WARUNKOWANIE
INSTRUMENTALNE

Wrodzony odruch orientacyjno – badawczy, na

podstawie ,którego tworzą się związki czasowe, co

umożliwia warunkowanie klasyczne ( bodziec obojętny

staje się sygnałem do…) daje nam ludziom począwszy od

noworodka do osoby dorosłej możliwość zachowań

przystosowawczych umożliwiających przeżycie, a nawet

tworzenie wynalazków.



Teraz chciałabym zapoznać Państwa
z innego rodzaju warunkowaniem
istotnym w każdym wieku od
urodzenia począwszy nazywane jest
ono warunkowaniem
instrumentalnym.



Teoria warunkowania opiera się na
tzw. prawie efektu Thordike’a (1913)
głoszącym, że zachowanie, które
prowadzi do przyjemnych
konsekwencji, wykazuje tendencje
do ponownego pojawienia się w tych
samych warunkach, podczas gdy
zachowanie pozbawione
pozytywnych skutków zanika.



Thorndike badał ten rodzaj
zachowania w następujący sposób
za pomocą „skrzynki
zadaniowej”, była to klatka , która
można było otworzyć tylko od
wewnątrz przez pociągniecie pętli.



Do klatki tej wkładano kota, a on
usiłował się uwolnić. Kot wykonując
szereg prób usiłując się uwolnić,
przypadkowo pociągał za pętlę i
wydostawał się przez otwarte drzwi
na zewnątrz klatki.



Cała sytuację powtarzano wiele
razy, aż do momentu, kiedy kot
będąc w skrzynce od razu pociągał
za sznurek. Mierzono czas, i okres
czasu jaki potrzebował kot na
znalezienie rozwiązania nazwano
wskaźnikiem uczenia się.



Thordike uważał, że warunkowanie
instrumentalne jest w zasadzie
metodą uczenia się metodą
prób i błędów.



Istotnym elementem jaki jest
potrzebny do warunkowania i
uczenia się jest nagroda.



W przypadku kota była to wolność.



Przykład( sala, studenci, egzamin)



Nagroda następująca zawsze po
znalezieniu rozwiązania nazywa się
wzmocnieniem pozytywnym,
stan ten powoduje zapamiętanie
rozwiązania problemu w
najkrótszym czasie, w przypadku
kota było to pociągnięcie za pętlę od
razu po włożeniu do klatki.



Oczywiście warunkowanie instrumentalne

dotyczy jak już powiedzieliśmy całego

życia człowieka , jak to wygląda u

niemowląt , otóż badania Reinholda

( 1959) i Blooma ( 1979) wykazały, że

zachowanie niemowlęcia może być

kształtowane za pomocą warunkowania

instrumentalnego i tak wykazano, że

liczba dźwięków wydawanych przez 3-

miesięczne niemowlęta może się

zwiększyć jeśli dorosły reagując

werbalnie wzmacnia wypowiedzi

niemowlęcia.



Warunkowania instrumentalnego
używa się również do
modyfikowania zachowań
niepożądanych u ludzi, czyli
ignorowało się zachowania
niepożądane np. u dzieci a
wzmacniało poprzez nagrodę
zachowania pożądane ( trening
czystości u dziecka).

W jaki sposób możemy ocenić
prawidłowość
rozwoju noworodka.



Oprócz metody badania fizykalnego
( waga wzrost, ilość przyjętego
pokarmu, długość snu i stanu
czuwania) istnieją tzw. karty
psychomotorycznego rozwoju.



Karty te określają w jakich kolejnych
miesiącach życia noworodka
powinny pojawiać się określone
funkcje i umiejętności.



Karty rozwoju psychomotorycznego
można uzyskać z podręczników np.
Żebrowska, Psychologia rozwojowa,
placówek zajmujące się dziećmi w
tym wieku np. domy małego dziecka
, internet).



Karty rozwoju psychomotorycznego
są tabelami, w których są opisane
niektóre czynności,
charakterystyczne dla
odpowiedniego wieku.

Przykład ( karta pobrana z
internetu)



Wiek



Pierwszy miesiąc życia



Czynność



∙unosi główkę w pozycji na brzuchu

(diagnostyczne)



∙zaciska rękę na przedmiocie np. na podanym

palcu ( odruch chwytny występujący tylko u

niemowląt).



