ROZDZIELONE PYTANIA


ZAGADNIENIA DO EGZAMINU DYPLOMOWEGO

RESOCJALIZACJA

1. PRZEDMIOT I ZADANIA PEDAGOGIKI RESOCJALIZACYJNEJ. ANIA WIŚNIEWSKA

PRZEDMIOT PEDAGOGIKI RESOCALIZACYJNEJ

Przedmiotem pedagogiki resocjalizacyjnej sa jednostki niedostosowane społecznie. Pedagogika resocjalizacyjna jest dyscypliną teoretyczną i praktyczną zajmująca się wychowaniem osób z zaburzeniami w procesie socjalizacji, tzn. tą kategorią osób, która z rozmaitych powodów wykazuje objawy nieprzystosowania i wykolejenia społecznego. Interesuje się osobami, wobec których zarówno proces socjalizacji jak i wychowania nie powiódł się, dlatego jednostka nieprzystosowana społecznie bywa postrzegana jako odchylająca się od normy, a jej odchylenia są niekorzystne dla niej samej lub dla społeczeństwa. Jednostka wadliwie zsocjalizowana lub wychowana, przejawia wiele zachowań uznawanych za niewłaściwe, niepożądane a nawet szkodliwe w sensie społecznym lub indywidualnym.

ZADANIA RESOCJALIZACJI:

WG. Czesława Czapówa:

  1. Eliminacja przyczyn wykolejenia społecznego.

  1. Wyeliminowanie motywacji antagonistyczno- destruktywnej.

  1. Wzbudzanie konstruktywnej motywacji.

  1. Naprawa moralna i obyczajowa.

  1. Wpajanie systemu wartości.

  1. Kształcenie mechanizmów kontroli wewnętrznej nawet w sytuacjach pokusy.

  1. Wyuczenie poczucia odpowiedzialności za siebie i innych.

  1. Kształtowanie refleksji.

  1. Przygotowanie do konstruktywnego pełnienia ról społecznych.

  1. Utrwalanie uzyskanych rezultatów korekcyjnych.

  1. Wdrażanie do samowychowania.

  1. Doprowadzenie jednostki do odpowiedniego przystosowania społecznego.

  1. Modyfikacja osobowości.

2. NORMA I PATOLOGIA W ZACHOWANIU LUDZKIM IZA RUTKOWSKA

Norma jest to zasada postępowania, standardy które określają właściwe zachowanie w grupie. Norma może być zmienna w czasie jak i przestrzeni:
- zmienność w przestrzeni, normą jest to na co godzą się ludzie z danego kręgu
- zmienność w czasie, zachowania które kiedyś były pozytywne, teraz SA potępiane.

Patologia- jest to określony stan postaw, zachowań i sytuacji życiowych, które są szkodliwe dla postępu i powodują ujemne skutki dla rozwoju jednostki, grupy czy środowiska. Patologia to nauka o cierpieniu społecznym które przynosi szkodę.
Rodzaje patologii społecznych:
- patologia społeczna indywidualna ( uzależnienia, przestępstwa)
- patologia społeczna grupowa ( przemoc w rodzinie, sekty, bezrobocie)
- patologia społeczna instytucjonalna ( biurokracja, korupcja, działalność mafii)
-patologia w skali ogólnoświatowej ( systemy totalitarne, terroryzm, obozy koncentracyjne)

3. MODELE ZDROWEJ OSOBOWOŚCI W UJĘCIU CZ. CZAPÓWA, E. ERIKSONA, A. MASLOWA, G. ALLPORTA ANIA ZAPLETAL

1)Allport:
Ewolucja jednostki to proces nabywania i rozrastania się ja aż do uzyskania ja intencjonalnego, świadomego własnej tożsamości.
Faza 1.
Jest to okres wyłaniania się ja-cielesnego. W tym czasie jednostka jest w stanie odróżnić siebie od otoczenia.
Faza 2.
Wyłonienie w toku różnicowania bodźców i reakcji ja materialnego, pozwalającego dziecku odróżnić siebie od innych ludzi i skonstruować elementarne poczucie ciągłości własnego ja najczęściej związanego z własnym imieniem.
Faza 3.
To okres pojawienia się pierwszych ocen samego siebie związanych z egocentryzmem, miłością własną i szacunkiem dla siebie. Jest to także czas wzrostu poczucia autonomii i negatywizmu. Zdaniem allporta jest to kluczowy moment w rozwoju dziecka. Pragnie ono robić się niezależne od innych, samodzielnie, chce zaspokajać potrzebę ciekawości i manipulowania otoczeniem.
Faza 4.
Okres ja posiadającego czy rozszerzającego własny zakres, wchłaniającego coraz to nowe elementy jako własne. Dziecko staje się świadome przedmiotów i ludzi i zauważa że niektóre z nich zależą właśnie do niego. Uczy się posiadania i rozumienia wartości należących do jego subiektywnego świata przeżyć.

Faza 5.
Rozwija się obraz siebie. Zawiera on spostrzeżenia siebie oraz ocenę naszego obrazu przez inne znaczące osoby w bezpośrednich kontaktach.
Faza 6.
Wyodrębnia się tu poczucie ja-jako racjonalnego układu radzenia sobie. Dziecko uczy się że dzięki własnej aktywności umysłowej może rozwiązać niektóre problemy, podjąć pewne decyzję.
Faza 7.
Bywa on osiągany w okresie dorastania. ja intencjonalne świadome własnej tożsamości, dziecko potrafi dość adekwatnie odpowiedzieć na pytanie kim jestem?.

Rozwój zdrowej osobowości jest uzależniony od tego jak się kształtuje przebieg poszczególnych stadiów rozwoju osobowości u dziecka. Szczególnie istotna jest jakość stosunków emocjonalnych łączących dziecko z matką. Gdy nie zaspokaja się potrzeb dziecka staje się ono w późniejszych fazach życia osoba niepewną, agresywną, złośliwą.
Kryteria dojrzałej osobowości są to:
1.stałe poczucie rozszerzania własnego ja na coraz większa liczbę obiektów i zdarzeń. Osoba dojrzała staje się zatem pełnym uczestnikiem tego co dzieje się wokół niej.
2.utrzymanie ciepłych stosunków emocjonalnych z innymi ludźmi
3.poczucie emocjonalnego bezpieczeństwa, posiadanie poczucia własnej wartości
4.realistyczna percepcja siebie i innych , nie zniekształcona przez lęki. Obawy, fobie
5.umiejętność przeżywania i osiągania sukcesów w wybranej sferze aktywności związanej z własnymi uzdolnieniami
6.samoobiektywizacja poprzez własne wytwory
7.posiadanie zunifikowanej filozofii życiowej.

2.Rogers
Stworzył model osobowości zwany modelem osobowości w pełni funkcjonującej. Zakładał że osobowości jest owładnięta zasadniczą potrzebą tj. dążeniem do podtrzymania, aktualizowania i wzmagania możliwości. Dążenie do aktualizacji jest silniejsze niż strach, lęk., obawy, powoduje że przechodzimy przez kolejne stadia rozwoju i stajemy się doskonalsi. Dążenie to nie jest zorientowane na redukcje napięcia ale na jego wzmaganie, którego najwyższym wyrazem jest twórczość. Celem życia nie jest zatem podtrzymanie homeostatycznej równowagi procesów psychobiologicznych czy wysoki poziom komfortu ale przede wszystkim wzrost, rozwój, doskonalenie.
Osoba w pełni funkcjonująca charakteryzuje się:
a)otwartość na doświadczenia
b)skłonnością doświadczania pełni życia w każdym jego momencie
c)zaufaniem do siebie i własnego organizmu
d)poczuciem wewnętrznej wolności, swobody i autonomii
e)zdolność i skłonność do tworzenia, kreatywności w kontaktach ze światem

3.Maslow
Model osobowości w ujęcia Masłowa można nazwać humanistycznym, wyrosłym na gruncie tzw. trzeciej siły w psychologii. Był postrzegany jako antidotum na mechanizmy behawioryzmu z jednej strony i mroczny smutek desperackiej psychoanalizy z drugiej. Jeżeli pełniej byśmy wykorzystywali nasz potencjał rozwojowy, osiągnęlibyśmy stan bliższy temu co nazywa się stanem idealnym innymi słowy stan samorealizacji.
Teorię tę nazwał teorią wzrostu motywacji lub metamotywacji. Przedrostek meta oznacza po albo poza. Odrzuca ona ideę motywacji. Oznacza to zerową rolę motywacji. Najwyższy motyw polega na braku motywacji i braku popędu.

