Jak organizm wytwarza, gromadzi i wydala mocz.

Podczas jedzenia i picia Twój organizm wchłania płyny. Nerki filtrują krew, wydzielając nadmiar płynów wraz z produktami przemiany materii w postaci moczu.

Mocz z nerek, poprzez moczowody, trafia do pęcherza moczowego, w którym jest gromadzony.

Gdy odczuwasz potrzebę oddania moczu, z mózgu wysyłany jest sygnał do pęcherza moczowego.

Mocz z pęcherza moczowego wypływa przez rurkę zwaną cewką moczową. Rozluźnienie mięśnia zwieracza cewki moczowej i napięcie mięśnia pęcherza moczowego prowadzi do wydalenia moczu. Zwieracz cewki moczowej jest grupą mięśni, które kurcząc się powodują zatrzymanie moczu w pęcherzu moczowym, zaś rozluźniając — umożliwiają opróżnienia pęcherza.

NIETRZYMANIE MOCZU U DOROSŁYCH

Przewodnik dla pacjenta

Zasadnicze przesłanie broszury

Wiele ludzi bezwiednie gubi mocz. Jeśli przydarza się to często, stan taki nazywamy nietrzymaniem moczu.

Nietrzymanie moczu jest schorzeniem dość powszechnym, jednak zakłopotanie towarzyszące tej chorobie jest często tak ogromne, że pacjent wstydzi się prosić o pomoc. Na szczęście miliony mężczyzn i kobiet udało się z powodzeniem wyleczyć.

Ta broszura powinna pomóc w zrozumieniu problemu, z którym jednak należy zgłosić się do lekarza. Na pierwszą wizytę można zabrać właśnie ten przewodnik.

Przyczyny nietrzymania moczu

Nietrzymanie moczu nie jest oczywistym objawem starzenia się organizmu.

Może dotyczyć osób w różnym wieku a powodować je mogą różne zmiany fizyczne organizmu. Wiele objawów nietrzymania moczu to objawy przejściowe, wymagające prostego leczenia. Oto kilka przykładów tego typu zaburzeń:

• Zakażenia układu moczowego.

• Zaparcia.

• Uboczne działanie pewnych leków.

Nietrzymanie moczu może jednak być spowodowane innymi, trwałymi przyczynami. Przykładem są:

• Osłabienie mięśni podtrzymujących pęcherz moczowy.

• Choroba dotycząca układu moczowego.

• Nadreaktywność (nadwrażliwość) mięśni pęcherza moczowego.

• Utrudnienie odpływu moczu z pęcherza (na przykład przez przerost prostaty).

• Zaburzenia neurologiczne.

W zasadzie wszystkie te stany poddają się leczeniu. Zadaniem lekarza jest ustalenie konkretnej przyczyny nietrzymania moczu.

Rodzaje nietrzymania moczu

Znamy kilka rodzajów nietrzymania moczu. U niektórych osób można stwierdzić co najmniej dwa rodzaje nietrzymania. Porównując swoje dolegliwości z typami nietrzymania moczu przedstawionymi poniżej, będziesz w stanie zidentyfikować rodzaj schorzenia.

Nietrzymanie moczu z uczuciem parcia (Urge incontinence)

Ten rodzaj nietrzymania moczu objawia się wyciekaniem moczu, któremu towarzyszy uczucie wypełnienia pęcherza moczowego. Pacjent gubi mocz w przypadkach gdy:

• Nie zdąża dobiec do ubikacji.

• Nawet jeśli pije małe ilości płynów, odczuwa parcie słysząc odgłosy bieżącej wody lub dotykając strumienia wody.

Ale także...

• Może objawiać się częstym wychodzeniem do ubikacji, na przykład co dwie godziny w ciągu dnia i nocy. Niekiedy może dochodzić do nocnego moczenia.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu (Stress incontinence)

Pacjenci z tym schorzeniem gubią mocz podczas wysiłku fizycznego lub pewnych określonych czynności. Mocz może wyciekać podczas:

• Kichania, kaszlu, śmiechu.

• Przy wstawaniu z krzesła czy łóżka.