∙reaguje na dźwięk



∙wykonuje ruchy ssania



∙przestaje płakać na widok matki lub wtedy gdy

słyszy jej głos



Trzeci miesiąc życia



Czynność



∙w pozycji na brzuchu opiera się na

przedramionach unosząc głowę



∙utrzymuje grzechotkę w ręku, potrząsa nią



∙śledzi przedmiot



∙wydaje artykułowane dźwięki tzw. gruchanie



∙ożywia się na widok ludzi, reaguje mimiką

odpowiada uśmiechem na uśmiech



Szósty miesiąc życia



Czynności



∙siedzi trzymając się



∙sięga po przedmioty jedna ręka



∙gaworzy ( wydaje pierwsze sylaby)



∙otwiera usta na widok jedzenia



∙bawi się nogami ( przyciąga stopy

do ust



Dziewiąty miesiąc życia



Czynności



∙pewnie siedzi i stoi trzymając się



∙raczkuje



∙stawia pierwsze kroki trzymając się



∙naśladuje ruchy ( pa-pa, kosi-kosi)



∙siada na nocniku



∙reaguje na swoje imię



12 miesiąc życia



Czynności



∙staje bez podparcia



∙podnosi zabawki kucając



∙chodzi trzymane za rękę lub robi kilka kroków samo



∙wkłada mniejsze przedmioty do większych, otwiera

pudełka ( pojawia się pojęcie wielkości)



∙pokazuje nazywany przedmiot (warunkowanie)



∙mówi mama, tata



∙okazuje serdeczność wobec innych



∙wysadzone w porę korzysta z nocnika (przesuniecie

wieku, pampersy, brak odczuwania skutków własnego

zachowania)



Bardzo istotnym zjawiskiem
pojawiającym się w pierwszym
kwartale życia jest tzw. stan
radosnego ożywienia. Jest on
niezwykle istotny dla całokształtu
rozwoju psychicznego dziecka, a
przede wszystkim dla rozwoju
emocjonalnego, i rozwoju uczuć o
charakterze społecznym.



Stan radosnego ożywienia- niemowlę

żywo reaguje ( reakcje całym ciałem) na

twarz ludzką ,życzliwy ton głosu,

pieszczotliwy ton, staje się wtedy wesołe i

ożywione.



Dziecko 2- miesięczne uspokaja się pod

wpływem pieszczotliwego tonu głosu,



3- miesięczne odpowiada uśmiechem na

uśmiech, pojawia się w odpowiedzi

gruchanie i zwiększenie aktywności

ruchowej.



Niezwykle ważną rzeczą dla rozwoju

dziecka jest prawidłowa kolejność

czuwania, snu, karmienia.



Prawidłowa kolejność jest

następująca: sen po obudzeniu się

karmienie, po karmieniu czuwanie.

Dziecka wyspane dobrze je, a syte

bawi się spokojnie. ( za Psychologią

rozwojową , Żebrowska).



W okresie czuwania należy
zapewnić dziecku wzbogacanie
środowisk ( koncepcja rozwojowa)
nie należy go jednak przeciążać.
Zbyt mała liczba bodźców prowadzi
jednak do zahamowania rozwoju.





W I kwartale życia należy
dostarczać dziecku bodźców
wzrokowych i słuchowych



W II dziecko powinno móc zmieniać
pozycję ciała (kojec), a przedmioty
powinny być w zasięgu jego ręki.



W III kwartale życia dziecko musi

mieć częsty, bezpośredni kontakt z

przedmiotami, aby mogło nimi

manipulować.



W IV kwartale życia powinno mieć

możliwość poruszania się po całym

pokoju, oraz powinno wykonywać

najprostsze czynności na polecenia

słowne.



Reasumując prawidłowo rozwinięte i
wychowane roczne dziecko jest ruchliwe,
szybko raczkuje, staje samodzielnie,
zaczyna chodzić z podparciem, potrafi pić
z filiżanki, otwierać pudełeczka, rozumie
szereg słów, reaguje na proste polecenia
słowne, jest radosne i uśmiechnięte,
chętnie nawiązuje kontakt ze światem.( za
Psychologią rozwojową, Żebrowska).