I. KOŚCIÓŁ p.w. ŚW. TRÓJCY I KLASZTOR, BONIFRATÓW DAWNY TRYNITARZY oraz DAWNY SZPITAL BONIFRATÓW
Położone przy ul. Krakowskiej nr 48, z fragmentarycznie zachowanym od wsch. dawnym ogrodem klasztornym, sąsiadują od pd. z przylegającym do kościoła domem (ul. Krakowska nr 50), od pn. ograniczone ul. Trynitarską, od zach. ul. Krakowską. Do orientowanego kościoła, z fasadą nieznacznie występującą ze wsch. pierzei ul. Krakowskiej, przylega od pn. budynek klasztorny, z którym połączony jest od wsch. dawny szpital.
1. KOCIÓŁ. HISTORIA.
W 1688r Jan Małachowski, bp krakowski wydaje zezwolenie trynitarzom, zakonowi powołanemu do wykupu jeńców chrześcijańskich z rąk niewiernych, przybyłym ze Lwowa, na założenie klasztoru w Krakowie. 1689 zakonnicy, mieszkający czasowo w klasztorze dominikanów, urządzają w darowanej im przez Józefa Adama Lubowieckiego, starostę oświęcimskiego, kamienicy na Kazimierzu kaplicę poświęconą przez Jerzego Januszowicza, kanonika krakowskiego i dziekana sandomierskiego. 1693 Andrzej Rynth, obywatel m. Kazimierza, darowuje zakonowi dwie kamienice zwane Wacławikowską i Fryznerową. W 1atach następnych posiadłość konwentu rozszerza się o sąsiednie kamienice darowane przez rodziny Cieszkowskich i Bociszewskich. 1741 poświecenie kamienia węgielnego pod budowę kościoła i klasztoru przez Jana Aleksandra Lipskiego, kard. i bpa krakowskiego i rozpoczęcie budowy kościoła z fundacji Heleny z Potockich Morsztynowej, wojewodziny inflanckiej; po 1751 wznoszonego najpewniej wg. projektu wyk. przez arch. Franciszka Placidiego. Prace budowlane, nadzorowane kolejno przez przeorów Grzegorza Karbowskiego i Antoniego Gutkowskiego, przerwano w 1743 ze względu na brak funduszy. 1751 przeor Stanisław Oborski wznawia budowę kościoła z wykorzystaniem uprzednio położonych mentów, dzięki darowiznie Zygmunta Linowskiego, starosty Lipnickiego i kasztelana łęczyckiego. 1752 powtórne poświecenie kamienia węgielnego pod budowę kościoła przez Mikołaja Lipskiego, kanonika krakowskiego. Budową kościoła, wzniesionego w 1.1752-58, kierował majster murarski Jakub Klapinski, obywatel miasta Kazimierza.
W 1758r kościół konsekrował Franciszek Potkanski, sufragan krakowski. W 1765r pożar zniszczył kryty gontem dach kościoła, odbudowany i pokryty dachówką w 1766r. Po wymarciu trynitarzy w 1796r kościół zamieniono na magazyn wojskowy. W 1812r na mocy dekretu Fryderyka Augusta, księcia warszawskiego, kościół wraz z klasztorem przejmują bonifratrzy (sprowadzeni do Krakowa w 1609r przez Waleriana Montelupiego, zw. Wilczogórskim, kupca włoskiego, i osadzeni przy wzniesionym dla nich ze składek mieszczan krakowskich kościele p.w. śś. Urszuli i Jana Bożego przy ul. Św. Jana). Restaurowany: ok. 1820 (odnowienie fasady), 1825 (wzmocnienie sklepienia, wymienienie posadzki, gruntowna restauracja fasady) pod kierunkiem majstra Jana Zielińskiego, Józefa Kuhna, majstra ciesielskiego i Żurowskiego blacharza, W 1860r z inicjatywy przeora o. Paulma Matuszewskiego (roboty przy fasadzie, odnowienie zakrystii), w 1888r (odnowienie wnętrza), staraniem przeora o. Justyna Czecha, 1890, ok. 1950 po zniszczeniach wojennych (prace przy więźbie dachowej i pokrycie dachu blachą cynową), 1968 i 1971.
2.ARCHITEKTURA.