• Podczas chodzenia lub ćwiczeń gimnastycznych.

Ale także...

• Pacjent, aby uniknąć powyższych sytuacji, stara się często chodzić do ubikacji, oddając mocz „na zapas”.

Nietrzymanie z przepełnienia pęcherza moczowego (Overflov incontinence)

Pacjenci z tym rodzajem nietrzymania moczu mają zazwyczaj uczucie pełnego pęcherza, uważają że nie oddali moczu do końca. W tym przypadku może występować:

• Gubienie niewielkich ilości moczu za dnia i w nocy.

• Częste wstawanie nocą do ubikacji.

• Uczucie parcia na pęcherz moczowy i niemożność opróżnienia go.

• Oddawanie małych ilości moczu cienkim strumieniem, z uczuciem przepełnienia pęcherza.

• Przesiadywanie w ubikacji przez długi czas, choć mocz wycieka tylko kroplami.

Część pacjentów z tym schorzeniem nie miewa nawet uczucia przepełnienia pęcherza, jednak gubią mocz zarówno w dzień jak i w nocy.

Specjaliści rozróżniają również postać mieszaną nietrzymania moczu, która jest wypadkową przedstawionych powyżej typów nietrzymania moczu.

Diagnozowanie przyczyny nietrzymania moczu

Po zapoznaniu lekarza z objawami choroby, dochodzi do postawienia diagnozy. Należy powiedzieć o przebytych chorobach i o nawykach oddawania moczu. Prawdopodobnie lekarz przeprowadzi badanie fizykalne (urologiczne i ginekologiczne), wykonana będzie analiza moczu, mogą być również wykonywane także inne badania i testy, umożliwiające zastosowanie najlepszego sposobu leczenia. Tabelka na końcu tej broszury przedstawia badania wykonywane w celu precyzyjnej diagnozy stanu pacjenta.

Leczenie nietrzymania moczu

Po ustaleniu przyczyny i rodzaju nietrzymania moczu, rozpoczyna się faza leczenia. Nietrzymanie moczu może być leczone różnymi sposobami: leczenie ćwiczeniami, elektrostymulacją, neurostymulacją magnetyczną, lekami oraz chirurgicznie (operacyjne).

Leczenie zachowawcze (Ćwiczenia)

Ćwiczenia uczą jak panować nad pęcherzem moczowym i mięśniami zwieracza cewki moczowej (patrz na rysunek na początku broszury). Ćwiczenia są proste i znakomicie sprawdzają się w niektórych typach nietrzymania moczu. Dotyczą albo kontroli pęcherza moczowego albo mięśni dna miednicy. Zalecenia mogą także dotyczyć ilości przyjmowanych płynów.

Ćwiczenia pęcherza moczowego dotyczą przypadków nietrzymania z uczuciem parcia choć także stosuje się je w wysiłkowym nietrzymaniu moczu. Zarówno kobietom jak i mężczyznom ćwiczenia dają wyraźną poprawę. Pacjenci w różny sposób uczą się kontrolować pęcherz moczowy.

Odwrócenie uwagi, skoncentrowanie się na innych problemach — to jeden z przykładów.

Prowadzenie dzienniczka mikcji (oddawania moczu) może także zmniejszyć dolegliwości.

Ćwiczenia mięśni dna miednicy (ćwiczenia Kegla) stosowane są w przypadkach wysiłkowego nietrzymania moczu. Ćwiczenia te wzmacniają siłę mięśni zwieraczy pęcherza. - poprawność wykonywania powyższych ćwiczeń, jak i ich kontrola, możliwa jest za pomocą odpowiednich metod i urządzeń zwanych biofeedback

Elektrostymulacja. Aparaty elektryczne umożliwiają również wzmocnienie mięśni, wywołując ich skurcz; mogą mieć działanie przeciwbólowe, jak również rozkurczowo-rozluźniające w przypadkach nadmiernych skurczów pęcherza.