4.Erikson
Wyróżnia on następujące stadia rozwoju i pojawianie się nowych cech:
1.Zaufanie-nieufność (r.ż)
a)jeśli kryzys jest rozwiązany pomyślnie, pojawia się nadzieja i zaufanie do siebie i świata
b)jeśli niepomyślnie pojawia się lęk, obawa i głęboka nieufność
2.Autonomiczność-zwątpienie (1-3 r.ż)
a)jeśli kryzys jest rozwiązany pozytywnie pojawia się samokontrola i poczucie własnej odrębność będące nagrodą
b)jeśli niepomyślnie pojawia się samo zwątpienie a następnie wstyd
3.Inicjatywa-wina (4-5r.ż)
a)pomyślnie to w życiu dziecka dominuje orientacja na cele oraz inicjatywa
b)niepomyślnie to pojawia się poczucie małej wartości, niezdarności
4.Pracowitość niższość (6-11)
a)pomyślnie to pojawia się poczucie kompetencji
b)niepomyślnie występuje poczucie braku kompetencji i kompleks niższości
5.Tożsamość pomniejszenie ról i tożsamości (12-20)
a)pomyślnie to pojawia się wierność siebie i większa pewność siebie
b)niepomyślnie to pojawia się niepewność i brak tożsamości osobowej
6)Intymność izolacja (20-24)
a)pomyślnie rozwija się zdolność do miłości bez utraty poczucia tożsamości
b) niepomyślnie to pojawia się promiskuityzm
7.Generatywność-zaabsorbowanie własną osobą (25-64)
a)pomyślnie to pojawia się potrzeba opiekowania się innymi i niesienia im pomocy
b) niepomyślnie to daje poczucie egoizmu i egocentryzmu
8.Integralność-rozpacz (ok. 65-i później)
a)jeśli kryzys jest przezwyciężony to pojawia się postawa mądrości życiowej
b)niepomyślnie pojawia się uczucie rozpaczy dominuje brak zrozumienia

W świetle koncepcji człowiek jest istota rozwijającą się i twórczą. Nieprzystosowanie, zaburzenia i dewiacje powstają wówczas gdy nieprawidłowo niezgodnie z wzorcami kulturowymi jednostka zaspokaja swoje potrzeby i nieumiejętnie, niepomyślnie rozwija problemy charakterystyczne dla poszczególnych etapów.

5.Czapów
Wektory wg. Czapówa:
1)od postrzegania synkretycznego (całościowe, globalne) do analitycznego a następnie do spostrzegania intelektualnego
2)od myślenia zmysłowo-ruchowego do myślenia dotyczącego operacji konkretnych a następnie do myślenia dotyczącego operacji formalnych i logicznych i przyczynowo skutkowych
3)od syntonii do sympatii a następnie do meliczności
4)od egoizmu do altruizmu a następnie do miłości
5)od emocjonalności do impulsywności a następnie do refleksyjności
6)od pasywności do transformatywności
7.od responsywności reaktywnej do responsywności reproduktywnej a następnie do proaktywności
8)od irracjonalnej stymulacji ze strony środowiska wew. Do irracjonalnej stymulacji ze strony środowiska zew. A następnie do racjonalnej stymulacji
9) od spontaniczności do konformizmu a następnie do prospołecznej autonomii
10)od integracji na niskim poziomie do dezintegracji pozytywnej a następnie do integracji na wysokim poziomie
Według Cz. Czapówa pedagogika resocjalizacyjna jest inspirowana 3 założeniami tj. założeniem horminizmu czyli teorią instynktów i ich kanalizowania, behawioryzmu (trening interpersonalny) oraz humanizmu psychologizującego i socjologizującego. Zdaniem Czapówa rozwój dokonuje się poprzez konflikty, kryzysy i dysharmonie, które powinny być rozwiązywane twórczo. Aksjologia pedagogiczna Czapówa streszcza się w 6 ogólnych zasadach dotyczących realizacji funkcji wychowawczych, opiekuńczych i terapeutycznych tj. zasadzie reedukacji oraz wielostronnego rozwoju osobowości wychowanka, zasadzie perspektywistycznej i wszechstronnej opieki oraz wymagań wobec podopiecznego, a także zasadzie akceptowania i respektowania osoby wychowanka.
Pedagogika resocjalizacyjna Cz. Czapówa charakteryzuje się radykalnym humanizmem. W nieletnim przestępcy dostrzega się ofiarę własnego środowiska i skrzywdzonego przez los, ale także despotę i tyrana dla którego przestępstwo staje się techniką radzenia sobie w życiu. Teoria wektorów rozwoju osobowości daje racjonalną nadzieje na możliwość zmiany poprzez odpowiednie formy opieki i wychowania resocjalizującego

4. MECHANIZMY SOCJALIZACJI I PRZYSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO. WAGNER ALICJA

5. NIEDOSTOSOWANIE SPOŁECZNE JAKO SKUTEK NIEWŁAŚCIWEJ SOCJALIZACJI. AGATA JASIACZYK

Wg Czapówa
1.zwichnięta socjalizacja
taki sposób dochodzenia o wykolejenia odwołujący się do zwichniętej socjalizacji - niedostatki w socjalizacji, rodzice nie spełniają funkcji rodzicielskich
2.demoralizacja
mówimy wówczas jeżeli w początkowej fazie socjalizacji dziecko ma dobre wzorce , ale w okresie socjalizacji wkracza na grupy przestępcze np. przy okazji migracji ze wsi do miast.
3. socjalizacja pod kulturowa
jest to wychowywanie dziecka niejako do funkcjonowania przestępczego . Są rodziny , które zaspokajają potrzeby emocjonalne i materialne , ale są przyuczane do życia przestępczego , ale np. bycie kieszonkowcem , rodziny mafijne.
Nieprawidłowa socjalizacja pierwotna ma ogromny wpływ na wystąpienie w późniejszym okresie niedostosowania społecznego. Nieprawidłowa socjalizacja np. w rodzinie niepełnej, patologicznej, niewydolnej wychowawczo wpływa na rozwój młodego człowieka i prowadzi bardzo często do występowania zaburzeń zachowania i nieprzystosowania społecznego. Może rozwijać również, różne choroby psychiczne, uzależnienia i wpływa na brak możliwości dostosowania się do obowiązujących norm.

Zaburzona socjalizacja wtórna ma ogromny wpływ na kształtowanie się osobowości. Wychowanie dziecka w środowisku patologicznym może wywołać u niego przekonanie, że zachowania patologiczne są czymś normalnym i oczywistym.

6. STADIA I TYPOLOGIE NIEPRZYSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO IWONA TRELLA

Według Cz. Czapówa (1978) istnieją trzy zasadnicze etapy wykolejenia społecznego, dające się zidentyfikować na podstawie badań empirycznych i wiedzy teoretycznej:

1) Stadium pierwsze - charakteryzuje się wystąpieniem u jednostki poczucia odtrącenia, czyli niezaspokojenia potrzeby zależności emocjonalnej. Reakcją może być agresja antyspołeczna, reakcje negatywne, buntownicze, narastająca wrogość wobec rodziców i społeczeństwa jako całości. Występują niekontrolowane reakcje emocjonalne i brak koncentracji uwagi. Jednostka łatwo się nudzi rozpoczętymi czynnościami i nie przejawia dostatecznej cierpliwości do jej ukończenia.

2) Stadium drugie - wyraża się utrwaleniem wrogich reakcji wobec osób socjalizująco znaczących i autorytetów. Próby nawiązania bliższego kontaktu emocjonalnego z osobą nieprzystosowaną napotykają na irracjonalny opór. Typowym przejawem tego stadium jest odrzucanie wszelkich form ekspresji wyrażających więź uczuciową z innymi ludźmi. Jednostka zaczyna zaspokajać podstawowe potrzeby społeczne i emocjonalne poza

domem rodzinnym. Pojawiają się wówczas pierwsze symptomy standardowego wykolejenia społecznego, takie jak: alkoholizowanie się, ucieczki z domu, wagarowanie, wybryki seksualne itp.

3) Stadium trzecie - wiąże się z autonomizowaniem się działalności antyspołecznej (antagonistyczno- destruktywnej), która zaczyna stanowić samoistne źródło przyjemności i satysfakcji dla jednostki nieprzystosowanej. Osoby wchodzące w to stadium dążą do nawiązania kontaktów z gangami i grupami o charakterze chuligańskim, zabawowym lub wręcz przestępczym. Najwyraźniej stadium to przejawia się w działalności antyspołecznej prowadzącej do jawnego, otwartego konfliktu z obyczajem, moralnością

lub prawem.

TYPOLOGIA

I. Typologia Cz. Czpówa wyróżniająca trzy zasadnicze typy wykolejenia społecznego ze względu na trzy zasadnicze czynniki etiologiczne:

1) Zwichniętą socjalizację - prowadzącą do manifestowania nieprzystosowania społecznego w różnorodnych formach. Jednak czynnik dominujący i warunkujący jest ten sam, a mianowicie: niedostatki w zakresie socjalizacji dziecka (nieodpowiednia opieka rodzicielska lub jej brak, odtrącenie emocjonalne, zaniedbanie społeczne i pedagogiczne).

2) Demoralizację -pojawiającą się wówczas, gdy dziecko prawidłowo zsocjalizowane dostaje się pod wpływ innej obyczajowości i kultury, niż ta, w której było wychowane (emigracja ze wsi do miasta, z jednego kraju do drugiego). Proces demoralizacji wiąże się zwykle z przewartościowaniem wartości tradycyjnych na rzecz nowych, do których jednostka nie potrafi się w pełni dostosować.

3) Socjalizację podkulturową - będącą odmianą nieprzystosowania społecznego z uwagi na związek jednostki z wartościami i normami podkultury pozostającej w opozycji do kultury szerszej zbiorowości społecznej (np. społeczeństwa jako całości). Socjalizacja dziecka przebiega prawidłowo z punktu widzenia poprawności funkcjonowania mechanizmów psychologicznych. Popada ona jednak w konflikt z normami ogólnospołecznymi z powodu identyfikacji z własną podstawową grupą respektującą normy podkulturowe, chuligańskie, złodziejskie czy w ogólności przestępcze.