Murowany z cegły, z użyciem kamienia do fundamentów i detali architektonicznych. Potynkowany. Jednonawowy z węższym prezbiterium, nawy boczne zredukowane do rzędu kaplic połączonych przejściami, od pn.: Św. Heleny. Św. Rodziny i Matki Boskiej od pd.: ŚŚ. Jana Bożego, Kajetana i Judy Tadeusza. Korpus trójprzęsłowy, z dodatkowym, nieco szerszym przęsłem zach., nad którym wyodrębniona w trzeciej kondygnacji fasady wieża. Kaplice oparte całą swą szerokością i wysokością do nawy arkadami filarowymi o profilowanych, półkolistych archiwoltach, komunikują się miedzy sobą za pomocą wąskich przejść zamkniętych łukiem półkolistym. Prezbiterium na rzucie zbliżonym do kwadratu, jednoprzęsłowe, podwyższone o jeden stopień. Po bokach prezbiterium, na osiach kaplic bocznych przy nawie prostokątne pomieszczenia, z których pd. użytkowane jako kaplica, z półkoliście zamkniętą wnęką od wsch.; pn. połączone z niewielkim przedsionkiem komunikującym się z prostokątną zakrystią, usytuowaną we wsch. skrzydle klasztoru. Pomieszczenia przy prezbiterium, otwarte doń arkadami o łuku półkolistym identycznymi jak arkady do kaplic, poprzedzone od zach. przejściami; w ich ścianach szerokie, hemisferycznie zamknięte nisze oraz wejścia: od pn. prowadzące na ambonę, od pd. na kręcone schody drewniane wiodące do prostokątnego pomieszczenia na piętrze, od pn., użytkowanego pierwotnie jako kaplica, dostępnego z pd. skrzydła budynku klasztornego. Na osi ciągów kaplic od zach. prostokątne pomieszczenia poprzedzone krótkimi przejściami wtopione w mur fasady, z których wejścia nakręcone schody drewniane, prowadzące do analogicznych lokalności na piętrze oraz na chór muzyczny. Wnętrze wieży podzielone na dwie kondygnacje, dostępne kręconymi schodami drewnianymi. W murze od pd.; od pn. analogiczne schody prowadzące na strych nad pn. kaplicami bocznymi. Pod kościołem kryty, dostępne z piwnic pod klasztorem, w części prezbiterialnej na rzucie nierównoramiennego krzyża, pod korpusem złożone z czterech prostokątnych komór połączonych wąskimi korytarzami Artykulacja ścian wnętrza kościoła przeprowadzona za pomocą ustawionych na wysokich cokołach pilastrów kompozytowych, w nawie zdwojonych, w prezbiterium parzystych i częściowo zwielokrotnionych (na zach. ścianie nawy pojedynczych) dźwigających wydatne, przełamujące się belkowanie ku silnie wysunietym gzymsie, przerwane na wsch. ścianie prezbiterium. Nad belkowaniem, na osiach pilastrów zwielokrotnione czesci anttyki stanowiące podstawę gurtów sklepiennych. Ściany kaplic rozczłonkowane ustawionymi w naroznikach pilastrami w typie toskańskich, na wysokich cokołach, podtrzymującymi przełamujący się gzyms, przechodzący na ściany arkad. W pomieszczeniach przy prezbiterium pilastry w arkadach. W przejściu z nawy do prezbiterium dwie prostokątne wnęki. Tęcza o łuku półkolistym wspartym na szerokich filarach przyściennych. Sklepienia: w prezbiterium żaglaste, w nawie oraz kaplicach kolebkowe na gurtach, z lunetami, nad tęczą w przejściach miedzy kaplicami oraz w przejściach zach. kolebkowej na gurtach, w przejściach wsch. na przedłużeniu kaplic bocznych krzyżowo-kolebkowe, w pomieszczeniach przy prezbiterium spłaszczone kopułki na rzucie elipsy wsparte na pendentywach we wnęce pomieszczenia pd. przy prezbiterium oraz w lokalnościach na piętrze przy zach. części prezbiterium kolebkowe. W zach. pomieszczeniach na osi kaplic, na parterze i na piętrze sklepienia zwierciadlane. Zakrystia nakryta sklepieniem kolebkowym z lunetami. W dolnej kondygnacji wieży sklepienia kolebkowe, przeprute pośrodku prostokątnym otworem. Klatki schodowe na ambonę oraz do pomieszczenia pd. na piętrze przykryte spłaszczonymi kopułkami. Posadzka w kościele marmurowa, dwubarwna, położona w 1825:
