Układ naczyniowy
Tętnice sprężyste aorta, tętnice szyjne, pachowe i biodrowe.
W ścianie więcej włókien sprężystych (elastyna) niż mięśniowych.
Dzięki dużej podatności gromadzą objętość wyrzutową przy niewielkim wzroście ciśnienia
Rytmiczny wyrzut zostaje przekształcony w przepływ ciągły pulsacyjny
Tętnice obwodowe
Typu mięśniowego
Im dalej od serca tym więcej włókien mięśniowych
Stosunkowo duże światło naczyń w porównaniu do grubości ściany
Rozdzielają krew do poszczególnych narządów
Tętniczki
Gruba ściana z mięśni gładkich
Mały przekrój wewnętrzny
Tu największy spadek ciśnienia krwi
Tu odbywa się regulacja przepływu narządowego, przez zmiany oporu naczyniowego
Przepływ pulsacyjny zamieniony w ciągły
Na przepływ wpływają
Napięcie współczulne
Ciśnienie tętnicze
Miejscowe stężenie metabolitów
Hormony
Mediatory tkankowe (histamina, tromboksan, prostaglandyny)
Autoregulacja przepływu
Pozwala utrzymać stały przepływ przez narząd w szerokich granicach ciśnienia tętniczego,
Najlepiej rozwinięta w mózgu, sercu, mięśniach,
Teoria metaboliczna (niski przepływ - wzrost stężenia metabolitów, które rozszerzają naczynia, (CO2, H+, adenozyna)
Teoria miogenna (mięśnie gładkie kurczą się w odpowiedzi na rozciąganie przy wzroście RR)
Mikrokrążenie
Metaarteriole - wysokooporowe tętniczki przedwłośniczkowe
Zwieracze przedwłośniczkowe (na granicy metaarteriol i włośniczek)
Naczynia włosowate gdzie zachodzi transport między ukł. Krążenia a płynem tkankowym
Żyłki pozawłośniczkowe, o dużej przepuszczalności
Reakcja naczynioruchowa
Polega na zmianie przepływu włośniczkowego
W spoczynku przepływ przez 1 - 10 % naczyń włosowatych
Podczas wzmożonej aktywności metabolicznej narządu przepływ wzrasta, wielokrotnie.
Naczynia włosowate
Okienkowate - w ścianie okienka, ułatwiające transport płynów (kłębki nerkowe, jelita)
Ścianie nieciągłej - duże szczeliny ułatwiające przenikanie dużych cząsteczek (śledziona, wątroba, szpik)
Ścianie ciągłej - otworki nie większe niż 400 nm (większość tkanek)
Bariera krew-mózg - najszczelniejsze, przenikają tylko najmniejsze cząsteczki lub transport czynny
Śródbłonek naczyń włosowatych
Komórki spoczywają na błonie podstawnej
Uczestniczy w transporcie przez ścianę naczynia
Uczestniczy w regulacji przepływu narządowego:
Reaguje na kininy (bradykinina), rozszerzające i zwiększające przepuszczalność naczyń
Uwalnia tlenek azotu (NO), silnie rozszerzający naczynia włosowate
Transport przez ścianę naczyń
Odbywa się głównie we włośniczkach i żyłkach pozawłośniczkowych, na pow. ok. 700 m2
Na drodze:
Dyfuzji
Filtracji
Transportu aktywnego (pęcherzykowego)
Dyfuzja
To podstawowy mechanizm wymiany
Poprzez otworki, szczeliny i komórki śródbłonka
Najszybciej małe cząsteczki, (O2, CO2, H2O, glukoza)
Większe (np. albuminy) wolno lub wcale
Filtracja
Przemieszczanie wody z rozpuszczonymi w niej substancjami
Zgodnie z gradientem ciśnienia hydrostatycznego
Przeciwnie do gradientu ciśnienia onkotycznego
Ciśnienie hydrostatyczne
W naczyniach (średnio 30-45 mmHg) jest siłą napędową filtracji
Jego spadek powoduje odwrócenie kierunku filtracji (autotransfuzja)
Jego wzrost (w nadciśnieniu, zastoju żylnym) sprzyja nadmiernej filtracji - obrzęki
Tkankowe - działa w przeciwnym kierunku - podwyższone w obrzękach
Ciśnienie onkotyczne krwi
Jest to ta część (0,005%) ciśnienia osmotycznego krwi, którą generują substancje wielkocząsteczkowe (białka osocza), które nie przechodzą przez ścianę naczyń
Prawidłowo 25-27 mmHg
Jest siłą napędową reabsorpcji płynu do żyłek, pozawłośniczkowych
Fizjologicznie
Pc > Pi + πc
Pc - ciś. Hydrostatyczne włośniczkowe
Pi - ciś. Hydrostatyczne tkankowe
πc - ciś. Onkotyczne krwi
Układ żylny
Naczynia cienkościenne, mało elastyny i mięśni gładkich
Wyposażone w zastawki, uniemożliwiające cofanie się krwi
Niewydolność zastawek - przeciek wsteczny - ↑ ciśnienia hydrostatycznego we włośniczkach dolnych części ciała - obrzęki
