoływane wyłącznie w kwestii odwołania rady Powiatu przed końcem kadencji.
r. fakultatywne zwoływane w każdej sprawie dotyczącej powiatu.
Referendum przeprowadza się z inicjatywy Rady Powiatu ale też na wniosek 10% mieszkańców uprawnionych do głosowania.
Aby referendum było ważne musi w nim uczestniczyć co najmniej 30% mieszkańców.
Organy powiatu to Rada i Zarząd.
Rada P.- organ stanowiący i kontrolny powiat.
Zarząd- organ wykonawczy.
Jako organ stanowiący rada może podejmować uchwały, które prawnie obowiązują adresatów.
Do zadań Rady Powiatu należy:
stanowienie aktów prawa miejscowego, w tym statutu powiatu.
Wybór zarządu powiatu i jego odwoływanie
Powoływanie i odwoływanie na wniosek starosty sekretarza i skarbnika powiatu.
Wytaczanie kierunków działania zarządu powiatu i kontrolowanie i przyjmowanie sprawozdań z działalności zarządu powiatu
Uchwalanie budżetu powiatu
Przyjmowanie sprawozdań z wykonania budżetu i przyjmowanie absolutorium dla zarządu.
Podejmowanie uchwał w sprawie podatków i opłat.
Podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych powiatu
We wszystkich sprawach, które ustawy zastrzegają do kompetencji Rady powiatu..
Jako organ konkretny R.P. musi kontrolować działalność Zarządu i działalność innych jednostek organizacyjnych powiatu..
Kadencja trwa 4 lata od dnia wyborów.
Podział mandatów na poszczególne listy dokonuje się proporcjonalnie do ważnie oddanych głosów na dana listę. Przy podziale mandatów biorą udział listy tylko te, które w wyborach uzyskały 5% głosów.
Uchwały rady zapadają zwykłą większością głosów, ale wymagana jest połowa członków rady. Głosowania są tajne. Przy równej liczbie głosów jest dogrywka.
Radny nie jest organem powiatu, jest członkiem kolegialnego organu. Przed objęciem kandydat musi złożyć ślubowanie. Radny nie jest związany instrukcjami wyborców. Radny przedstawia swój punkt widzenia ( zasada wolnego mandatu ). Radni mogą tworzyć kluby radnych. Obowiązki radnego- branie udziału w pracach rady, innych jednostek organizacyjnych, do których został oddelegowany.
Organizacja wewnętrzna Rady powiatu:
Przewodniczący
1 lub 2 wiceprzewodniczacych, wybierani są bezwzględna > głosów, przy obecności przynajmniej 50% ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym.
Funkcje przewodniczącego nie można łączyć z innymi funkcjami. Odwołać ich można na wniosek 50% składu rady w trybie tajnym takim jak został powołany..
Przewodniczący organizuje prace rady, pilnuje sprawnego głosowania, czy został zrobiony protokół posiedzenia.
Przewodniczący i wice nie są organami rady i nie mogą reprezentować powiatu na zewnątrz.
Podstawowym dokumentem jest statut.
Statut zawiera:
-ustrój
-tryb pracy rady
Sposób pracy rady powiatu- praca w trybie sesyjnym. Są sesje zwyczajne zwoływane przez przewodniczącego w razie potrzeby, ale co najmniej raz na kwartał. 1-są sesję nowo wybranej rady w ciągu 14 dni zwołuje poprzedni przewodniczący. Sesje nadzwyczajne są zwoływane na wniosek ¼ ustawowego składu rady, na wniosek zarządu lub starosty taka sesja musi być zwołana przez przewodniczącego w ciągu 7 dni od daty złożenia wniosku. Jeżeli takiej sesji nie zwoła przewodniczący rady to zwołuje ją starosta w ciągu 14 dni od daty złożenia wniosku.
Organami wewnętrznymi są komisje. Nadzwyczajną pozycję zajmuje komisja rewizyjna, obligatoryjna powoływana w każdym powiecie. Reszta jest fakultatywna, w skład k. rewizyjnej wchodzą wyłącznie radni, ale beż członków zarządu i bez przewodniczącego i wiceprzewodniczącego.