1. W prezbiterium z czarnego marmuru, z pseudorokokowa bramką;
2. W pd. pomieszczeniu przy prezbiterium drewniana.
Fasada o trzech kondygnacjach, z których dolna trójpołowa z wklęsła częścią środkową ujetą w skośne ustawione filary; kondygnacje górne jednopolowe coraz węższe ukształtowane podobnie jak środkowa cześć kondygnacji dolnej. Dolna kondygnacja, o polach bocznych węższych, podzielona zdwojonymi pilastrami kompozytowymi, dźwigającymi przełamujące się belkowanie z silnie wysuniętym gzymsem, przechodzące na ściany boczne zach. przęsła kościoła. Pole środkowe, poprzedzone półkolistymi czterostopniowymi schodami, z głęboką wnęką, otwartą półkolistą arkadą o profilowanej archiwolcie z pilastrami na węgarach; z kratą neobarokową; z godłem zakonu bonifratrów na szczycie - we wnęce zamknięty łukiem segmentowym portal uszaty, profilowany. Pola boczne poprzedzone trójstopniowymi schodami, przedzielone niepełnym belkowaniem, w nich dwa mniejsze portale zamknięte łukiem segmentowym, uszate, profilowane; nad belkowaniem okna zamknięte łukiem segmentowym, w profilowanych obramieniach. W wejściach bocznych drzwi dwuskrzydłowe, okute, ze skośną kratownicą z listew. Nad belkowaniem, na osi filarów odwrócone narożniki segmentowego przyczółka. Środkowa kondygnacja fasady niższa od dolnej ujęta w ukośnie ustawione filary opięte zwielokrotnionymi pilastrami toskańskimi, dźwigającymi przełamujące się belkowanie z attyką, półkoliście podniesione pośrodku i przechodzące na ściany boczne zach. przęsła nawy. W parii attykowej prostokątne płyciny. Nad polami bocznymi dolnej kondygnacji spływy z postumentami zwieńczonymi kulami; od pn. umieszczone równolegle do osi kościoła krosno na sygnaturkę w formie ażurowej bramki ze spływami i postumentami, zwieńczone jak i postumenty niepełnym belkowaniem półkoliście wygiętym na osi, z kulami na postumentach i szczycie. W polu środkowym drugiej kondygnacji okno zamknięte łukiem półkolistym w obramieniu listwowym, poniżej kwadratowe okienko; w dolnej części kuta żelazna balustrada. Trzecia kondygnacja w formie belwederu o ścianach zach. i wsch. wklęsłych a bocznych wypukłych, ujęta na narożnikach zdwojonymi pilastrami kompozytowymi i takimiż czterema wolnostojącmi kolumnami podtrzymującymi przełamujące się belkowane z silnie wysuniętym gzymsem, nad którym od zach. trójkątny przyczółek. Od wsch. i zach. wielkie okna zamknięte łukiem koszowym, zach. o profilowanej archiwolcie, wsch. częściowo przesłonięte dachem nawy; od pn. i pd. okna owalne w profilowanych obramieniach. Dekoracja stiukowa fasady: we wnęce środkowego pola dolnej kondygnacji nad portalem Trójca Św. w otoczeniu główek aniołków; nad arkadą wejścia, w wielobocznym polu obramionym opaską, kartusz rokokowy, z godłem zakonu bonifratrów w obramieniu z rocaillów zwieńczony : korona, podtrzymywany przez dwa aniołki (godło zmienione po 1812). Na ścianach bocznych pod owalnymi oknami górnej kondygnacji skrzyżowane gałązki. Elewacje boczne czteroosiowe, z wydzielona partia prezbiterialna częściowo zasłonięte: od pn budynkiem klasztornym, od pd. sąsiadującym z kościołem budynkiem mieszkalnym. Ściany boczne nawy i prezbiterium zwieńczone niepełnym belkowaniem o silnie wysuniętym, profilowanym gzymsie wzmocnione skarpami; pokrytymi częściowo dachówką. Pomiędzy skarpami okna zamknięte łukiem segmentowym. W dolnej kondygnacji elewacji pd., w części prezbiterialnej, szerokie okna zamknięte półkoliście. Elewacja wsch. zasłonięta wsch. skrzydłem budynku klasztornego, zamknięta trójkątnym szczytem ujętym w profilowane obramienie z przeprutym pośrodku krzyzem równoramiennym, w tejże elewacji eliptyczne okno. Dachy dwuspadowe kryte blachą, nad prezbiterium niższy, z żelaznym krzyżem na postumencie na wsch. szczycie, nad kaplicami bocznymi pulpitowe.
