Funkcje pieniądza:

1. miernik wartości - w pieniądzu wyrażamy wartość wszystkich dóbr i usług, nawet tych, których nie kupujemy np. PNB

2. środek wymiany - pośredniczy w wymianie towaru na towar T - P - T

3. środek płatniczy - zdolność do regulowania zobowiązań z tytułu kredytu, płacenia należnego podatku czy kary pieniężnej itp.

4. funkcja gromadzenia bogactwa = funkcja tezauryzacji - w pieniądzu gromadzimy bogactwo

5. funkcja pieniądza międzynarodowego - bierze udział w wymianie międzynarodowej

Formy pieniądza:

towar (np. muszelki, bawełna, sól)

metale (miały dużą wartość wewnętrzną, były łatwo podzielne)

złoto, srebro

monety

banknot (w pełni wymienialny na taką ilość kruszcu jaka była na nim zapisana)

pieniądz papierowy

pieniądz elektroniczny - istnieje jako zapis na kontach (karta płatnicza nie jest

formą pieniądza, tylko narzędziem)

PIENIĄDZ

• WARTOŚCIOWY - odpowiada w pełni wartości na jaką opiewa

(złote i srebrne monety, banknoty)

• PODWARTOŚCIOWY - jego wartość wewnętrzna jest niższa niż to, na co opiewa

(pieniądz papierowy np. 100 zł)

• NADWARTOŚCIOWY - wartość wewnętrzna jest wyższa niż to na co opiewa

(np. dwuzłotówki używane przy kryciu dachów papą)

Ilość pieniądza w gospodarce musi odpowiadać

wartości dóbr i usług na rynku.

Bank

• depozyt w Banku Centralnym jako zabezpieczenie interesów klienta

• podporządkowany zasadom określonym przez Bank Centralnym

stopa rezerw obowiązkowych - część depozytów, która musi być zawsze w banku, jej wysokość ustala Bank Centralny

	depozyt	rezerwy	kredyt
A	1000	200	800
B	800	160	640
C	640	128	512
	2440		1952

Prawo obiegu pieniądza

wartość towarów i usług wytworzonych na rynku (P x Q) musi być równa ilości pieniądza (M) na rynku pomnożonej przez prędkość obiegu pieniądza (V).

P x Q = M x V ile razy w ciągu roku pieniądz wraca do systemu

Bank Centralny

• Bank Banków

• steruje polityką pieniężną w kraju

• obraca pieniędzmi, a dochody wpływają do budżetu państwa

• reguluje ilość pieniądza na rynku poprzez:

• stopę rezerw obowiązkowych

• kredyty refinansowe (krótkoterminowe, dość wysoko oprocentowane, udzielane bankom, które na skutek złych decyzji wydały rezerwy)

• kredyty inwestycyjne (długoterminowe, stosunkowo niewysoka stopa procentowa, duże wpływy, umożliwiają rozwój gospodarczy)

• kredyty konsumpcyjne (niekorzystne dla gospodarki, szybko pojawia się pieniądz na rynku, ale też szybko z niego znika)

• operacje otwartego rynku (sprzedaż i skup obligacji Skarbu Państwa i bonów skarbowych p.w. gwarantowane przez państwo, niewielki ale pewny zysk)

wydanie obligacji ściągnięcie pieniądza z rynku

wypłaty (wykupienie obligacji)

Q x P = M x V jeśli jest zbyt dużo pieniądza wzrastają ceny

Q x P = M x V jeśli jest zbyt dużo pieniądza wzrastają ceny

Inflacja - spadek realnej wartości pieniądza (objawia się stałym wzrostem

cen wszystkich dóbr i usług)

Inflacja kosztowa

jeżeli rosną koszty produkcji jakiegoś dobra strategicznego rosną koszty produkcji innych dóbr rosną ceny (np. wzrost kosztów ropy naftowej)

Inflacja popytowa

jeżeli rośnie popyt na dobro strategiczne, a podaż pozostaje bez zmian wzrasta cena tego dobra wzrastają ceny innych dóbr

DLACZEGO INFLACJA JEST SZKODLIWA:

• pieniądz przestaje być miernikiem wartości,

• spada popyt,

• spada produkcja - może to prowadzić do kryzysu gosp.,

• nie opłaca się inwestować,

• nie opłaca się oszczędzać,

• tracą wszystkie grupy opłacane z budżetu państwa.