Rada powiatu może powoływać inne komisje( stałe i doraźne). Przedmiot działania komisji i skład ustala rada. Komisje całkowicie podlegają radzie. W skład komisji R.P. mogą wchodzić wyłącznie radni, również przewodniczący i wiceprzewodniczący i członkowie zarządu.
Radni z tytułu pracy w komisji otrzymują dietę ( ale nie więcej niż w dwóch komisjach).
Zarząd powiatu jest kolegialnym organem wykonawczym powiatu. W skład zarządu wchodzą: starosta, wice starosta i członkowie. Członkostwa w zarządzie p. nie można łączyć z funkcją członka zarządu w organach gminy i województwa. Członkami zarządu nie mogą być radni gminy.
Rada powiatu wybiera starostę, a potem na jego wniosek pozostałych członków, muszą ich wybrać w ciągu 3-cy od daty ogłoszenia wyników wyborów. Wyboru dokonuje się bezwzględną > głosów w głosowaniu tajnym.
Członkowie r.p. mogą być wybrani z poza składu rady. Kandydatów na członków z zgłasza wyłącznie starosta. Zarząd p. działa do momentu wyboru nowego zarządu.
Zarząd odwoływuje się gdy rada p. podejmie decyzję o nieudzielanie absolutorium wniosek o odwołanie zarządu. Odwołanie odbywa się w głosowaniu tajnym większością 3/5 ustawowego składu rady.
Kolejne głosowanie o odwołanie starosty może odbyć się po upływie 6 myc od poprzedniego. Gdy rada odwoła zarząd to ma 1 m-c na powołanie nowego zarządu.
Starosta organizuje prace zarządu, starostwa powiatowego i kieruje bieżącymi sprawami powiatu, oraz reprezentuje powiat na zewnątrz.
Sekretarza i skarbnika powołuje i odwołuje na wniosek starosty. Uczestniczą oni w pracach zarządu, mogą uczestniczyć w pracach r.p., w pracach komisji z głosem doradczym.
Zarząd wykonuje zadania za pośrednictwem starostwa. W regulaminie organizacyjnym uchwalonym prze radę na wniosek zarządu są określane zasady działania starostwa.
Jednostki organizacyjne powiatu:
powiatowe centrum pomocy rodzinie
f
zakłady opieki zdrowotnej
szkoły ponad podstawowe i placówki oświatowe
instytucje kultury, w tym biblioteki publiczne
powiatowy ośrodek dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej
i wszystkie inne, które rada powoła jako jednostki organizacyjne powiatu.
Powiatowe służby inspekcji i straży
k.p. policji
k.p straży pożarnej
inspektorat weteranyjny
inspektorat nadzoru budowlanego
Miasto na prawach powiatu to miasto liczące więcej niż 100 tyś. Mieszkańców, ale i miasto które przestało być siedzibą wojewody. Z końcem roku 1998 funkcje organy powiatu wykonuje rada miasta i zarząd miasta.
Rada gminy od nowych wyborów:
Do 5 tyś mieszkańców - 12 radnych
Do 10 tyś -//- - 15 radnych
Do 20 tyś -//- - 19 radnych
Do 50 tyś -//- - 21 radnych
Do 100 tyś -//- 23 radnych
Do 200 tyś -//- 30 radnych
Na każde następne 100 tyś. Mieszkańców po 5 radnych, jednak nie więcej niż 60 radych.
Samorząd powiatowy:
Do 40 tyś - 15 radnych, na każde kolejne 20 tyś. Mieszkańców po 3 radnych, nie więcej niż 39 radnych.
Rada wojewódzka
Do 2 mln mieszkańców 30 radnych, na każde rozpoczęte 500 tyś. Po 3 radnych..
Po upływie kadencji rady zarząd do wyboru nowego zarządu. Rada ma na to 6 m, żeby powołać zarząd. Członkowie zarządu gminy nie mogą pracować w administracji powiatowej.
Kompetencje zarządu:
wykonuje uchwały rady gminy.