II. Klasyfikacja badaczy amerykańskich C. E. Sullivan i M.Q. Granta (1957) nawiązuje do charakterystycznych form dewiantywnego zachowania się jednostek nieprzystosowanych społecznie. Wyróżniają oni trzy klasy nieprzystosowania:

1) Aspołeczni - to jednostki dostrzegające inne osoby jako teren potencjalnej eksploatacji. Nie są w stanie przewidzieć zachowań innych osób wobec siebie, dlatego w sytuacji niepewności lub nawet lekkiego zagrożenia reagują złością i agresją antyspołeczną. Innymi osobami interesują się jedynie w sensie instrumentalnym jako przeszkodami lub «ułatwieniami» w realizacji własnych egoistycznych celów. Działają dość impulsywnie, dlatego nie są w stanie w pełni kontrolować efektów własnego zachowania.

2) Konformiści - są jednostkami, które na frustrację własnych potrzeb reagują nadmiernym serwilizmem w stosunku do osób je frustrujących, przy założeniu, iż są to osoby znaczące. Takie zachowanie spełnia funkcje czysto instrumentalne, gdyż jednostka próbuje manipulować swym konformizmem w celu uzyskania doraźnych korzyści i nagród poprzez utajnienie wewnętrznego sprzeciwu. Natomiast w sytuacji kontroli wewnętrznej postępuje zgodnie z własnymi przekonaniami i upodobaniami.

3) Neurotycy - są jednostkami, które w wyniku zabiegów socjalizacyjnych zinternalizowały już pewien zbiór wartości nakazujących im postępowanie zgodnie z ich treścią, tzn. akceptowane społecznie. Jednak przeżywają nieustanny lęk, iż nie sprostaj tym wartościom i normom, co prowadzi do poczucia niemocy i bezradności i dlatego jako reakcja na sytuację indolencji pojawiają się zachowania nieakceptowane społeczne.

W przytoczonej wyżej klasyfikacji kryterium wyróżniającym poszczególne formy zachowania nieprzystosowawczego jest jakość stosunków interpersonalnych, utrzymywanych przez jednostkę z osobami z najbliższego otoczenia społecznego.

III. Typologia D. H. Stotta:

1) Zachowanie wrogie

Zasadniczym składnikiem tego typu jest agresywność wyrażająca się w wielu zachowaniach przejawianych w środowisku domowym, szkolnym i rówieśniczym. Etiologia wrogości wiąże się z niekorzystnymi oddziaływaniami środowiska, głównie w okresie wczesnego dzieciństwa. W kształtowaniu wrogości zasadnicze znaczenie mają punitywne oddziaływania rodziców, obserwowanie agresywnych wzorów zachowań, frustracja potrzeb bezpieczeństwa, miłości i afiliacji. Wrogie nastawienie kierowane jest do osoby z najbliższego otoczenia, podlega generalizacji i przenoszeniu się na szersze środowisko społeczne, staje się zaczątkiem zachowań przestępczych.

2) Zahamowanie

W zakresie symptomów tego typu wchodzą skłonności do przeżywania depresji, bierność społeczna, bojaźliwość przed nowymi sytuacjami, napięcie w sytuacji ekspozycji społecznej. W sytuacjach problemowych dziecko zachowuje się poniżej swoich możliwości intelektualnych, przegrywa w konkurencji. Dzieci te nie sprawiają większych trudności wychowawczych i z tego powodu nie są często zauważane. Ze względu na poczucie nadmiernej kontroli i braku poczucia mocy uczą się bezradności i zależności.

3) Aspołeczność

Pod względem objawów jednostki aspołeczne przypominają osobowość socjopatyczną. Aspołeczność stanowi końcowy etap rozwoju wrogości w szczególnie niekorzystnych warunkach środowiskowych. Jednostki aspołeczne odznaczają się dużym okrucieństwem i brakiem przestrzegania elementarnych norm, są uczestnikami podkultur dewiacyjnych.

4) Zachowanie niekonsekwentne

Symptomy tego zjawiska mieszczą się w zakresie trudności w koncentracji uwagi, pobudliwości i niekonsekwencji w działaniu, Zachowanie niekonsekwentne jest wynikiem niekorzystnych czynników działających w okresie prenatalnym i okresie porodu oraz bezpośrednio uszkadzających system nerwowy w ciągu wczesnych okresów życia dziecka.

Dziecko zaliczane do tego typu jest nadpobudliwe, ponieważ nie może wstrzymać się z reakcją w chwili działania bodźca- odpowiada natychmiastową reakcją. Reakcje te nie są przemyślane, są przypadkowe i przez to nieadekwatne, co wiąże się z naruszeniem norm społecznych. Ze względu na pobudliwość i brak wyboru najlepszej reakcji dzieci te narażone są na uleganie nieszczęśliwym wypadkom, często doznają uszkodzeń ciała.

Z symptomami w sferze emocjonalnej i społecznej współwystępują różnorodne symptomy nerwicowe i fizjologiczne.

IV. Typologia T.M. Achenbacha, który wyodrębnił dwa typy zaburzeń w zachowaniu charakteryzującym jednostki niedostosowane społecznie:

1) Zachowania internalizacyjne, związane z rzutowaniem "do wewnątrz" problemów, stąd ich konsekwencje ponosi głównie jednostka (nadmierna kontrola, wycofanie, dysforia i lęk, bierność lub niekontrolowane wybuchy w sytuacjach ekstremalnych)

2) Zachowania eksternalizacyjne, związane z rzutowaniem "na zewnątrz" własnych problemów, dlatego też ich skutki odczuwa głównie otoczenie społeczne (słaba kontrola, agresja, przeciwstawianie się, opór wobec otoczenia, impulsywność, destruktywność, antyspołeczne cechy osobowości)

V. Typologia przyczyn niedostosowania społecznego podawana przez Jana Konopnickiego:

VI. Całkiem odmienną typologię przyjęli Czapów i Jedlewski, którzy wyróżnili:

a) typ asocjalny - ignorujący wymagania społeczne ale nie działający poprzez atak

b) typ dysocjalny - osoby włączone do grup i systemów społecznych dysfunkcjonalnych w stosunku do społeczeństwa i równocześnie wrogich wobec niego ( np. gangów )

c) typ antysocjalny - przeciwstawiający się wszelkiej więzi społecznej, nawet tej, która cechuje dysfunkcjonalne ugrupowania społeczne.

VII. Typologia R. Jenkinsa, który wyodrębnił

7. DIAGNOZA W RESOCJALIZACJI: RODZAJE METOD DIAGNOSTYCZNYCH, DIAGNOZA KONSTATUJĄCA, PROJEKTUJĄCA, WERYFIKUJĄCA. ASIA WALKUSZ

Diagnoza środowiska wychowawczego instytucji resocjalizacyjnej ma charakter praktyczny, decyzyjny, gdyż stanowi podstawę formułowania praktycznych rekomendacji i dyrektyw służących do modyfikowania jego parametrów wychowawczych. Obejmuje ona 3 niezbędne etapy, którymi są diagnoza konstatująca (diagnoza stanu), zmierza do określenia jakości środowiska wychowawczego w podstawowych jego parametrach i aspektach, służących do identyfikacji symptomów zaburzeń i sfer zaburzeniowych, mechanizmów i czynników (wewnętrznych i zewnętrznych) odpowiedzialnych za jakość; diagnoza ukierunkowana (projektująca), oparta na sformułowanych konkluzjach oceniających jakość instytucjonalnego środowiska wychowawczego, a dotyczącą kierunków planowanej interwencji (lub jej braku), zakres projektowanych zmian, strategii i procedur wprowadzania modyfikacji działań wychowawczo-resocjalizacyjnych; diagnoza weryfikująca (sprawdzająca), ściśle związana z wdrażaniem projektowanych zmian, co przyjmuje postać kontroli prawidłowości dokonanego rozpoznania w poprzednich etapach (diagnozy stanu i diagnozy projektującej), stanowiąc podstawę niezbędnych korekt w zakresie zastosowanych rozwiązań organizacyjnych i pedagogicznych, jeśli dotychczasowe rozwiązania były niewystarczająco efektywne.

Diagnoza konstatująca fakty, wobec których zachodzi konieczność postępowania reformującego lub korygującego. Faktami tymi mogą być np. negatywne reakcje jednostki na wymagania i nakazy pełnionych ról społecznych lub zaburzenia w jej zachowaniu. Jest to zatem diagnoza stanu, dotycząca pozytywnych i negatywnych jego przejawów, gdzie dokonuje się opisu sytuacji wychowawczej oraz stanu osobowości i walorów intelektualnych jednostki oraz ich wyjaśnienia w kategoriach przyczynowo-skutkowych lub celowości. Określa tutaj rodzaj występujących zaburzeń i dewiacji, mechanizmy psychospoleczne lezące u ich podłoża, udział poszczególnych grup czynników w ich genezie, skutki osobiste i społeczne występujących zaburzeń. W efekcie uzyskujemy możliwie pełen opis istniejącego stanu rzeczy oraz formułujemy konkluzję oceniającą, zawierająca decyzję o podjęciu działania interwencyjnego lub powstrzymaniu się od niego.