Neurostymulacja magnetyczna NeoControl® powoduje wzmocnienie mięśni pęcherza moczowego, zwieraczy oraz mięsni dna miednicy w wyniku stymulacji nerwowej i co za tym idzie skurczów mięśni wywołanych pulsującym polem magnetycznym.

Zastosowanie leków (Farmakoterapia)

Niektórzy pacjenci wymagają leczenia farmakologicznego. W przypadkach nietrzymania moczu stosowane są leki odkażające drogi moczowe, środki zwiotczające pęcherz albo poprawiające funkcjonowanie cewki moczowej. Każdy pacjent jest dokładnie poinstruowany o tym, jak stosować konkretne lekarstwo.

Leczenie operacyjne

U określonych pacjentów leczenie operacyjne usuwa przyczynę nietrzymania moczu. Leczenie to stosuje się w przypadkach:

• Konieczności odtworzenia prawidłowych warunków anatomicznych.

• Konieczności usunięcia przeszkody blokującej odpływ moczu.

• Konieczności wzmocnienia osłabionych mięsni dna miednicy

• Konieczności powiększenia objętości pęcherza moczowego.

Istnieje wiele różnych technik operacyjnych stosowanych w przypadkach nietrzymania moczu. Rodzaj zaproponowanej operacji zależeć będzie od typu i przyczyny schorzenia. Lekarz szczegółowo wyjaśni specyfikę koniecznego zabiegu.

Zawsze zadawaj lekarzowi pytania, by rodzaj i zakres operacji był dla ciebie zrozumiały.

W celu leczenia objawów nietrzymania moczu mogą znaleźć zastosowanie podpaski i pieluchy higieniczne oraz cewniki. Cewniki stosuje się w przypadkach trudności w opróżnianiu pęcherza moczowego. Cewnik jest rurką umieszczaną w pęcherzu w celu odprowadzenia moczu do zbiorniczka umieszczonego na zewnątrz ciała. Zazwyczaj — choć nie zawsze — cewnik pozostawiany jest w pęcherzu moczowym. Można go zakładać do pęcherza w celu opróżnienia z moczu co kilka godzin. Niekiedy u mężczyzn stosowane są cewniki w kształcie prezerwatyw, przymocowane na zewnątrz ciała a nie umieszczane w pęcherzu.

Specjalne podpaski czy pieluchomajtki także znajdują zastosowanie w przypadkach nietrzymania moczu. Powodują zwiększenie komfortu życia chorego poprzez wzrost jego samodzielności oraz unikanie wielu kłopotliwych sytuacji.

Cewniki i podpaski nie są leczeniem nietrzymania moczu. Powinny być stosowane w przypadkach poprawienia efektywności innych metod leczenia albo wtedy gdy leczenie jest nieskuteczne.

I co dalej

Lekarz wyjaśni Ci rodzaj schorzenia i zastosuje odpowiednie leczenie. Podczas kuracji należy pamiętać o tym by:

• Zadawać pytania i konsultować się z lekarzem.

• Dokładnie stosować się do zaleceń lekarskich.

• Przyjmować wszystkie zapisane leki.

• Obserwować, czy nie pojawiają się działania uboczne leków.

• Notować wszelkie uwagi dotyczące zmian w stanie Twego zdrowia, tak na lepsze jak i na gorsze.

...i pamiętaj, nietrzymanie moczu nie jest naturalnym procesem starzenia się organizmu. W większości przypadków jest uleczalne i odwracalne, zawsze jest możliwa poprawa jakości życia..