Zadania rady gminy określone przepisami prawa (gospodarowanie mieniem komunalnym, wykonywanie budżetu, wykonywanie zadań zleconych przez administrację państwową, w granicach zadań wynikających z realizacji uchwały gminy i zadań rady gminy, zarząd podlega wyłącznie radzie gminy, może ona zmieniać sposób wykonywania zadań, kontroluje je.
Przy wykonywaniu zadań zleconych może ingerować organ administracji państwowej.
Przewodniczącym zarządu jest wójt, burmistrz, prezydent.
Kompetencje przewodniczącego zarządu
- organizowanie pracy zarządu
- kieruje bieżącymi sprawami gminy.
- reprezentuje gminę na zewnątrz
Ustawa nakazuje sprecyzowanie zadań, spraw bieżących gminy, w statusie gminy. W różnych gminach mogą to być różne sprawy. Prawo wymaga zatwierdzenia czynności bieżących załatwionych przez burmistrza na najbliższym posiedzeniu zarządu. Zarząd może korygować złe skutki jednoosobowych decyzji szefa zarządu. Przewodniczący zarządu jest wyposażony w kompetencje własne:
Prawo do wydawania decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej. Wójt gminy jest faktycznie organem gminy, podejmuje decyzje władcze choć prawo nie stanowi tego. Ma większe uprawnienia niż usytuowanie prawne.
Funkcje sekretarza i skarbnika gminy:
powoływanie i odwoływanie przez radę gminy na wniosek wójta burmistrza
nie są członkami zarządu
uczestniczą w pracach zarządu bez prawa głosowania nad uchwałami
przygotowywują projekty uchwał urzędu w fachowej dyskusji nad tymi projektami.
Sekretarz gminy
-wójt, burmistrz mogą jemu powierzać prowadzenie spraw do nich należących, wykonuje te zadania w imieniu wójta, burmistrza
-sekretarz gminy staje się kierownikiem urzędu gminy
-dopuszczalne jest łączenia stanowiska zastępcy burmistrza i funkcji sekretarza gminy.
-pełni zadania Głównego Księgowego Gminy
-do skuteczności decyzji, uchwał rodzących skutki finansowe( musza być skuteczne prawnie), musi podpisać ja skarbnik. Jeżeli odmówi podpisu to musi jej dokonać na pisemne polecenie zwierzchnika. Musi być o tym powiadomiona rada gminy i regionalna izba obrachunkowa. Może odmówić nawet gdyby dostał polecenie na piśmie, jeżeli wykonywane uchwały były by przestępstwem, narażały by gminę na straty finansowe ( sprawa tak trafia do sądu).
Urząd gminy:
jest pomocniczym aparatem zarządu. Posługuje się nim rada gminy i wszystkie organy rady. Urząd pracuje dla rady i dla zarządu
pracownicy są wykonawcami poleceń nie mają własnych kompetencji władczych działają w imieniu rady lub zarządu.
urząd działa w oparciu o regulamin organizacyjny ( struktura, zasady i zakres działania)
gmina może dowolnie kształtować zakres działania urzędu
zwierzchnikiem pracowników urzędu gminny jest wójt, burmistrz, prezydent.
W ramach urzędu gminy działa: urząd stanu cywilnego jego kierownikiem jest wójt, burmistrz lub rada gminy może powołać inna osobę. Inne: zakłady administracyjne, podmioty gospodarcze, gminne służby pożarne zawodowe. W różnych gminach występują różne jednostki organizacyjne.
Jednostki pomocnicze
-sołectwa
-dzielnice
-osiedla i inne położone na terenie gminy, miasta gdzie można tworzyć takie jednostki pomocnicze, które nie są nazwane w ustawie. Status jednostki pomocniczej nie jest określony w ustawie w sposób jednoznaczny, pozostawia to do decyzji rady gminy ( w statucie ).
Sołectwa :
Formy powoływania sołectwa
1). Określenie zasad tworzenia jednostek pomocniczych. Musi to być zawarte w statucie gminy.