Diagnoza projektująca, ukierunkowana na działania wychowawcze i wskazująca potencjalne rozwiązania metodyczne, polega na sformułowaniu wielu hipotez i postulatów stanowiących podstawę podjęcia decyzji o kierunku i zakresie planowanych działań naprawczych, strategiach, procedurach i metodach postępowania korekcyjnego, adekwatnych do problemu. Dokonuje się tu wielu typów ocen: prawidłowe vs zaburzone. Następna czynność stanowi projektowanie działań interwencyjnych, zależnie od dokonanego rozpoznania i zakładanych celów pedagogicznych i określenie związku między postulowanym stanem etapowym lub finalnym i projektowanymi zabiegami interwencyjnymi, które do niego prowadzą. Celem i funkcja tego etapu jest optymalizacja działań korekcyjnych, co musi uwzględniać nie tylko specyfikę, nasilenie, genezę, stadium i tendencje rozwojowe danego zjawiska, ale również formy, metody, środki i możliwości, jakimi dysponuje się przy podejmowaniu działań profilaktyczno-wychowawczych. Cel stanowi tu tez ocena poziomu strat i zysków przy wyborze określonego rozwiązania.

Diagnoza kontrolująca przebieg oddziaływań, zawiązana jest z oceną warunków procesu oddziaływań resocjalizacyjnych, które mogą mieć wpływ na ostateczne rezultaty. Jej przedmiotem powinien być również stan osobowościowy i warunki środowiskowe, ale celem zasadniczym jest poznanie czynników sytuacyjnych i osobowych mających potencjalnie wpływ na przebieg zaprojektowanego działania, czyli m.in. czynników, które określamy jako podmiotowe i przedmiotowe uwarunkowania procesu diagnostyczno-terapeutycznego.

Diagnoza efektów, sprawdzająca, weryfikująca prawidłowość uzyskanego obrazu diagnostycznego oraz prawidłowość przyjętych założeń i rozwiązań pozwalających realizować planowane cele. Polega na analizie logicznej, ale głównie na ocenie uzyskanych efektów po wdrożeniu projektu działania. Ma charakter powtórnej oceny tych samych elementów poznanej rzeczywistości z wykorzystaniem tych samych kryteriów ocen, co przyjmuje charakter diagnozy porównawczej dwóch stanów - porządkowego i końcowego. Nadrzędnym kryterium oceny jest postulowany stan osobowości i stan rzeczywistości wychowawczej, wynikający z przyjętych standardów rozwojowych lub społecznych. Sposób dalszego postępowania zależy od tego, czy nastąpiły jakieś zmiany w stosunku do oceny początkowej i na ile oceniany efekt jest zbliżony do stanu optymalnego lub postulowanego. Konkluzja oceniająca na tym etapie diagnozy wynika zatem ze stosowania dwóch kryteriów porównawczych: kryterium rozbieżności między stanem porządkowym i końcowym i kryterium zbieżności między stanem końcowym a postulowanym obrazem rzeczywistości w diagnozie projektującej.

8. SYSTEMY I MODELE ODDZIAŁYWAŃ RESOCJALIZACYJNYCH. MAŁGORZATA SWOBODZIŃSKA

SYSTEM CELKOWY

System celkowy był odpowiedzią na popularną w USA karę śmierci, która była wykonywana w sposób spektakularny i bardzo brutalny. W roku 1682 roku ogłoszono Kartę Penna, w której postulowano o zamianę kary cielesnej na pracę fizyczną, skazywanie na karę śmierci tylko za zabójstwo oraz zamianę więzienia na dom pracy. W tym systemie zmieniła się architektura więzienia - było typu okrągłego, co pozwalało na stałą obserwację więźniów ze środka korytarza. Wyodrębniły się dwa podsystemy:

SYSTEM PROGRESYWNY

Na kongresie odbytym w dwóch sesjach ( Frankfurt 1846 i Bruksela 1847) system celkowy został skrytykowany przez Lukasa., który był zwolennikiem s. progresywnego. Główne postulaty:

Crofton zaprezentował koncepcję wykonywania kary w trzech fazach:

Jeżeli więzień źle się sprawował można było go przenieść do poprzedniej fazy.

SYSTEM RODZINNY

Zwany jest także kierunkiem szwajcarskim, gdyż miał szczególnie wielu zwolenników w Szwajcarii. Tam powstała pierwsza placówka (Zakład w Hofwyl w kantonie Argowia) oparta na zasadach życia rodzinnego. Zakład był przeznaczony głównie dla skrajnie biednych dzieci, ujętych przez policję za włóczęgostwo, żebractwo, a także dla dzieci pochodzących z tzw. "dobrych domów" zepsutych brakiem zainteresowania lub rozpieszczonych przez rodziców oraz opuszczone sieroty. Nauka obejmowała: czytanie, pisanie, rysunki, śpiew, ćwiczenia w mówieniu, geometrię, przyrodę, technikę z nauką rzemiosła, geografię i historię kraju ojczystego oraz religię i zasady moralności. każdy chłopiec do 15 roku życia był poddany nadzorowi starszego. W chwili gdy wychowanek ukończył 15 lat, mógł zostać sam "bratem - opiekunem". Jeśli jednak jego postępowanie było tego rodzaju, że funkcji tej nie mógł pełnić, to jej nie otrzymywał i sam nadal zostawał pod opieką. Przydział młodszych chłopców pod opiekę starszych odbywał się przez losowanie. W celu wyeliminowania jednostronności i niesprawiedliwości, tak zorganizowana opieka zmieniała się co kwartał. Troska brata - opiekuna dotyczyła: higieny osobistej, gospodarowania pieniędzmi, pomocami szkolnymi, zachowania wychowanka. Idea Wehrliego o konieczności stworzenia dziecku wykolejonemu warunków i ciepła rzeczywistej rodziny.

SYSTEM REPUBLIK I WIOSEK DZIECIĘCYCH

Republiki młodzieżowe organizowano na zasadach całkowitej samodzielności i inicjatywy samej młodzieży. Koedukacyjna Republika Młodzieży Wykolejonej we Freeville w USA przyjęła 2 podstawowe założenia organizacyjne:

W republice powstała następująca struktura organizacyjna: legislatywa, egzekutywa, sądownictwo

SYSTEMY (MODELE) WYCHOWNIA RESOCJALIZUJĄCEGO WG CZAPÓWA

Jakby co to mam też podział Pospiszyla, ale nie różni się dużo od wyżej wymienionych, oprócz nazwy ;).

9. SYSTEM INSTYTUCJONALNY RESOCJALIZACJI NIELETNICH W POLSCE. BEATA SMOTER

10. PRZYCZYNY PRZESTĘPCZOŚCI DZIECI I MŁODZIEŻY. NATALIA KRANCEWICZ

Czynniki środowiskowe będące podłożem przestępczości dzieci i młodzieży tkwią w:

  1. Środowisku rodzinnym (struktura rodziny, status społeczno - ekonomiczny, postawy wychowawcze rodziców, uzależnienia w rodzinie)

2. Środowisku szkolnym ( niepowodzenia szkolne, niechęć do szkoły nauki)

3. Środowisku rówieśniczym (przynależność do różnych grup, subkultur itp.)

4. Środkach masowego przekazu

5. Czynnikach makrospołecznych
Elementy dominujące przestępczość u nieletnich:

- chęć zdobycia pieniędzy lub innych korzyści materialnych,

- zaimponowanie innym,

- namowa kolegów lub dorosłych osób,

- chęć przebywania i realizowania się w grupach nieformalnych,

- powielanie wzorców i zachowań, mających swoje źródło w domu rodzinnym, bądź lansowanych w środkach masowego przekazu, scen przemocy, okrucieństwa, agresji, gwałtu,

- poczucie bezkarności za wcześniejsze czyny,

- poszukiwanie akceptacji, niemogących znaleźć oparcia i poczucia bezpieczeństwa wśród rodziców lub opiekunów.

11. PRZYCZYNY UZALEŻNIEŃ DZIECI I MŁODZIEŻY. KASIA SARAD

Mianem uzależnienia określa się niekontrolowany stan zależności fizycznej, psychicznej i społecznej od środka uzależniającego. W przypadku zaprzestania brania tych środków odczuwa się przykre objawy fizyczne i psychiczne.

Najczęściej występującymi uzależnieniami wśród dzieci i młodzieży są nikotynizm (67,1%), narkomania (27,0%) i alkoholizm (23,0%).

Bardzo często pierwszy kontakt z uzależnieniami dzieci mają już w domu rodzinnym. Uzależnienia te nie dotyczą ich bezpośrednio, ale ich najbliższych: rodziców, starszego rodzeństwa, krewnych, sąsiadów. Młodzież natomiast najczęściej z problemem tym spotyka się na różnego rodzaju imprezach, prywatkach, dyskotekach. Nie wyobrażają sobie jakiegokolwiek spotkanie towarzyskiego bez alkoholu, papierosów czy narkotyków.

Mamy tu do czynienia z czynnikami społecznymi,

psychologicznymi i duchowymi nakładającymi się na podłoże biologiczne.