Badania ułatwiające diagnozowanie nietrzymania moczu

Rodzaj badania	Zastosowanie
Badanie krwi	Oznaczanie we krwi pewnych substancji chemicznych określających np. funkcję nerek
Badanie moczu.	Określa, czy w moczu pojawiają się bakterie, krew lub leukocyty, względnie inne substancje.
USG	Analiza obrazu układu moczowego i innych narządów jamy brzusznej
Cystoskopia.	Wziernikowanie pęcherza moczowego i cewki moczowej. Poprzez cienką rurkę wprowadzoną do pęcherza (Cystoskop)^∗
Pomiar objętości moczu zalegającego.	Określa ilość moczu pozostającą w pęcherzu po oddaniu moczu. Oznacza się go za pomocą badania USG lub przy użyciu cewnika.
Badanie wysiłkowe („próba kaszlowa”).	Określa czy podczas wysiłku (kaszel, podnoszenia przedmiotów, ćwiczeń gimnastycznych ) wycieka mocz z pęcherza moczowego.
Badanie urodynamiczne (flow + cystometria).	Czynnościowe badanie pęcherza oraz zwieracza cewki moczowej (wymaga założenia cienkiego cewnika do pęcherza)
Urografia.	Badanie radiologiczne polegające na wykonaniu kilku zdjęć rtg po dożylnym podaniu kontrastu w celu uwidocznienia układu moczowego i określenia jego funkcji.

Ryzyko i korzyści leczenia

W przypadkach nietrzymania moczu zalecane jest leczenie:

• Zachowawcze (ćwiczenia + elektrostymulacja / neurostymulacja magnetyczna)

• Stosowanie leków.

• Leczenie operacyjne.

Na ile każda z powyższych technik będzie skuteczna zależeć będzie od przyczyny schorzenia ale także od wysiłku pacjenta. Opinie na temat ryzyka i korzyści leczenia przedstawione będą na podstawie współczesnej wiedzy medycznej i opinii specjalistów. Będzie to także zależało od dyscypliny samego pacjenta. Leczenie skuteczne w jednym przypadku nie musi się sprawdzać w innym, dlatego bardzo istotne jest konsultowanie się z lekarzem leczącym.

Ćwiczenia (+Elektrostymulacja / Neurostymulacja magnetyczna)

Od 54 do 95 procent pacjentów stosujących ćwiczenia zauważa istotną poprawę w likwidowaniu objawów choroby. Od 12 do 16 procent pacjentów zostaje skutecznie wyleczonych. Ten rodzaj leczenia nie jest obciążone żadnym ryzykiem. W przypadku stosowania zewnętrznej neurostymulacji magnetycznej przy wysiłkowym nietrzymaniu moczu odsetek widocznej poprawy sięga 80 procent.

Stosowanie leków

Aż 77 procent pacjentów, wymagających leczenia farmakologicznego, zauważa poprawę swego stanu zdrowia, zaś 44 procent jest skutecznie wyleczonych. Leczenie farmakologiczne obarczone jest jednak indywidualnym działaniem niepożądanym.

Leczenie operacyjne

Około 87 do 92 procent pacjentów wymagających leczenia operacyjnego zostaje wyleczonych. Jak w każdej działalności chirurgicznej i tu występuje ryzyko powikłań sród- i pooperacyjnych. Dlatego należy każdorazowo przedyskutować z lekarzem możliwość wystąpienia takich powikłań.

Specjalistyczne ośrodki urologiczne

W 1999 roku w Warszawie została otwarta unikalna placówka CONTI-MEDICA specjalizująca się w kompleksowej pomocy osobom z zaburzeniami oddawania moczu. W celu uzyskania dodatkowych informacji oraz rozpoczęcia specjalistycznego leczenia zapraszamy do Kliniki.

Klinika Urologiczno-Ginekologiczna

CONTI-MEDICA

ul. Wronia 29/31

00-846 Warszawa

tel. 022 / 661 50 58

gsm 0501 794 134

tel/fax 022 / 661 50 68

www.contimedica.com.pl

Doświadczenie

Dr Janusz Zajda jest cenionym specjalistą w dziedzinie urologii. W 1999 r. otworzył unikalną przychodnię CONTI-MEDICA zajmującą się problematyką urologiczną ze szczególnym uwzględnieniem diagnostyki i leczeniem kalectwa moczowego .

NZOZ CONTI-MEDICA przyjmuje pacjentów w systemie Narodowego Funduszu Zdrowia jak również osoby leczące się prywatnie. O momentu powstania Kliniki, opieką objęto kilkanaście tysięcy pacjentów z terenu całej Polski.

^∗ Podczas badania stosowane są zazwyczaj środki znieczulające miejscowo, w postaci żelu.

5

9

---