12. Czym jest Szok przyszłości znany z pracy A. Tofflera?
Głównym przedmiotem rozważań Alvina Tofflera w pracy „Szok przyszłości” jest trwająca od trzech stuleci w zachodnim świecie gwałtowna zmiana w procesach produkcji, w sferze gospodarczej, w stosunkach społecznych. „Słowo zmiana to klucz do zrozumienia naszych czasów” - pisze Toffler. W przeciągu niewielkiego odcinka czasu w stosunku do całej historii gatunku ludzkiego zerwano z całym doświadczeniem z ludzkiej przeszłości:
człowiek zmienił swój stosunek do zasobów (rolnictwo utraciło swoje znaczenie dla gospodarki),
społeczeństwo zrzuciło jarzmo pracy fizycznej - powstały grupy tzw. „white collars”,
powstała zagęszczona, globalna sieć stosunków społecznych - skutki wydarzeń lokalnych promieniują na cały świat.
Zmiany te nie słabną, przeciwnie - wydają się przybierać prędkości, szaleńcze zmiany sprawiają, że rzeczywistość zmienia się jak w kalejdoskopie, co prowadzi do poczucia przejściowości rzeczywistości doświadczanej przez człowieka. Zmiany te rzutują na osobiste życie ludzi i zmuszają ich do ogrywania coraz to nowych ról społecznych.
Szok przyszłości, czy też szok przyszłościowy dotyczy w głównej mierze społeczeństw zachodnich, a więc najbardziej rozwiniętych części globu. Jest to nowa, niebezpieczna choroba psychiczna, wywołana nieustannymi zmianami i próbami dostosowania się do płynnej rzeczywistości. Szok przyszłościowy porównywany jest przez Tofflera do szoku kulturowego, będącego następstwem zanurzenia się badacza w obcej kulturze, która posługuje się innymi - nieznanymi i dziwnymi - symbolami czy też wzorcami kulturowymi, które pomagają jednostce funkcjonować w społeczeństwie. Szok przyszłościowy jest jednak bardziej niebezpieczny, gdyż jest wynikiem doświadczania swego rodzaju szoku kulturowego we własnej kulturze - jednostka traci odniesienie we własnej kulturze, narasta poczucie dezorientacji paraliżujące zdolność do racjonalnego funkcjonowania w społeczeństwie. Nie ma możliwości powrotu do znanej kultury i jej wzorców - rzeczywistość się zmieniła.
Symptomami zaczątków choroby w społeczeństwie są:
złe samopoczucie
masowe neurozy
irracjonalne postępowanie
fala gwałtów
oszołomienie
frustracja
Wg Tofflera jednym z przejawów tego, że część członków społeczeństwa zachodniego nie radzi sobie z otaczającą ich rzeczywistością jest „osobliwa flora socjalna” - żonatych księży, sekty, subkultury emo, sztukę kinetyczną itp.
Z szokiem przyszłości mogą poradzić sobie tylko „ludzie jutra” którzy stanowią około 2-3% społeczeństwa (70% to ludzie żyjący przeszłością, reszta prowadzi współczesny tryb życia). Ludzie jutra stanowią zaczątek międzynarodowego społeczeństwa przyszłości o niezwykłych możliwościach adaptacyjnych. Skupiają się w ośrodkach naukowych, są bogaci, wykształceni, żyją szybko, zmiany są dla nich motorem napędowym, stymulującym bodźcem. Są oni w stanie nadążyć za zmianami nie tylko technologicznymi, ale też zmieniającymi się stosunkami społecznymi i jako tacy są odporni na szok przyszłościowy.
1