Czynniki genetyczne: możliwe jest dziedziczenie pewnych zaburzeń biochemicznych

czy neurologicznych, które predysponują do rozwoju np. alkoholizmu

Czynniki społeczne:

Rodzina:

czynnikami zwiększającymi możliwość sięgania przez

młodego człowieka po używki w rodzinie są: rozpad więzi, nadopiekuńczość, chłód emocjonalny, przedmiotowość, rozpad rodziny

Środowisko rówieśnicze

Grupa tworzy środowisko sprzyjające szerzeniu się uzależnień. Staje się

usprawiedliwieniem samodzielnego przebywania poza domem, zachęca

do pierwszych prób, ułatwia dzielenie się narkotykami i nabytymi doświadczeniami. ( bunt, potrzeba wykazania się)

Wzorce społeczne

Media są swoistym ośrodkiem sprawowania nieformalnej,

ale bardzo skutecznej władzy wychowawczej w odniesieniu do współczesnej

młodzieży. Mass media, zwłaszcza czasopisma, programy telewizyjne, świat

witrualny przeznaczone dla dzieci i młodzieży, w znacznym stopniu kształtują

filozofię życia oraz postawę młodego pokolenia wobec substancji uzależniających.

Czynniki psychologiczne

Niedojrzałość emocjonalna, nieprzystosowanie społeczne, ucieczka od problemów zewnętrznych.,

Czynniki duchowe

Obok sfery biologicznej, społecznej i psychologicznej, wartości, jakimi kieruje

się człowiek mają wpływ na jego decyzje i postępowanie.

Sumienie jest formą „zapory”, jaką wychowawca może dać młodemu człowiekowi,

który świadomy zła i konsekwencji, jakie niesie korzystanie z substancji

uzależniających, będzie starał się z nich nie korzystać do rozwiązywania swoich

problemów, jak i polepszania lub utrzymania relacji międzyosobowych.

Przyczyny uzależnień:

Do podstawowych przyczyn uzależnień należy zaliczyć niedojrzałość emocjonalną, zaburzenia osobowości, poważne stresy i urazy, które istotnie naruszają równowagę psychiczną. Ryzyko uzależnień wzrasta wskutek negatywnego wpływu środowiska, np. grupy koleżeńskiej, szalenie trudno jest jednostce odmówić i przeciwstawić się pozostałym członkom grupy, gdyż można utracić tak ważną w tym wieku dla młodego człowieka pozycję w grupie. Młodzieńcza potrzeba buntu jest także ważnym czynnikiem skłaniającym do sięgania po środki uzależniające. Młodzież chce robić rzeczy, które spotykają się z aprobatą rówieśników, zwłaszcza, gdy jednocześnie doprowadza to rodziców do wściekłości. Ponadto używki zespalają środowisko młodych, często są jedynym spoiwem zapewniającym grupie rówieśniczej trwałość.

Dodać trzeba, że zjawisko uzależnień wiąże się z młodzieńczą fazą życia, kiedy psychika jest nieustabilizowana, a osobowość nieukształtowana.

Młodzi ludzie sięgają po środki uzależniające z różnych przyczyn. Często uważają, że poprawiają one samopoczucie oraz sprawność działania, ułatwiają kontakty, rozwiązują problemy. Próbują w ten sposób zwrócić na siebie uwagę, na swoje kłopoty i problemy. Czasami jest to zwykła bezmyślność czy chęć dorównania kolegom. Oprócz wyżej wymienionych mówi się też o braku bliskich więzi z członkami rodziny oraz nudnym i mało radosnym życiu.

12. SPOSOBY PRZECIWDZIAŁANIA NIEPRZYSTOSOWANIU SPOŁECZNEMU DZIECI I MŁODZIEŻY. KASIA KREFTA

  1. Udzielić nieletniemu upomnienia

  2. Zobowiązać do określonego postępowania, a zwłaszcza do naprawienia wyrządzonej szkody, do wykonania określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego lub społeczności lokalnej, do przeproszenia pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do uczestniczenia w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach albo do zaniechania używania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzania się w stan odurzenia

  3. Ustanowić nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna

  4. Ustanowić nadzór organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy albo osoby godnej zaufania - udzielających poręczenia za nieletniego

  5. Zastosować nadzór kuratora

  6. Skierować do ośrodka kuratorskiego, a także do organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, po uprzednim porozumieniu się z tą organizacją lub instytucją

  7. Orzec zakaz prowadzenia pojazdów

  8. Orzec przepadek rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego

  9. Orzec umieszczenie w rodzinie zastępczej, w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, młodzieżowym ośrodku socjoterapii albo w ośrodku szkolno-wychowawczym

  10. Zobowiązać rodziców lub opiekuna do poprawy warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego, a także do ścisłej współpracy ze szkołą, do której nieletni uczęszcza, poradnią psychologiczno-pedagogiczną lub inną poradnią specjalistyczną, zakładem pracy, w którym jest zatrudniony, oraz lekarzem lub zakładem leczniczym

  11. Zobowiązać rodziców lub opiekuna do naprawienia w całości lub w części szkody wyrządzonej przez nieletniego

  12. Zwrócić się do właściwych instytucji państwowych lub społecznych oraz jednostek samorządowych o udzielenie niezbędnej pomocy w poprawie warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych nieletniego

13. ZADANIA WYCHOWANIA RESOCJALIZACYJNEGO. WOLIŃSKA NATALIA

Podstawowym zadaniem resocjalizacji jest doprowadzenie dziecka społecznie niedostosowanego do takich form zachowania się, które są zgodne z obowiązującymi normami społecznymi.

Resocjalizacja społecznie niedostosowanych jest działaniem naprawczym, zmierzającym do ukształtowania w wychowaniu postaw akceptowanych społecznie.

zadania:
- wyeliminowanie czynników, które wywołują zaburzone stany osobowości wychowanka; (likwidowanie przyczyn)
- naprawienie stanów osobowości, czyli usunięcie negatywnych zmian w osobowości
- utrwalanie uzyskanych w powyższych dwóch zakresach rezultatów resocjalizacji; 
- zainspirowanie jednostki do samowychowania. 

14. METODY WYCHOWANIA RESOCJALIZACYJNEGO. ADAM ZMUDA

METODY PRACY RESOCJALIZACYJNEJ:

3 podstawowe METODY
- antropotechnika - (doradzanie, przekonywanie do aktywności wychowanka). Głównym środkiem oddziaływań jest osoba wychowawcy, która stosuje metodę wpływu osobistego. Podst czynnikiem jest więź osobowa z wychowankiem, grupa oraz środowiskiem.

- Socjotechnika - głównym elementem są zależności ze względu na grupy społeczne, wpływ ukierunkowany grupy (zarządzanie i samorząd, kształtowanie celów, norm, struktury grupy), podtrzymywanie wpływu grupy (podnoszenie jej prestiżu, integracji z innymi grupami). Podst środkiem oddziaływania jest grupa wychowawcza, odpowiedzialnym jest wychowawca stosując metodę wpływu grupowego.

- Kulturotechnika - wykorzystuje się elementy dóbr kultury ( pracę, naukę, rekreację, turystykę). Wymienia się 3 odmiany; kulturotechnika aktywności szkolnej, pracowniczej, rekreacyjnej.


Metody resocjalizacji dzieli się głównie na środki jakimi dysponuje wychowawca. S. GÓRSKI PODAJE 4 RODZ ŚRODKÓW:
- osobiste walory- walory własne i innych osób (zdolności, talenty wychowawcy, cechy osobowościowe)
- sytuacje społeczne - oznaczają układ między jednostką a innymi, pomiędzy grupą czy jednostką a instytucjom
- grupy formalne i nieformalne - w jakich uczestniczą bądź w jakich chcieliby uczestniczyć podopieczni
- elementy kultury - wytwory (szkolne, książka, film, teatr, środki mas przekazu) wzory osobowościowe, styl życia

15. ZASADY WYCHOWANIA RESOCJALIZACYJNEGO SANDRA SADAJ

Zasady wychowania resocjalizującego wg. Czapówa i Jedlewskiego

Mówiąc o zasadach mamy na myśli wszystkie te działania, które warunkują osiągnięcie pewnego stanu faktycznego czyli osiągnięcie pewnego celu. Różne działania, które dają nam ten sam wynik prowadzący do osiągnięcia danego celu, muszą mieć pewne cechy wspólne. Tak więc zasady, to są wskazania, którym ma być podporządkowana każda realizacja (bez względu na zastosowane techniki i metody) określonych celów. Zasady stanowią kryteria oceny ewentualnych środków działania i dlatego, dysponując odpowiednimi zasadami, możemy dobierać i opracowywać różne narzędzia i sposoby działania.

Ogólne zasadydziałania resocjalizującego

Przy ustalaniu zasad odwołujemy się zawsze zarówno do jakiejś wiedzy o rzeczywistości stanowiącej tworzywo zamierzonego wytworu, jak i do systemu wartości pozwalającego ocenić uzyskane wyniki.

Trzy zasady wychowania resocjalizującego:

Zasada traktowania penitencjarnego - upoważnia ona do pewnej kontroli nad wychowankiem oraz uwzględnia fakt, że osoby popełniające przestępstwa są potępiane przez znaczną część członków społeczeństwa, która się ich boi

16. SOCJOTECHNIKI W WYCHOWANIU RESOCJALIZACYJNYM. PAULINA DOMŻALSKA

Metodyka wychowania resocjalizacyjnego to zbiór zasad, zaleceń, gdzie zawarte są reguły, których przestrzeganie umożliwia efektywne, skuteczne i ekonomiczne osiąganie celów wychowawczych. Jest to dział wchodzący w obręb pedagogiki. Swoje teoretyczne założenia czerpie m. in. z:
-psychologii rozwojowej, wychowawczej, społecznej
-psychoterapii i psychologii klinicznej
-socjologii
- prawa i kryminologii
- innych nauk
Jest określana też jako socjopedagogika i traktowana jest jako jeden z działów pedagogiki specjalnej.