3.WYPOSAŻENIE WNĘTRZA WRAZ Z OBRAZAMI I RZEŹBAMI. Ołtarz główny oraz ołtarze w kaplicach wyk. ok. 1935r oraz w czasie II wojny światowej, pseudobarokowe. W ołtarzach w kaplicach i malowidła późnobarokowe malowane na tynku i na mensie (nie rozprzestrzeniające ognia) jak również obrazy: Św. Rodzina, z metalowymi nimbami, w rokokowej ramie zwieńczonej koroną, w predelli i obraz Św. Stanisław bp z Piotrowinem. Tabernakulum o charakterze późnobarokowym, z płaskorzezbionym przedstawieniem Chrystusa w Emaus. Ambona późnobarokowa, gruntownie przerobiona, z posążkami aniołków w zwieńczeniu. Chór muzyczny póznobarokowy, nadwieszony z parapetem wklesło-wypukłym, ożywiony płycinami. Dwie kropielnice przyścienne, z czarnego marmuru, puklowane. Cztery ławki jednorzedowe. Dwie stalle z mal. imitacją intarsji z dekoracją naśladującą styl regencji. Klęcznik póznobarokowy i fotel dla celebrant i trzy taborety, neobarokowej. Znajduje się tam również 15 obrazów zawieszonych w dużych odległościach od siebie.
Rzeźb y barokowe: 1-3. krucyfiks, Matka Boska Bolesna i św. Jan Ewangelista, krucyfiks alabastrowy, w ołtarzu głównym; 5-9. Ecce Homo, z relikwiami Krzyża Św., św. Józefa Kalasantego i bł. Władysława z Gielniowa; 10-13. Bł. Jan Boży, św. Jan od Krzyża oraz dwa anioły; 14. aniołek, późnobarokowy. Matka Boska i św. Józef z Dzieciątkiem, z 1943, sygn. Wojciech Maciejowski; 17. Godło zakonu bonifratrów, w owalnej rzeźbionej ramie w liście dębu i żołędzie.
Świeczniki drewniane: 1-6. późnobarokowe,; - rokokowe z ok. 1770, o bogatej dekoracji kwiatowej: 7-12. zwieńczone ażurowymi profitkami; 13- 18. z profitkami w formie koron. Liczne wota w kształcie serc.
Wyposażenie zakrystii. Szafa z komodą, lawaterz późnobarokowy, w architektonicznej obudowie, z miedzianym zbiornikiem. Kropielnica przyścienna, z czarnego marmuru. Krzesło obite skóra. Trzy klęczniki. Obrazek wotywny barokowy.
II. KLASZTOR. HISTORIA.
Zbudowany na miejscu dawnych kamienic, darowanych trynitarzom w 4 ćw. w. XVII przez mieszczan kazimierskich. Budowa klasztoru dla trynitarzy rozpoczęta w 1741 przez przeora Grzegorza Karbowskiego, ukończona w 1751 za przeora Stanisława Oborskiego. W 1765 ukończono w skrzydle pd. chór zakonny, korytarz z celami w skrzydłem pn. oraz kuchnię w skrzydle wsch. W 1812, po przejęciu klasztoru przez bonifratrów przerobiono refektarz na sale szpitalną. Restaurowany: w 1825 pod kierunkiem murarza Jana Zielińskiego, z inicjatywy przeora Paulina Matuszewskiego, 1860, 1887, w 1890-91 staraniem przeora Melaniusza Raitharka oraz gruntownie w 1.1894-97 (odnowienie elewacji i dziedzińca wewnętrznego, przebudowa wnętrza, położenie nowych posadzek w korytarzach, wymienienie stolarki oraz pokrycie dachów dachówka). W pocz. w. XX pod kierunkiem prowincjałów Kajetana Matyska i Eliasza Ulmana nadbudowano nad skrzydłem wsch. II i III piętro, przeznaczone na pomieszczenia szpitalne; łączące się z nowo wzniesionym od pn.-wsch. budynkiem szpitala. W 1962 częściowa przebudowa I pietra skrzydła wsch. i pd., z których wsch. użytkowane obecnie jako szpital, w 1. 1983-84 odnowienie elewacji I połączone z wymianą kamieniarki.
