Sofiści

• sofiści (z gr. „mądrzy ludzie”) to nauczyciele mądrości

• pojawili się w Atenach, gdyż tam było na nich zapotrzebowanie

• istniały stanowiska publiczne do obsadzenia, ci którzy chcieli je otrzymać musieli się dokształcać

• umiejętności, których nauczali (sztuka dyskusji, przekonywania), były bardzo przydatne w życiu publicznym starożytnych Aten

• za pieniądze nauczali każdego retoryki i sztuki argumentowania

• zarzucano im brak moralności (nauczanie za pieniądze oraz każdego, kto tylko zechce zapłacić), cynizm, używanie tanich chwytów oraz deprawowanie młodzieży

• moralność w naukach sofistów;

• moralności można nauczyć

• moralność to zbiór przepisów, których można się nauczyć, nie jest integralną cechą ludzkiej osobowości

• moralność jest nauką nie posiadającą wewnętrznej spójności - inne są przepisy dla dzieci, a inne dla dorosłych

• nie ma jednej cnoty, cnót jest wiele

Gorgiasz

• rzeczywistość nie jest jednolita

• nie istnieje coś takiego, jak prawda ogólna, gdyż rozum nie jest w stanie ogarnąć rzeczywistości i jej prawdy ogólnej - zadaniem rozumu jest rejestrowanie i analizowanie płynnego nurtu doświadczeń

• zmysły potrafią spłatać człowiekowi figla

• rozum nie może odróżnić tego co rzeczywiste od tego, co nierzeczywiste

• gdyby nawet mu się udało, to nie mógłby prawdy o świecie przekazać dalej ze względu na ułomność swoją i innych ludzi

• nie można za pomocą głosu przekazać prawdy o świecie, która przecież nie ma postaci dźwięku

• każdy umysł pracuje inaczej - nie można zrozumieć świata, gdyż czasem trudno jest zrozumieć nawet drugiego człowieka

Protagoras

• poglądy na temat bogów

• nie wiadomo, czy w ogóle istnieją

• życie ludzi jest zbyt krótkie, by zbadać istnienie bogów

• miarą wszechrzeczy jest człowiek

• w odniesieniu do człowieka stwierdzamy, czy coś jest dobre czy złe

• każdy postrzega inaczej tą samą rzecz - każdy jest sam sobie wyrocznią i sądem

• nie sposób określić, czyja opinia jest lepsza i kto jest mądrzejszy

• prawda jest względna

• wraz ze zmianą postrzegania zmienia się to, co dla człowieka prawdziwe

• każdy człowiek ma swoją prawdę, bo inaczej postrzega świat

• nie ma prawdy obiektywnej, do której można się zbliżyć - ilu ludzi, tyle prawd

• wszystko jest płynne i zmienia się - przedmioty mogą być inne już w kilka chwil po ich spostrzeżeniu

Wnioski natury etycznej i politycznej z nauk sofistów

• funkcje państwa i sądu nie mają sensu

• bo człowiek jest miarą wszechrzeczy

• bo każdy sam jest dla siebie autorytetem i latarnią

• bo nie da się ustanowić jednego sprawiedliwego prawa, bo każdy ma inne wartości

• poglądy polityka greckiego Kalliklesa

• tylko siłą można cokolwiek zdziałać

• porządek świata polega na tym, że silniejszy i mądrzejszy ma więcej dóbr niż słabszy i głupszy, a w dodatku może i powinien nim jeszcze rządzić

• poglądy sofisty Tryzymacha

• porządek społeczny jest wynikiem przypadku, a nie słuszności

• wszystkie pojęcia natury moralnej ustala władza wedle swojego rozumu i sumienia

1

Historia filozofii - Sofiści

---