Żylaki - workowato poszerzone żyły + niewydolność zastawek
Funkcje
Pojemnościowa - 65 - 75 % objętości krwi
Powrót krwi - z tkanek do serca
Z płuc do lewego przedsionka
Z pozostałych tkanek do prawego
Zwiększają powrót żylny
Zwężenie naczyń żylnych (wzrost napięcia współczulnego, katecholaminy egzogenne)
Pompa mięśniowa (skurcz mięśni szkieletowych)
Oddech spontaniczny (ujemne ciśnienie w klatce piersiowej w fazie wdechu)
Zmniejszają powrót żylny
Pionizacja -, powoduje przesunięcie ok. 500 ml krwi z krążenia płucnego do żył kończyn
Wentylacja ciśnieniem dodatnim, PEEP, próba Valsalvy
Układ limfatyczny
Układ naczyń niskociśnieniowych, zaopatrzonych w zastawki
Odprowadzają nadmiar płynów tkankowych wraz z cząsteczkami białek do układu krążenia (jedyna droga powrotu albumin)
Dzięki pompie mięśniowej i skurczom dużych naczyń limfatycznych
Ok. 2 l płynu i 200 g białka na dobę
Krążenie wieńcowe
Prawa i lewa tętnica wieńcowa
Ich duże gałęzie biegną powierzchownie (tętnice nasierdziowe), oddając gałązki wnikające w mięsień sercowy
Krew żylna spływa do prawego przedsionka (żyłą wieńcową), prawej komory (z dorzecza pr. tętnicy wieńcowej), lewej komory (żyły Tabezjusza) - przeciek anatomiczny
Przepływ wieńcowy
Spoczynkowy 60 - 80 ml/min, (5% CO)
Zmienia się wraz z cyklem serca:
W czasie skurczu m. komór maleje (tętnice zaciskane)
Największy w fazie rozkurczu izowolumetrycznego (przed otwarciem zastawki aorty) -, gdy ciś w aorcie wysokie a mięsień w rozkurczu
Regulacja przepływu stosownie do zapotrzebowania metabolicznego
Zużycie tlenu w mięśniu sercowym jest już w spoczynku 2x wyższe niż przeciętne (50%, przy średnim 25%) - brak rezerwy
Na zwiększone zapotrzebowanie reaguje zwiększeniem przepływu, a nie zwiększeniem wykorzystania tlenu dostarczonego przez hemoglobinę
Mechanizmy regulacji
Metaboliczna - przez wzmożone uwalnianie ADENOZYNY, która silnie rozszerza naczynia wieńcowe
Aktywacja układu współczulnego powoduje rozszerzenie naczyń wieńcowych - więcej receptorów β niż α-adrenergicznych Krążenie mózgowe
Mózg wymaga ciągłego przepływu!
Zatrzymanie na 10s - utrata przytomności, powyżej 3-4 min - zmiany nieodwracalne
Tętnice szyjne i kręgowe tworzą koło tętnicze mózgu, od niego tętnice mózgowe
Przepływ ok. 750 ml/min, (15% CO)
Autoregulacja!
Utrzymuje stały przepływ w szerokich granicach RR (80 - 180 mmHg)
Upośledzona z wiekiem (miażdżyca)
Rozszerzenie naczyń, gdy wzrasta stężenie, CO2 i H+ (↓ pCO2 zwęża)
Ciśnienie perfuzyjne mózgu
CPP = MAP - ICP
CPP - cerebral perfusion pressure
MAP - mean arterial pressure
ICP - intracranial pressure
Odruch Cushinga
Polega na odruchowym wzroście ciśnienia tętniczego w odpowiedzi na wzrost ciśnienia śródczaszkowego
(wzrost, ICP prowadzi do niedotlenienia mózgu, w tym ośrodka krążenia w rdzeniu przedłużonym - pobudzenie ośrodka).
Przepływ przez mięśnie szkieletowe
Spoczynkowy 1,5 - 6 ml/100g/min
Wysiłkowy do 80 ml/100g/min
Większy przez mięśnie, gdzie przeważają włókna mięśniowe czerwone
Metaboliczna regulacja przepływu
Podczas pracy wzmożone uwalnianie czynników rozszerzających:
CO2
H+
K+
Adenozyna
Kas mlekowy
Spadek pO2
Próg anareobowy
Oznacza poziom wysiłku, po przekroczeniu,którego zachodzi - równolegle do tlenowej - glikoliza beztlenowa.
Gdy zużycie tlenu przekracza 60% maksymalnego
Skutek - wzrost stężenia kwasu mlekowego
Krążenie skórne
Gęsta sieć arterioli i metaarterioli (receptory α i β po równo)
Pętle naczyń włosowatych - duża powierzchnia wymiany ciepła
Anastomozy tętniczo-żylne - połączenia niskooporowe, by krew mogła ominąć sieć naczyń włosowatych ( tylko receptory α)
Funkcja termoregulacyjna skóry
Zatrzymanie ciepła przez zmniejszenie przepływu skórnego
Oddawanie ciepła przez zwiększenie przepływu, co powoduje wzrost promieniowania, przewodzenia i parowania,(gdy temp. ciała < temp. otoczenia to wzmożone parowanie potu).
Fizjologia Wykłady