1. ARCHITEKTURA.
Przylega do kościoła od pn. Murowany z cegły z użyciem kamienia w dolnych partiach piwnic, ciosów w cokole i detalach architektonicznych. Potynkowany Piętrowy, w części wsch. trzypiętrowy. Złożony z czterech skrzydeł ugrupowanych wokół prostokątnego wirydarza. Podpiwniczony, oprócz skrzydła wsch. Piwnice łączące się pod skrzydłem pd. z kryptami pod kościołem, złożone z dużych pomieszczeń, z wąskimi korytarzami nakrytych sklepieniami kolebkowymi i kolebkami na gurtach; w nich dwa portale, kamienne, zamknięte półkoliście. Na parterze i piętrze w skrzydle zach., pn. i częściowo wsch. jeden trakt pomieszczeń wzdłuż korytarza od strony wirydarza w skrzydle wsch na piętrze układ dwutraktowy z korytarzem pośrodku. W skrzydle pn. oraz na piętrze w skrzydle pd. korytarz od strony zewnętrznej elewacji. W skrzydle pd. przyległym do kościoła na parterze oratorium z oknem do kościoła zamkniętym półkoliście. W oratorium polichromia z przedstawieniem obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej na tle rozsuniętej kotary, górą spiętej koroną umieszczonej na tle obłoków. W zach. części skrzydła pd. biblioteka. W skrzydle zach. przesunięta z osi poprzeczna sień wejściowa, w której portal prostokątny o dekoracji roślinnej,; w części pn. schody do piwnic, w pd. dwubiegowa klatka schodowa prowadząca na piętro. Na piętrze w części pn. dawne mieszkanie żegoty Paulego, etnografa i badacza starożytności krakowskich, zamienione z końcem w. XIX na kaplice, obecnie cela zakonna, w części pd. klatka schodowa prowadząca na chór muzyczny w kościele. W skrzydle wsch. na parterze refektarz utworzony z dwóch pomieszczeń, wydzielona zeń kuchnia, w części pd. zakrystia kościelna; na piętrze, nad zakrystią, chór zakonny przebudowany ok.1930, z oknem zamkniętym półkoliście w ścianie zach., wychodzącym do kościoła. We wsch. części skrzydła pn. rozmównice. Sklepienia w korytarzach krzyżowo-kolebkowe, w oratorium, rozmównicy, bibliotece oraz refektarzu kolebkowe z lunetami, w pd. części refektarza poprzeczna kolebka z lunetami z prostokątną płyciną pośrodku. Klatka schodowa na piętro nakryta kolebka o łuku obniżonym na gurtach; nad podestem sklepienia krzyżowo-kolebkowe przedzielone gurtem. W celach oraz pomieszczeniach gospodarczych sklepienia zwierciadlane, zwierciadlane z lunetą oraz kolebkowe; pomieszczenia i korytarz na piętrze w skrzydle pd. nakryte sufitami. W dawnym mieszkaniu żegoty Paulego dekoracja stiukowa neobarokowa. Na zewnątrz elewacja frontowa zach. ośmioosiowa, rozczłonkowana pilastrami toskańskimi w wielkim porządku, miedzy nimi podziały ramowe, profilowany gzyms wieńczący w trzeciej od pn. osi portal kamienny, okna prostokątne w profilowanych obramieniach, na parterze większe z ozdobnymi kratami. W części pn. tablica marmurowa poświęcona żegocie Paulemu (zm. 1895) ufundowana przez pracowników Biblioteki Jagiellońskiej. Elewacja pn. dziewięcioosiowa, w części zach. nieznacznie cofnięta, zwieńczona profilowanym gzymsem. Okna w profilowanych obramieniach: na parterze zamknięte łukiem segmentowym, z ozdobnymi kratami, na piętrze prostokątne; cześć wsch. nadbudowana, zwieńczona półkolistym szczytem ze spływami po bokach. Elewacje od wirydarza zwieńczone profilowanym gzymsem, na piętrze o podziałach ramowych: wsch. i zach. pięcioosiowe, z prostokątnymi portalami profilowanymi na osi; pd. i pn. siedmioosiowe. Dachy dwuspadowe z lukarnami, kryte dachówką, nad skrzydłem wsch. blachą, nad skrzydłem pd. pulpitowy, kryty blachą.