2). Rada gminy po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami w drodze uchwały tworzy sołectw. Prawnym wymogiem jest konsultacja, bez względu na to co mieszkańcy myślą o pomyśle rada podejmuje decyzje tak jak sama uważa.
3). Organizacja i zakres działania sołectwa, rada gminy opisuje w ramach odrębnego statutu.
Organy sołectwa:
Organ uchwałodawczy - zebranie wiejskie to co uchwali większością wykonuje sołtys - organ wykonawczy
Instytucje demokracji bezpośredniej
zebranie wiejskie - to co się uchwali, obowiązuje to wszystkich mieszkańców i sołtysa. Sołtys wybierany w głosowaniu tajnym bezpośrednim z pośród nieograniczonej liczby kandydatów na stałe zameldowanych.
Sołtys działa
1). Jako organ wykonawczy ustaleń zebrania wiejskiego
2). Samodzielny organ wykonawczy w tych wszystkich sprawach, w których przepisy prawa powszechnie obowiązującego powierzają mu kompetencje do działania lub które są wymienione w statucie.
Sołtys jest wspomagany radą sołecka. Jest ona organem obligatoryjnym w sołectwie. Rada sołecka nie ma żadnych własnych kompetencji. Wykonuje funkcje inicjatywne, nie może podjąć działania na własną rękę, podpowiada sołtysowi.
Osiedla, dzielnice
Organem uchwałodawczym jest rada dzielnicy, rada osiedla. Chyba, ze w osiedlu organem uchwałodawczym jest Ogólne Zebranie Mieszkańców. Organem wykonawczym jest zarząd, wybierany na tych samych zasadach jak jest wybierany zarząd gminy. Na czele stoi przewodniczący. Może uczestniczyć w pracach rady gminy, ale bez prawa głosowania.
Zadania rady gminy:
Jest uprawniona do realizacji zadań gminy ( kompetencji ).
1. Kompetencje ustrojowe i organizacyjne
uchwalanie statutu gminy
wybór i odwoływanie zarządu, podejmowanie uchwał co do kierunków pracy zarządu, przyjmowanie sprawozdań.
Powoływanie i odwoływanie sekretarza i skarbnika
Podejmowanie uchwał w sprawach współdziałania z innymi gminami, wydzielanie na ten cel odpowiedniego majątku.
Prawo powoływania stałych i doraźnych komisji a także ustalenie zakresu ich działania i składu osobowego komisji.
Uchwalanie regulaminu organizacyjnego dla funkcjonowania urzędu gminy
Uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
Ustalanie zakresu działania sołectwa, dzielnicy, osiedla i wyasygnowanie na to składników ......
2. Kompetencje o charakterze majątkowym
uchwalanie programów gospodarczych
podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, które przekraczają zakres zwykłego zarządu, rozporządzanie rzeczą wspólną, np. wyzbycie się własności rzeczy, wydzierżawienie.
3. Kompetencje finansowe:
uchwalanie budżetu gminy
przyjmowanie sprawozdań z działalności finansowej gminy
udzielanie absolutorium zarządowi z tego tytułu.
Określanie procedury uchwalania budżetu
Podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat w granicach określonych ustalonych w innych ustawach. Uchwalanie wymaga bezwzględnej większości głosów przy obecności więcej niż połowy radnych
4. kompetencje administracyjne
podejmowanie uchwał w sprawach zleconych
zadania o charakterze lokalno-porządkowym ( podejmowanie uchwał w sprawach nazw ulic, pomników.
Nadawanie honorowego obywatelstwa gminy
5. Zadania kontrolne i nadzorcze
sprawowanie kontroli nad działalnością zarządu i podporządkowanych mu jednostek, stałym ciałem ( jednostką) kontrolnym rady jest komisja rewizyjna, która funkcjonuje stale. Rada sprawuje nadzór nad działalnością zarządu, może bezpośrednio ingerować w działalność.
Środki nadzoru- środki o charakterze personalnym, wybór i odwoływanie zarządu.
6. kompetencje procesowe
występowanie w charakterze strony w procesach sądowych
dzieli się na:
kompetencje czynne ( możliwość wnoszenia skarg )
kompetencje bierne
6