Według Czapówa, zalecenia w resocjalizacji opierają się na twierdzeniach naukowych, które zaczerpnięte są z innych nauk. Opisują zależności zachodzące pomiędzy:
- warunkami i przebiegiem czynności wychowawcy
- czynnościami wychowanka
- osobowościowymi skutkami interakcji wychowawcy i wychowanka
Metodyka informuje o tym, „ co i jak” oraz „ w jaki sposób” ma czynić wychowawca, aby osiągnąć założone cele resocjalizacji. Zalecenia tworzą strukturę mechaniczną. Przyjmuje się w niej najbardziej ogólne zasady wychowawczo-resocjalizacyjne, a podstawą formułowania zasad są przyjęte cele wychowawcze. Dalej w strukturze mamy reguły podporządkowane tym zasadom. Kolejne są dyrektywy wynikające z reguł. Drugim elementem teoretycznych podstaw są modele podejściowe, które przedstawiają uogólniony opis zjawisk o wspólnych cechach, umożliwiają efektowne oddziaływanie na te zjawiska np. osobowość ( możemy ja opisać w przypadku konkretnej osoby, na tej podstawie możemy określić, co należy zrobić, aby tę osobowość zmienić bądź utrwalić w niej to, co dobre. Trzecim elementem metodyki jest aksjologia wychowania. Rozstrzygniecie poprzez przyjęty system wartości, z którego wynika określony ideał wychowawcy i podporządkowany mu cel wychowania.

17. PSYCHOTECHNIKI W WYCHOWANIU RESOCJALIZACYJNYM. BLANKA PISKORSKA

Oddziaływania psychotechniczne - polegają na trafnym doborze i zastosowaniu środków wpływu osobistego w zaspokajaniu potrzeb wychowanka, w jego wychowaniu i terapii. Podstawowym środkiem wpływu wychowawcy na wychowanka jest wykorzystanie zależności osobowej o charakterze indywidualnym, "twarzą w twarz" w codziennych kontaktach interpersonalnych. Procedura ta pozwala na znaczny stopień identyfikacji psychologicznej wychowawcy i wychowanka i jego indywidualny rozwój osobowy.

Psychotechniki wychowania resocjalizującego: -zależność za względu na osobę wychowującego, - ukierunkowanie aktywności (doradzanie, przekonywanie do aktywności wychowanka). Głównym środkiem oddziaływań jest osoba wychowawcy, która stosuje metodę wpływu osobistego. Podst czynnikiem jest więź osobowa z wychowankiem, grupa oraz środowiskiem.
Wyróżniamy tu:

- antropotechnikę interakcji dwuosobowej (kiedy posługujemy się tu pojedynczym

człowiekiem),

- antropotechnikę grupy

- antropotechnikę środowiska.

Grupa społeczna- to zorganizowana zbiorowość, posiadająca odpowiednie cechy. Rezultaty wykorzystywania tych 3 rodzajów antropotechniki: zaspokajanie potrzeb, ukształtowanie pozytywnych cech jednostki, oddziaływanie terapeutyczne.

Wychowawca postrzegany tu jest jako osoba ucząca, która wywiera wpływ na osobę resocjalizowaną. Zachodzą między nimi interakcje, których celem jest pomoc wychowankowi. Osoba resocjalizowana poprzez rozmaite techniki jest skłonna do powtarzania zachowań, które wywarły na nią pozytywny wpływ. Nieodzowna jest tu rola wychowawcy, który pełni niejako role mentora i wzoru dla wychowanka.

Wychowanek jest tutaj zależny od wychowawcy. Psychotechnika prowadzi tu do kształtowania dyspozycji psychicznych, które określają przebieg procesów emocjonalnych wychowanka

18. KULTUROTECHNIKI W WYCHOWANIU RESOCJALIZACYJNYM. GRZEGORZ ŚMIETANA

Kulturotechnika wychowawcza - operowanie kulturą dla osiągnięcia celów wychowawczych.

Kryterium wyróżnienia odmian kulturotechniki: rodzaj czynności, do których odnoszą się wzory i wytwory kultury, rodzaj zbiorowości oraz związanych z nimi systemów społecznych i instytucji, do których odnoszą się określone rodzaje, a także układ wzorów

i wytworów kulturowych.

Pierwsze kryterium uwzględnia podstawowe odmiany aktywności ludzkiej; pozwala nam mówić o kulturze:

1. uczenia się (przygotowanie do pełnienia ról społecznych)

2. pracy

3. rekreacji i zabawy.

Drugiego kryterium uwzględnienia zbiorowość i instytucje, które mają wpływ

na młodzież resocjalizowaną; pozwala nam mówić o kulturze szkoły, zakładu pracy oraz instytucjonalnej rekreacji.

Uwzględniając oba kryteria wyróżniamy kulturotechnikę: nauki szkolnej, pracy zawodowej i zorganizowanej rekreacji. Kulturotechnika staję się wówczas jakby techniką środowiska kulturowego, ponieważ dokonuje się dzięki niej kształtowanie elementów świata zewnętrznego związanych z nauką szkolną, pracą zawodową i rekreacją poprzez wprowadzanie do tego świata określonych dóbr kultury. Kształtowanie środowiska kulturowego jest w ścisłym związku z kształtowaniem zbiorowości społecznej. Wpływa

na zachowanie się człowieka, ponieważ działalność wychowawcza jest ściśle sprzężona

ze środowiskiem społecznym i kulturowym.

Cele oddziaływań resocjalizacyjnych:

uzupełnienie braków edukacyjnych młodzieży niedostosowanej społecznie

19. RESOCJALIZACJA W ŚRODOWISKU OTWARTYM. MAGDALENA ZABOROWSKA-ZAJĄC

INSTYTUCJE RESOCJALIZACYJNE W ŚRODOWISKU OTWARTYM: OCHOTNICZE HUFCE PRACY, OGNISKA WYCHOWAWCZE

OCHOTNICZE HUFCE PRACY

Od 01.01.2000 roku są jednostkami organizacyjnymi Urzędów Marszałkowskich
(w każdym województwie jest jedna Komenda Wojewódzka oraz filie obejmujące swym działaniem powiaty).
1. Komenda Główna Ochotniczych Hufców Pracy:
Na jej czele stoi komendant powołany przez ministra pracy i polityki socjalnej.
Zadanie:
- tworzenie pozostałym jednostkom organiza¬cyjnym OHP optymalnych warunków działania, umożliwiających pełną realizację powierzanych zadań
- inspirowanie do twórczych działań oraz merytorycznych i organizacyjnych rozwiązań.
2. Wojewódzkie komendy OHP:
Są drugim szczeblem organizacyjnym (jest ich tyle, ile województw, tzn. 16, a teren ich działania pokrywa się z administracyjnym obszarem województw).
Głównym celem jest organizowanie :
- hufców pracy
- środowiskowych hufców pracy
- ośrodków szkolenia i wychowania
- krótkoterminowego zatrudnienia młodzieży szkół ponadpodstawowych
- organizowanie i realizowanie pomocy dla bezrobotnej młodzieży w celu umożliwienia jej zdobycia zawodu czy przekwalifikowania się
- prowadzenie pośrednictwa pracy.
3. Podstawowe jednostki- trzeci szczebel organizacyjny OHP, swoim działaniem obejmują powiaty . Należą do nich:

- hufce pracy
- ośrodki szkolenia i wychowania
- młodzieżowe biura pracy
- gospodarstwa pomocnicze
podlegające organizacyjnie i merytorycznie bezpośrednio wojewódzkim komendantom OHP, którzy pełnią jednocześnie nadzór finansowo-księgowy nad centrami kształcenia i wychowania.
4. Podstawowe jednostki organizacyjne dzielą się na cztery grupy:
- szkoleniowo-wychowawcze
- organizacyjne i formy ich działalności zajmujące się pośrednictwem pracy, doradztwem zawodowym
- łączące elementy działalności jednostek pierwszej i drugiej grupy
- usługowe
5. Młodzieżowe biura pracy- podlegające wojewódzkim komendom OHP