Na przedłużeniu wsch. ramienia klasztoru, od pd. nowsze skrzydło trzypiętrowe, trzytraktowe. Pomiędzy kościołem, a tymże skrzydłem niewielki dziedziniec zamknięty od pd. murem ze ślepymi arkadami, od zach. dom ul. Krakowska nr 50.
W wirydarzu figura Matki Boskiej z Lourdes z końca w. XIX.
2. WYPOSAŻENIE WNĘTRZA WRAZ Z OBRAZAMI I RZEŹBAMI. Refektarz. Boazeria drewniana z w. XIX/XX, połączona z drzwiami, o dekoracji płycinowej. Obrazy: 1. Trzy Marie, 2. Wiara, Nadzieja, Miłość, z krajobrazem w tle; 3. Św. Jan Boży, 4. Bł. Jan Grande, 5. Ostatnia Wieczerza. Krucyfiks o cechach ludowych. - Chór zakonny. Ołtarzyk późnobarokowy, z rzeźbionymi aniołkami i owalnym obrazem Koronacji Matki Boskiej. Obraz Matki Boskiej z gorejącym sercem i Dzieciątkiem. Fragmenty rzeźbiarskiej dekoracji o motywach roślinnych. Korytarze i inne pomieszczenia parteru. Kropielnica przyścienna, , alabastrowa. Stoły: empirowy, biurko, stolik do robót ręcznych i toaletka. Fotel neobarokowy. Fotel i dwa krzesła oraz stolik do robót ręcznych. Stół i biurko z końca w. XIX. Lustro w ramie w stylu biedermeier. Obrazy :1. Chrzest Chrystusa; 2. Św. Łukasz z ok. poł. w. XVIII; 3. Św. Rodzina ze św. Janem Chrzcicielem, z 2. poł. w. XVIII; 4. Hołd Trzech Króli z 3. ćw. w. XVIII, w późno barokowej ramie; - dwa obrazy z końca w. XVIII: 5. Św. Jan Nepomucen; 6. nieokreślony święty bonifraterski; 7. Matka Boska z Dzieciątkiem i św. Piotrem, z w. XVIII/XIX; 8. Św. Franciszek Ksawery uspokajajacy burzę z pocz. w. XIX; - siedem obrazów z 2.poł. w. XIX; 9. Ukrzyzowanie; 10. ŚŚ. Monika i Augustyn (zaginiony). 11. Bł. Franciszek Camacho; 12. Św. Jan Boży; 13. Bł. Jan Grande; 14. o. Gabriel Ferrara (zm.1627), bonifrater lekarz Ferdynanda II i Zygmunta III z widokiem Wawelu w tle; 15. Św. Jan Boży, sygn. Marian Szczurowski; 16. rysunek z widokiem kościoła i klasztoru bonifratrów w Krakowie, z 2.poł. w. XVIII; 17. akwarela z widokiem kaplicy pogrzebowej w ogrodzie bonifratrów sygn. Józef Kruszewski, z 2.poł. w. XIX; 18. akwarela (projekt) z widokiem nowego szpitala bonifratrów od pn. sygn. Teodor Talowski 1899 z naklejonymi fotografiami (twarze): arch. Teodora Talowskiego, przeora o. Laetusa Bernatka i prymariusza dra Adama Filimowskiego; 19. Poświęcenie nowego szpitala bonifratrów przez kard. Jana Puzynę w obecności przeora o. Laetusa Bernatka, sygn. Karol Rogalski 1907. - Korytarze i pomieszczenia na piętrze. Obrazy: cztery barokowe: 1. Zwiastowanie, z ok. poł. w: XVIII; 2. Męczeństwo świętego z w. XVIII, z h.: Polski, Litwy i Leli a, mal. na blasze; 3. Św. Jan z Mathy z końca w. XVIII; 4. św. Antoni z Dzieciątkiem, z końca w. XVIII; 5. Św. Jan Boży, sygn. SP 1906; 6. akwarela z widokiem szpitala bonifratrów od pn., z pocz. w. XX, sygn. Stanisław Tondos; 7. Krajobraz morski, z pocz. w. XX, sygn. Władysław Stachowski. 8. Widok szpitala z kaplica szpitalna w Piaskach-Marysin 1938, sygn. L. Mosz; - Portrety: 1. O. Stanisława Oborskiego (zm.1772), przemalowany; 2-4. zakonników trynitarskich, z końca w. XVIII. 