POLITECHNIKA WROCAWSKA INSTYTUT FIZYKI
|
Sprawozdanie z wiczenia nr 29 |
TOMASZ PIECHOTA
|
TEMAT: Wyznaczanie wsp�czynnika rozszerzalnoci liniowej metod elektryczn.
|
Wydzia: MECHANICZNY Rok: 2
|
DATA: 17.04.1997 OCENA: |
1. OPIS TEORETYCZNY.
Zjawisko rozszerzalnoci cieplej polega na zmianie rozmiar�w cia spowodowanej wzrostem temperatury, jeli w danym zakresie temperatur nie wystpuj przejcia fazowe. Zwikszonym rozmiarom ciaa odpowiada w obrazie mikroskopowym wiksza rednia odlego midzy jego atomami. Wzrost rednich odlegoci ,midzyatomowych towarzyszcy wzrostowi temperatury ciaa, znajduje uzasadnienie w charakterze wzajemnych oddziaywa midzy atomami tego ciaa.
Dowiadczenie wskazuje na istnienie midzy atomami cia staych, cieczy i gaz�w zar�wno si przycigania jak i odpychania. Zaleno tych si od wzajemnej odlegoci midzy atomami jest r�na dla si przycigania i odpychania. Dla bardzo maych odlegoci przewaaj siy odpychania, dla wikszych - przycigania.
Gdy odlego midzy ssiadujcymi atomami jest mniejsza od r0, przewaaj siy odpychania, gdy odlego ta jest wiksza od r0 - siy przycigania. W ten spos�b r0 jest odlegoci midzy atomami, odpowiadajc stanowi r�wnowagi, w jakiej znajdowayby si atomy w�wczas, gdyby nie byo ruchu cieplnego zak�cajcego r�wnowag.
Ze wzrostem temperatury zwiksza si amplituda drga poszczeg�lnych atom�w. Gdyby wychylenia z pooenia r�wnowagi byy w obydwie strony jednakowe, rednia odlego midzy atomami byaby niezalena od amplitudy i r�wna r0. Samo zwikszenie amplitudy drganie prowadzioby zatem do zwikszenia objtoci ciaa. Sytuacja taka wystpiaby w�wczas, gdyby zaleno siy wypadkowej dziaajcej na atom wychylony z pooenia r�wnowagi od wielkoci tego wychylenia bya liniowa. W�wczas krzywa przedstawiajca zaleno energii potencjalnej od wzajemnej odlegoci byaby symetryczna wzgldem osi przechodzcej przez punkt r0. W rzeczywistoci jednak sia przywracajca atom do pooenia r�wnowagi nie ma przebiegu liniowego w otoczeniu punktu r0, czego konsekwencj jest asymetria krzywej przedstawiajcej zaleno energii potencjalnej od wzajemnej odlegoci midzy atomami (rys. 1). Atom o cakowitej energii r�wnej E drga wok� punktu r0, kt�remu odpowiada minimum energii potencjalnej, poniewa czstka o energii cakowitej r�wnej E nie moe znale si w obszarze, kt�remu odpowiada energia potencjalna wiksza od E. Jak wida z rysunku 1, maksymalne wychylenia atomu z pooenia r�wnowagi nie s symetryczne wzgldem r0. Wraz ze wzrostem energii obszar dostpny dla danego atomu poszerza si, co odpowiada wikszej amplitudzie drga, a rednie pooenie atomu r wzgldem najbliszego ssiada przesuwa si ku wartociom wikszym od r0.
Zwikszenie redniej odlegoci midzy atomami ciaa staego podczas jego nagrzewania jest przyczyn liniowej i objtociowej rozszerzalnoci ciaa. W celu ilociowego ujcia zjawiska rozszerzalnoci cieplnej cia staych wprowadza si pojcie wsp�czynnika rozszerzalnoci liniowej. Wsp�czynnik rozszerzalnoci liniowej mona zdefiniowa r�wnaniem:
Badanie rozszerzalnoci cieplnej cia staych jest oparte zwykle na prawie opisujcym zaleno dugoci ciaa od temperatury :
lt = l0(1 + a DT)
gdzie
lt - dugo ciaa w temperaturze T,
l0 - dugo ciaa w temperaturze T0,
T = T - T0,
- wsp�czynnik rozszerzalnoci liniowej.
Przeksztacenie powyszego r�wnania pozwala wyznaczy wsp�czynnik na podstawie zmierzonej zalenoci wzgldnego wyduenia od przyrostu temperatury. Warto wsp�czynnika jest bowiem r�wna tangensowi kta nachylenia krzywej na wykresie, przedstawiajcym zaleno wyduenia wzgldnego od przyrostu temperatury.
2.PRZEBIEG WICZENIA.
Wyznaczenie dugoci drutu w temperaturze pokojowej.
Wyznaczenie przyrostu dugoci drutu w funkcji temperatury.
3. WYZNACZENIE DUGOCI DRUTU W TEMPERATURZE POKOJOWEJ.
T0= (17,1�0,1) �C
l0=(1,110�0,004)m
4. WYZNACZENIE PRZYROSTU DUGOCI DRUTU W FUNKCJI TEMPERATURY.
T |
(T) |
T |
l |
l/l0 |
�C |
�C |
�C |
m. |
"10-6 |
27.0 |
0.1 |
9.9 |
560 |
504.5 |
37.1 |
0.1 |
20.0 |
1200 |
1081.08 |
47.1 |
0.1 |
30.0 |
1770 |
1594.59 |
57.1 |
0.1 |
40.0 |
2380 |
2144.14 |
67.1 |
0.1 |
50.0 |
2980 |
2684.68 |
77.1 |
0.1 |
60.0 |
3570 |
3216.21 |
87.3 |
0.1 |
70.2 |
4180 |
3765.76 |
97.3 |
0.1 |
80.2 |
4740 |
4270.27 |
107.1 |
0.1 |
90.0 |
5290 |
4765.76 |
117.0 |
0.1 |
99.9 |
5840 |
5261.26 |
127.3 |
0.1 |
110.2 |
6450 |
5810.81 |
137.0 |
0.1 |
119.9 |
6930 |
6243.24 |
147.3 |
0.1 |
130.2 |
7500 |
6756.75 |
Przykadowe obliczenia.
T = T - T0 = 27.0 - 17,1 = 9.9 �C
D(DT) = T + T0 = 0,1 + 0,1 = 0,2 �C
5. ZESTAW PRZYRZD�W.
1. Przyrzd do pomiaru wyduenia drutu.
2. Woltomierz.
3. Autotransformator.
4. Cyfrowy miernik temperatury.
5. Transformator zabezpieczajcy.
6. UWAGI I WNIOSKI.
Wsp�czynnik rozszerzalnoci liniowej wyznaczono w wiczeniu na podstawie wykresu zalenoci wzgldnego wyduenia drutu w funkcji temperatury. Jest on r�wny tangensowi kta nachylenia tego wykresu. Obliczenia wykonano dla danych, dla kt�rych zaleno ta jest liniowa (tzn. dla temperatury 36,2 do 98,5). Nieliniowo charakterystyki dla wikszych temperatur moga by spowodowana niejednakow temperatur na caej dugoci drutu. Otrzymana warto wsp�czynnika rozszerzalnoci liniowej por�wnywalna jest z wartociami tego wsp�czynnika dla metali.