Realizują zadania w zakresie:
- pośrednictwa pracy poprzez poszukiwanie i gromadzenie ofert pracy, a także informowanie poszukują¬cych pracy o możliwościach zatrudnienia
- kierowania bezrobotnych do pracy zgodnie z wybraną ofertą, prowadzenia ewidencji osób poszu¬kujących pracy
- poradnictwa zawodowego dla młodzieży i osób pełnoletnich pozostających bez pracy poprzez utworzenie i prowadzenie „banku informacji" o zawodach, na które jest zapotrzebowanie na rynku pracy
- udzielania porad w sprawie możliwości zdobycia zawodu
- kierowania zainteresowanych na kursy celem kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania zawodowego.
Należy do nich np. krótkoterminowe zatrudnianie uczniów szkół ponadpodstawowych, organizowanie i nadzór nad działalnością hufców, organizowanie i nadzór nad przebiegiem praktyk zawodowych, organizowanie zagranicznej wymiany młodzieży.
6. Kluby pracy- są jedną z form działalności młodzieżowych biur pracy.
Skupiają one młodych ludzi powyżej 15 roku życia. Wspierają młodzież w poszukiwaniu pracy, gromadzą oferty pracy. Naczelnym zadaniem klubów jest działalność wychowawcza polegająca głównie na kształtowaniu poczucia zaradności, wiary we własne możliwości, zapobieganiu degradacji intelektualnej. Kluby organizują odczyty, prelekcje, dyskusje o tematyce życia codziennego młodzieży w różnych sytuacjach życiowych. Spotkania są prowadzone przez psychologów, pedagogów, socjologów. Odbywają się również zajęcia instruktażowe na temat udzielania porad i wskazówek dotyczących pisania podań o pracę oraz sporządzania umów z przyszłym pracodawcą.
7. Ośrodki szkolenia zawodowego- funkcjonują w strukturach gospodarstw pomocniczych OHP.
Organizują i prowadzą kursy w zakresie:
- zdobywania zawodu
- podwyższenia kwalifikacji
- przekwalifikowania zawodowego.
Część kursów jest finansowana przez urzędy pracy, kursy nie zlecone przez urzędy pracy opłacane są przez ich uczestników.
8. Młodzieżowe biura turystyki- są przeznaczone dla:
- młodzieży szkół ponadpodstawowych
- uczestników hufców pracy
- uczestników ośrodków szkolenia i wychowania.
Wykorzystuje się w tej działalności posiadaną przez OHP bazę hotelowo-żywieniową.
9. Gospodarstwa pomocnicze OHP:
Funkcjonują przy Komendzie Głównej i wojewódzkich komendach OHP. Podstawowym ich celem jest świadczenie usług, po kosztach własnych, na rzecz jednostek organizacyjnych OHP, zwłaszcza centrów kształcenia i wychowania oraz ośrodków szkolenia i wychowania.
10. Hufce pracy- są najstarszą formą organizacyjną OHP.
Ich celem jest umożliwienie uzupełnienia wykształcenia i zdobycia kwalifikacji zawodowych przez młodzież z rodzin patologicznych, wymagających specjalnej troski. Do OHP zgłasza się młodzież kierowana przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne, kuratorów sądowych i przez szkoły podstawowe.
Hufce pracy funkcjonują przy zakładach pracy, a komendant wojewódzki OHP zawiera umowę o funkcjonowaniu hufca. Uczestnik hufca po podpisaniu umowy staje się pracownikiem zakładu. Młodzież uczy się w szkołach publicznych, a miejscem praktycznej nauki zawodu są zakłady pracy. Po zakończeniu kształcenia uczestnik jest przygotowany do dorosłego życia.
11. Środowiskowy hufiec pracy- najmłodsza podstawowa jednostka organizacyjna.
Jej struktura organizacyjna powinna być dostosowana do potrzeb środowiska. W skład środowiskowego hufca wchodzą:
- grupy wychowawcze
- grupy zajęciowe
- filie młodzieżowe biur pracy
- kluby pracy
- sekcje i koła zainteresowań.
12. Centra kształcenia i wychowania- są najwyższą formą organizacyjna jednostek podstawowych.
Cel:
- kształcenia i wychowania uczestników
- dokształcanie kadr OHP
- walka z bezrobociem
- pomaganie młodzieży spoza OHP.
W skład centrum wchodzą:
- ośrodek szkolenia i wychowania
- ośrodek kształcenia kadr OHP
- kuratorski ośrodek pracy z młodzieżą
- poradnie zawodowe, psychologiczne i terapeutyczne
- kluby pracy
- ośrodki szkolenia zawodowego.
13. Ośrodek szkolenia i wychowania OHP- jest placówką szkoleniowo-wychowawczą.
Jest jednostką organizacyjną trzeciego szczebla, ośrodki tworzą i rozwiązują komendanci wojewódzcy OHP za zgodą Komendanta Głównego OHP. Do głównych celów należą:
- przeciwdziałanie bezrobociu,
- tworzenie warunków umożliwiających podnoszenie kwalifikacji,
- organizowanie doskonalenia zawodowego,
- prowadzenie działalności wychowawczej, profilaktycznej i resocjalizacyjnej wśród młodzieży zagrożonej patologią i wymagającej działań wychowawczych.
Jednym z ważniejszych zadań ośrodka szkolenia i wychowania OHP jest integracja z młodzieżą niepełnosprawną.
Działania ośrodka powinny być kierowane przede wszystkim do grup młodzieży najbardziej zagrożonej.
Ośrodki powinny wspierać ich uczestników w zakresie przygotowania zawodowego, a także zachęcać do udziału w życiu społecznym, gospodarczym i kulturalnym, mając na celu zintegrowanie działalności dydaktycznej i wychowawczej.
Rodzaje ośrodków:
- stacjonarne - zapewniające kształcenie ogólne, przygotowanie zawodowe, opiekę wychowawczą, zakwaterowanie i wyżywienie mło¬dzieży;
- bez zakwaterowania - przeznaczone dla młodzieży dochodzącej, zapewniające uczestnikom kształcenie ogólne, przygotowanie zawo¬dowe i opiekę wychowawczą;
- mieszane (część stacjonarna i część bez zakwaterowania);
- stacjonarne - integracyjne z udziałem młodzieży niepełnosprawnej;
- stacjonarne - integracyjne z udziałem młodzieży z innych krajów;
- wakacyjne i śródroczne dla młodzieży szkolnej w kraju i za granicą;
- dla uczestników międzynarodowych obozów młodzieży.
Ośrodek powinien być dostosowany do potrzeb środowiska, posiada¬nej bazy, potrzeb rynku pracy, realizacji głównych celów i zadań statutowych OHP. Do ośrodka jest przyjmowana młodzież zaniedbana, zagrożona demoralizacją, która w celu profilaktyki i resocjalizacji wymaga zorganizowanej opieki na wolności. Uczestnicy ośrodka powinni mieć ukończone 15 lat i są przyjmowani na okres nie dłuższy niż cztery lata. Zasady uczestnictwa w placówce ustala regulamin ośrodka.
Uczestnikom przyznaje się prawo do:
- rozwijania własnych zainteresowań
- opieki zdrowotnej
- działalności w organizacjach społecznych i samorządowych
- wolności wyznania i poszanowania godności osobistej;
- korzystania z poradnictwa psychologiczno-pedagogicznego i zawo¬dowego
- udziału w życiu kulturalnym, sportowym i turystycznym;
- przejawiania inicjatywy w zakresie zdobywania wiedzy ogólnej i za¬wodowej
- pomocy w przypadkach trudności w nauce
- życzliwego traktowania przez pracowników ośrodka.
Uczestnik ma obowiązek:
-podnoszenia wiedzy ogólnej i zawodowej
- rzetelnego wykonywania pracy
- respektowania regulaminu ośrodka
- przestrzegania porządku
- okazywanie poważania wychowawcom i kolegom,
- poszanowanie mienia ośrodka
- przeciwstawianie się zjawiskom patologii społecznej
- tolerowanie poglą¬dów innych ludzi.
Zwolnienie z ośrodka może nastąpić:
- na prośbę uczestnika za zgodą rodziców lub opiekunów
- w związku z rażącym naruszeniem dyscypliny i nieprzestrzeganiem regulaminu placówki
- z powodu przeciwwskazań lekarskich do wykonywania pracy w zawodzie, którego młody człowiek się uczy.
Ośrodek stosuje wyróżnienia:
- pochwały
- dyplomy
- nagrody rzeczowe
- listy itp.
Jako kary stosuje się:
- upomnienie
- naganę
- powiadomienie rodziców
- ostrzeżenie o wydaleniu z ośrodka.
Zarówno kary, jak i nagrody wpisuje się do akt osobowych uczestnika. Kary po upływie sześciu miesięcy uważa się za niebyłe. Nagród i kar udziela kierownik ośrodka. Uczestnicy ośrodka mają prawo do pracy w radzie uczestników. Jest to organ samorządowy wybierany na rok spośród grona uczestników. Celem rady jest wnioskowanie, opiniowanie, interweniowanie w sprawach nauki, pracy i życia ośrodka. Na czele rady stoi przewodniczący i kilku zastępców, którzy pełnią funkcje przewodniczących komisji problemowych (m.in. komisji stołówkowej, porządkowej itd.) Rada uczestników ma regulamin, pracuje zgodnie z nim, a o swej działalności ma obowiązek informować wszystkich uczestników. Jeśli postanowienia rady są niezgodne z obowiązującymi przepisami, kierownik ośrodka może je zawiesić. Rada ma w tym przypadku prawo odwołania się od tej decyzji do komendanta wojewódzkiego. Uczestnicy ośrodka mogą należeć do organizacji młodzieżowych.
Pracownicy(kadra):
- kierownik - zatrudniony przez komendanta wojewódzkiego
- kierownik internatu (zastępca kierownika ośrodka)
- kierownik warsztatów
- pedagog
- nauczyciele zawodu
- instruktorzy praktycznej nauki zawodu
- wychowawcy
- obsługa administracyjno-finansowa
- obsługa gospodarczo-socjalna i konserwatorska
- opieka medyczna
- psycholog.
Kierownik ośrodka- powołany jest przez komendanta Wojewódzkiego. Do jego zadań należą m.in.:
- opracowanie regulaminu ośrodka
- kierowanie działalnością
- reprezentowanie ośrodka na zewnątrz
- koordynacja wychowania i nauczania w ośrodku
- właściwa gospodarka finansowa ośrodka
- nadzór nad działalnością rady pedagogicznej.
Zadaniem ośrodka jest:
- zapewnienie uczestnikom opieki wychowawczej i profilaktycznej oraz resocjalizacji
- korygowanie wadliwych postaw społecznych
- przeciwdziałanie przestępczości oraz
- wszechstronny rozwój osobowości.
Ośrodek ma:
- wzbogacać wiedzę, umiejętności i zdolności młodzieży,
- uczyć pracowitości, szacunku dla ludzi, gospodarności i przedsiębiorczości.
- wpajać uczestnikom tolerancję religijną i światopoglądową
- stymulować wszechstronny rozwoju osobowości uczestników.
Metody i formy pracy są dostosowywane do możliwości uczestników. Placówka współpracuje z policją, kuratorami, sądami, środowiskiem i rodzicami. Informacje o uczestnikach pochodzą z indywidualnych rozmów z nimi, kontaktów z rodzicami lub opiekunami prawnymi, a także wywiadów środowiskowych oraz z nauczycielami, analizy postępów w nauce, obserwacji, z wyników badań lekarskich
i psychologicznych. Jeśli uczestnicy wykazują zaburzenia, placówka jest zobowiązana do organizowania zajęć terapeutycznych.
Młodzież, która nie ukończyła szkoły podstawowej, może się uczyć:
- w szkołach podstawowych dla dorosłych
- w podstawowych studiach zawodowych
- w szkołach przysposabiających do zawodu.
Młodzież po ukończeniu szkoły podstawowej uzupełnia wykształcenie:
- w szkołach zasadniczych dla dorosłych
- na kursach zawodowych.
Zadania kadry opiekuńczo-wychowawczej w zakresie kształcenia ogólnego
i zawodowego to:
- dokonywanie okresowych ocen wyników kształcenia;
- organizowanie kształcenia ogólnego i zawodowego;
- informowanie rodziców lub opiekunów o wynikach kształcenia uczestników;
- ocena wyników praktycznej nauki zawodu;
- kontrolowanie realizacji praktycznej nauki zawodu i warunków jej odbywania;
- organizowanie pomocy w ramach zespołów wyrównawczych dla uczestników mających zaległości w nauce.
W skład rady pedagogicznej wchodzą:
- wszyscy członkowie kadry opiekuńczo-wychowawczej zatrudnieni w ośrodku
- wychowawcy klas, w których uczestnicy pobierają naukę
- nauczyciele zawodu
- instruktorzy praktycznej nauki zawodu.
Na czele rady pedagogicznej stoi kierownik ośrodka. Do zadań rady pedagogicznej należą:
- współudział w opracowaniu i zatwierdzaniu planu pracy dydaktyczno-wychowawczo-opiekuńczej;
- podejmowanie uchwał w sprawie eksperymentów pedagogicznych w ośrodku;
- podejmowanie decyzji w sprawach naruszenia dyscypliny, regulami¬nu, wyróżnienia i nagradzania uczestników ośrodka.