5. Waleriana Montelupiego, zwanego Wilczogórskim (zm.1613), fundatora klasztoru bonifratrów w Krakowie, kopia z 2. poł. w. XIX; 6. kard. Albina Dunajewskiego (zm.1894), z h. Sas; 7. prof. dra Rudolfa Trzebickiego (zm.1897), prymariusza szpitala bonifratrów; 8. cesarza Franciszka Józefa I, z końca w. XIX sygn. Otto Hóser Schónmany, z planem szpitala bonifratrów; -prezydentów m. Krakowa: 9. Ferdynanda Weigela (zm. 1901); 10. Józefa Friedleina (zm. 1917); 11. dra Juliusza Leo (zm.1918); -portrety prowincjalów i przeorów zakonu: 12. Celestyna Opitza (zm.1866), sygn. Józef Kruszewski, z godłem zakonu bonlfratrów; 13. Dismasa Remanarika (zm. 1877); 14. Prokopa Zeugswettera (zm.1885) sygn. Józef Kruszewski; 15. Marii Fülbera, z 4. ćw. w. XIX; 16. Kaliksta Nawarskiego (zm.1889) sygn. Józef Kruszewski, z godłem zakonu bonifratrów; 17. Jana de Deo Sobla (zm.1893); 18-19. dwóch nieokreślonych prowinacjałów, sygn. W. Jackl 1906. 20. Laetusa Bernatka (zm.1927), sygn. L. Wacken; 21. Hiacynta Misiaka (zm. 1922), sygn. Stanisław Jakubczyk 1943; 22. Eliasza Ulmana (wybranego 1925); 23. Kajetana Matyska (wybranego 1931); 24. Jana Krause (wybranego 1937); 25. Laurentiusa Woźniaka sygn. przez Stanisława Jakubczyka 1943. - Rzeźby: trzy krucyfiksy: 1. barokowy z 2.poł. w. XVII; 2. barokowo-ludowy z w. XIX; 3. z w. XIX; 4. Dawid, późnobarokowa z 2. poł. w. XVIII, z pierwotnych organów w kościele; 5-6. para aniołów grających na instrumentach, o charakterze późno barokowym, z 2. poł. w. XVIII lub 1.poł.w. XIX. 7. fragmenty dekoracji rzeźbiarskiej o motywach roślinnych, późno barokowe z 2. poł. w. XVIII; 8. godło zakonu bonifratrów, z l. poł. w. XIX. Para szafek rokokowych, z 2. poł. w. XVIII, z rzeźbami aniołków na szczycie, z licznymi wotami z w. XIX-XX, głównie w kształcie serc.
III.BIBLIOTEKA.
Złożona z częściowo zachowanego księgozbioru zakonu trynitarzy, biblioteki bonifratrów oraz zbioru darowanego bonifratrom przez Żegote Paulego. Zawiera ok. 40 rękopisów i ponad 2000 staro druków z zakresu teologii, filozofii i dyscyplin pokrewnych, medycyny oraz innych dziedzin, w językach: łacińskim, niemieckim, włoskim i polskim.
IV. DAWNY SZPITAL BONIFRATRÓW.
Położony przy ul. Trynitarskiej nr 11. Wzniesiony w 1atach 1897-1906 na miejscu ogrodu wg. proj. Teodora Talowskiego, staraniem przeora Laetusa Bernatka, dla uczczenia jubileuszu pięćdziesięciolecia panowania cesarza Franciszka Józefa I. Zbudowany z funduszy państwowych oraz częściowo składek osób, prywatnych przez przedsiębiorstwa budowlane Piotra Kozłowskiego i Jacka Matusińskiego. Podczas pierwszej wojny światowej zajęty przez wojska austriackie i zamieniony na szpital wojskowy. Po 1929r powiększony przez nadbudowanie II pietra oraz wzniesienie od zach. staraniem przeora Kajetana Matyska, dwupiętrowej części gospodarczej łączącej budynek szpitalny z klasztorem. Neogotycki. Murowany z cegły z użyciem ciosu w cokole oraz częściowo jako okładziny fasady. Prostokątny, z wydatnym trójbocznym ryzalitem na osi oraz prostokątnymi ryzalitami bocznymi (zach. większy). Dwupiętrowy, podpiwniczony, o regularnym układzie wnętrz. Parter jednotraktowy, z wąskim korytarzem od pn., nakrytym sklepieniem odcinkowym na gurtach i krzyżowym w ryzalitach bocznych; pośrodku oraz w części wsch. i zach. trójtraktowy. Na piętrze, w trakcie frontowym na osi kaplica nakryta sklepieniem kolebkowym z lunetami. Pomieszczenia parteru i pięter oraz korytarze na piętrach