Luteranie : zapoczątkował reformację w 1517 - przybił 95 tez do kościoła w Wittenberdze. Poglądy : nadużycia kleru, Biblia - każdy interpretuje dla siebie, przeciw sprzedaży odpustów, 2 sakramenty chrzest i bierzmowanie, likwidacja zakonów i celib. Zbawienie zależy od wiary, napisał Biblię w j. Niem. Czym zdobył poparcie u księ(ą)żąt, odebranie majątków ziemskich kościołowi. Kalwinizm : swoje poglądy ogłosił w Genewie, źródłem wiedzy była B. Interpretowana przez K. Dla wszystkich. Człowiek jest z góry przeznaczony na zbawienie lub potępi. Jeżeli rodzi się bogatym to to dar od Boga, jeśli dorabia się c. Pracą to będzie zbawiony. K. Zrywa z Rzymem, nie uznaje zwierzchnictwa papieża, przeciwnik celibatu, 2 sakramenty : chrzest i kom św pod 2 postaciami. Wierni skupieni w gminach, na czele gminy -> rada -> konstytony -> duch i świeccy.
Rada kontrolowała życie mieszk. Gminy -> dopuszcza. Lichwe. K. Zdobył zwolenników wśród mieszcz. I burż.
Odłamy : umiarkowany (rycerze, książęta) scholastyka
Dóbr kościelnych, podporządkowanie władzy świeckim.
Radykalny (chłopi) postulował reformy kalwinizmu? I zniesienie własności > reforma + i państwa. WOJNA CHŁOPSKA (1524-1525) - T. Muzner Anabaptyści : chrzest tylko dla dorosłych, w niemczech pokój w Augsburgu w 1555 - „Czyj kraj tego religia” Przyznawał swobodę wyznania jedynie książętom, ich poddani to co ks. Francja : społ. Dzieli się na : hugenotów (Henryk Burbon - król Nawory?) i walezjuszy(+ - Karol IX) Między nimi wojny i masowe mordy, próba pogodzenia w 1572r. Później rzeź hugenotów w noc św. Bartłomieja
1598 -> edykt Nawejski? - zapewniał swobodę wyznan
budowali swiatynie ale nie tam gdzie była siedziba biskupów i nie w Paryżu (gdzieś poza miastem i tyle)