Warunkowanie instrumentalne

Badaczem, który zapoczątkował prace nad warunkowaniem instrumentalnym, był Ed

ward Thorndike (1874-1949). W 1898 roku przedstawił on jedno z podstawowych praw psychologii - prawo efektu, które głosi, że

zachowanie, które w danej sytuacji wywołuje odczucie zadowolenia (satisfaction), zostaje skojarzone z tą sytuacją i jeśli w przyszłości sytuacja ta się powtórzy, to wzrasta prawdopodobieństwo, iż powtórzone zostanie także to zachowanie. Jeżeli natomiast w danej sytuacji zachowanie wywoła odczucie dyskomfortu (discomfort), to spada prawdopodobieństwo powtórzenia się tego zachowania w podobnych warunkach w przyszłości.

Edward L. Thorndike (1874-1949)

W Polsce badania nad warunkowaniem instrumentalnym prowadził, między innymi, Jerzy Konorski (1903-1973). Warunkowanie instrumentalne Konorski określał mianem odruchów warunkowych II typu (odruchy warunkowe I typu to, według podziału wprowadzonego przez Konorskiego - Konorski i Miller, 1933; Miller i Konorski, 1969 -klasyczne, Pawłowowskie odruchy warunkowe). W swych pracach autor ten poświęcał wiele miejsca analizie procesów nerwowych (korowych i podkorowych), będących pod-

105

PROCESY WARUNKOWANIA

łożem powstawania odruchów warunkowych (Konorski, 1948, 1969). Badania uczonych

amerykańskich, zwłaszcza Burrhusa Skin-nera (1904-1990), skupiły się na behawio-rainym aspekcie powstawania reakcji instrumentalnych oraz na znaczeniu, jakie dla całokształtu zachowania się jednostki ma warunkowanie sprawcze i wszystkie związane z nim zjawiska

---