nakryte sufitami. Elewacja frontowa dwudziestotrzyosiowa, zwieńczona gzymsem wspartym na arkadkach. Okna parteru oraz w ryzalitach zamknięte łukiem półkolistym, w górnych kondygnacjach łukiem segmentowym. Na osi, w głębokiej wnęce kamienny portal prostokątny ujęty kolumnami, z trólistnym nadświetlem; witraże z przedstawieniem Matki Boskiej i motywami roślinnymi; powyżej kuta krata oraz rzeźby i popiersia. Elewacja pd. czterokondygnacjowa, dwudziestoośmioosiowa, częściowo wzmocniona szkarpami kilkuuskokowymi na osi ryzalit pięcioboczny poprzedzony tarasem ze schodami. Dach czterospadowy, nad ryzalitami bocznymi dachy siodłowe, podwyższone, kryte dachówką; nad ryzalitem środkowym dach piramidalny, kryty blachą, z ażurową wieżyczką ośmioboczną zwieńczoną hełmem. - Budynek dawnej kostnicy usytuowany w pd.-wsch. części ogrodu, przylega od pd. do kamiennego muru klasztornego. Wzniesiony po 1895, przebudowany 1930. Murowany z cegły potynkowany. Prostokątny, parterowy podpiwniczony. Jednotraktowy. Elewacja frontowa trójosiowa z ryzalitem, z zamkniętym półkoliście wejściem pośrodku, zwieńczona trójkątnym szczytem z krosnem na dzwonek na osi oraz posągami bonifratrów po bokach. W wejściu drzwi dwuskrzydłowe, z ozdobnymi kratami z godłem bonifratrów. Dach pulpitowy, kryty dachówka. - W środkowym pomieszczeniu retabu1um rokokowe, z rzeźbą Chrystusa na krzyżu pochodzące zapewne z kościoła.
Wogrodzie figury: l. Św. Jana Bożego z 1894, na wysokim postumencie z 1935; 2. Matki Boskiej z 1905, 3. godło zakonu bonifratrów, kute, zwieńczone krucyfiksem; 4. grota z figura Matki Boskiej, w. XX.
V. DOM
ul. Krakowska nr 50. Pierwotnie zapewne z w. XV/XVI, gruntownie przebudowany w l. poł. w. XVII. W pół. w. XVIII przejęty przez trynitarzy. Restaurowany w l. poł. w. XX, ponowna gruntowna restauracja 1967-70. Murowany z cegły, z użyciem kamienia łamanego w piwnicach oraz ciosu w dolnych partiach murów i w oszkarpowaniu narożnym, potynkowany. Piętrowy, z nowym poddaszem. Zbudowany na planie wydłużonego prostokąta, usytuowany prostopadle do ulicy. Częściowo podpiwniczony. Piwnice w pewnych partiach z w. XV/XVI, przebudowane w l. poł. w. XVII, sklepione kolebkowo; w rozejsciu dwa kamienne portale, jeden zamknięty łukiem półkolistym, drugi segmentowym, zapewne z l. poł. w. XVII. Układ wnętrz trzytraktowy. Na parterze w pierwszym trakcie dwa obszerne pomieszczenia przykryte sklepieniem kolebkowym z lunetami, pierwotnie połączone wejściem, z którego zachowany fragment węgara portalu. Prawe pomieszczenie, tworzące sień, otwarte do mieszczącej się za nim klatki schodowej ostrolukowa arkada. Klatka schodowa dwubiegowa, na parterze i piętrze sklepiona kolebkowo. Na parterze z klatki schodowej wąski przechód na podwórze, sklepiony kolebkowo. Elewacja frontowa trzyosiowa. W wejściu do sieni portal manierystyczny kamienny rustykowany o wegarach wydzielonych odcinkami gzymsu, z półkolista archiwolta z kluczem z niszą zamkniętą muszlą. Okna w prostokątnych, profilowanych obramieniach. Elewacja boczna piecioosiowa. W narożniku domu nowa kamienna szkarpa. W elewacji podwórzowe trzy okna ma parterze w prostokątnych, kamiennych obramieniach (jedno zachowane fragmętarycznie). Dach mansardowy, nowy.