PRZECIWDZIAŁANIE INFLACJI (ew. łagodzenie jej skutków):

• wysokie stopy procentowe

• ograniczanie wydatków państwa

sposoby przeciwdziałania inflacji są zależne od jej rodzaju:

kosztowa - próba obniżenia kosztów produkcji np. obniżenie podatków,

popytowa - zaspokojenie popytu, próby zwiększenia podaży np. przez

obniżenie ceł (napłyną towary zza granicy)

OSOBA BEZROBOTNA to taka, która jest w wieku produkcyjnym, zdolna do pracy, chce pracować przy danych stawkach płac, ale nie może znaleźć pracy.

Przyczyny bezrobocia są zależne od jego rodzaju.

klasyczne - sztywność płac tzn. płacą nie rządzą prawa popytu i podaży

koniunkturalne - jest związane z cyklem koniunkturalnym (cykl koniunkturalny to wahania rozwoju gosp. wokół trendu)

przy wzroście produkcji - wzrost zatrudnienia

przy spadku produkcji - spadek zatrudnienia

technologiczne - praca jest wypierana w związku z postępem technologicznym, potrzeba mniej osób do wykonania tej samej pracy (komputery, automaty itp.)

strukturalne - struktury pracowników niedostosowane do potrzeb rynku pracy,

może być regionalne, wiekowe, zawodowe = kwalifikacyjne

ukryte - zatrudnienie większej ilości osób niż to wynika z potrzeb gospodarki; prace interwencyjne, niekoniecznie niezbędne, ale dające przez jakiś czas zatrudnienie

NATURALNA STOPA BEZROBOCIA - taki poziom bezrobocia, który wynika z faktu, że ludzie co jakiś czas zmieniają pracę i w związku z tym przez pewien okres pozostają bez zatrudnienia ( bezrobocie frykcyjne, przeciętnie 3-4%, staje się problemem gdy przekracza 5% i rośnie)

SKUTKI BEZROBOCIA DLA GOSPODARKI:

• niewykorzystanie w pełni czynników produkcji nie osiągamy możliwego wzrostu gospodarczego (spadek produkcji)

• ubożenie społeczeństwa

• utrata kwalifikacji przez osoby bezrobotne obniżenie poziomu kapitału ludzkiego

Przeciwdziałanie zjawisku bezrobocia (zwalczanie):

• obniżanie kosztów pracy (płaca powinna zmieniać się rynkowo, zmniejszanie obciążeń), w ten sposób zachęca się przedsiębiorstwa

do rozwoju

• tworzenie nowych miejsc pracy (zachęcanie inwestorów do otwierania zakładów) obniżenie podatków, kredyty o niskim oprocentowaniu

Keynes - USA, Kryzys lat 30.

zwiększanie popytu globalnego przez zwiększanie wydatków rządowych

zasiłki dla bezrobotnych

roboty publiczne

deficyt budżetowy finansowany z obligacji Skarbu Państwa = dług publiczny

% stopa inflacji

Krzywa Philipsa

- wysoka inflacja - niskie bezrobocie

- niska inflacja - wysokie bezrobocie

Stagflacja - inflacja w sytuacji stagnacji gospodarczej (rośnie bezrobocie - rośnie inflacja)

% stopa bezrobocia

Budżet państwa T = G + B

przychody	wydatki
podatki bezpośrednie i pośrednie (cła, opłaty)	wydatki rządowe i transfery
zyski przedsiębiorstw państwowych
wpływy z prywatyzacji
wpływy z NBP

Budżet państwa jest zestawieniem wszystkich dochodów i wydatków państwa, jest on ściśle powiązany z bankiem centralnym, który prowadzi rachunek bieżący dla budżetu państwa.

Budżet państwa ilustruje, jakie dobra i usługi rząd chce kupić w danym roku, jakich chce dokonać płatności transferowych i jak chce za to zapłacić.

stopa opodatkowania - krzywa Laffera'a

wpływy do budżetu

t₀ - graniczny poziom opodatkowania - od tego momentu wpływy maleją

• wyższe podatki - przeds. nie chcą inwestować, maleją wpływy

• unikanie płacenia podatków

t₀ t - stopa opodatkowania

Problemy makroekonomiczne:

• inflacja

• bezrobocie

• wzrost gosp.

1

Pieniądz jest towarem, który jest ogólnym ekwiwalentem jest wymienialny na inne dobra. Wartość pieniądza jest umowna.

Pieniądz - wszelkiego rodzaju środki wymiany i środki płatnicze, których zdolność do zapłaty jest nieograniczona, zarówno wtedy gdy kupujemy towar lub usługę jak gdy regulujemy zobowiązania wobec banku, kredytodawcy, budżetu itp.

KREACJA PIENIĄDZA powoduje, że na rynku jest dużo więcej pieniądza niż w rzeczywistości

---