OGNISKA WYCHOWAWCZE

1. Celem:
Udzielanie wszechstronnej pomocy młodzieży zagrożonej wykolejeniem społecznym i jej rodzicom, a zwłaszcza dzieciom z rodzin znajdujących się w szczególnie trudnych sytuacjach życiowych.
2. Pomoc:
- materialna
- usługowa
- doradcza(w rozwiązywaniu trudności wychowawczych).
3. Przyjmuje się:
Dzieci i młodzież zagrożoną wykolejeniem społecznym i wykolejającą się, a nie upośledzoną. Chodzi tu o młodzież mieszkającą z rodzicami, którzy akceptują pomoc ze strony ognisk i sami rokują nadzieje, że będą właściwie wychowywać dziecko. Każde dziecko w ognisku ma prawo wyboru wychowawcy i na¬wiązania z nim bliskiego, indywidualnego kontaktu.
4. Stosuje się oddziaływanie przez grupę:
Grupy wychowawcze są złożone z chłopców i dziewcząt, prowadzone przez mężczyznę i kobietę, a ich struktura jest zbliżona do struktury rodziny. Wychowankowie wybierają sobie grupę, do której pragną należeć. Wychowawcy uczestniczą w życiu grupy i udzielają pomocy w nauce szkolnej, prowadzą ponadto zajęcia hobbistyczne, w których uczestnictwo jest dobrowolne i nie ograniczone przynależnością do określonej grupy. Zajęcia te są bardzo zróżnicowane, gdyż obejmują zarówno sport i turystykę, jak i zajęcia teatralne, muzyczne, politechniczne, modelarskie, hodowlę kwiatów czy też rybek w akwariach.
5. Ogniska organizują również:
- wycieczki turystyczne,
- kolonie
- obozy wędrowne.
6. Zadania ogniska:

Pomaganie wychowankom w otrzymaniu pracy i adaptacji do środowiska zawodowego.
7. Środowiskowe ogniska wychowawcze:
Łączy funkcję placówki otwartej dla wszystkich dzieci z najbliższego środowiska
z funkcją specjalistycznej placówki opiekuńczo-wychowawczej. Wychowanek dobrowolnie zgłaszający się do ogniska, uzyskuje:
- pomoc w nauce
- może uczestniczyć w zajęciach ogólnorozwojowych, sportowych, kołach zainteresowań, wycieczkach, obozach
- otrzymać gorący posiłek
- inne formy pomocy socjalnej
- w czasie wakacji może pojechać na kolonie, biwak lub obóz
Deklarując chęć pozostania w ognisku, zawiera z nim swoisty kontrakt, a przede wszystkim przyjmuje obowiązek uczestnictwa w indywidualnym, dostosowanym do jego potrzeb programie, a także przyjmuje inne, najczęściej dotąd mu obce obowiązki, np. odpowiedzialność za własne postępowanie, pomoc słabszym i prawdomówność. Praca ognisk środowiskowych jest wzbogacana przez autonomiczne środowiskowe programy pedagogiczne.
8. Istota ognisk:
- szeroki kręg oddziaływań na wychowanka i jego otoczenie (rodziców, rodzeństwo, rówieśników, nauczycieli)
- realnym upodmiotowienia wychowanka poprzez zwiększanie się jego prawach
- stopniowo dokonywany proces readaptacji (resocjalizacji) w naturalnym środowisku, w toku codziennych czynności.
9. Zasada:
Etapowości stawianych celów oraz kompleksowości i równoległości oddziaływań w toku systematycznej i długofalowej pracy.
10. Współpraca z:
- rodzicami,
- szkołami,
- instytucjami pomocniczymi.
11. Pełna realizacja założeń programowych ognisk przynosi oczekiwane efekty, które są widoczne zwłaszcza w końcu roku szkolnego, przy spełnieniu podstawowych kryteriów:
- usunięcie niepowodzeń szkolnych
- promocja do wyższej klasy
- wygaszenie potrzeby umieszczenia dzieci w placówkach opieki całkowitej
- poprawa stanu zdrowia i rozwoju fizycznego
- pomyślne zaliczenie testów sprawności fizycznej.
12. Funkcje:
- opieka- zaspokajanie potrzeb dzieci oraz uczenie właściwych form ich realizacji
- wychowanie- kształtowanie mechanizmów kontroli wewnętrznej (reguł i norm kulturalnego zachowania);
- terapia (korygowanie) nawyków i zachowań prospołecznych.
13. Główne cechy wychowawcy środowiskowego:
- gotowość niesienia pomocy dziecku;
- tolerancyjność i wyrozumiałość wobec dziecka i jego problemów.

20. POLITYKA PENITENCJARNA W WYKONYWANIU ŚRODKÓW WYCHOWAWCZYCH I POPRAWCZYCH. MAGDA PIOTROWSKA

Środki wychowawcze:

Zgodnie z art.3 upn : organy prowadzące postępowanie w sprawie nieletniego powinny kierować się przede wszystkim jego dobrem, dążąc do osiągnięcia korzystnych zmian w osobowości i zachowaniu się nieletniego oraz zmierzając w miarę potrzeby do prawidłowego spełniania przez rodziców lub opiekuna ich obowiązków wobec nieletniego, uwzględniając przy tym interes społeczny. Zobowiązane są one w postępowaniu z nieletnim brać się pod uwagę osobowość nieletniego, a w szczególności jego wiek, stan zdrowia, stopień rozwoju psychicznego i fizycznego, cechy charakteru, a także zachowanie się oraz przyczyny i stopień demoralizacji, charakter środowiska oraz warunki wychowania nieletniego

Sąd rodzinny i nieletnich rozpoznający sprawy do których stosuje się ustawę o postępowaniu w sprawach nieletnich może zastosować wobec nieletniego trzy rodzaje środków:

leczniczo-wychowawcze sąd rodzinny i nieletnich orzeka w razie stwierdzenia u nieletniego upośledzenia umysłowego, choroby psychicznej lub innego zakłócenia czynności psychicznych bądź nałogowego używania alkoholu albo innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia. Sąd rodzinny może umieścić nieletniego w szpitalu psychiatrycznym lub innym odpowiednim zakładzie leczniczym. Jeżeli zachodzi potrzeba zapewnienia nieletniemu jedynie opieki wychowawczej, sąd może orzec umieszczenie go w młodzieżowym ośrodku wychowawczym lub w młodzieżowym ośrodku socjoterapii, a w przypadku gdy nieletni jest upośledzony umysłowo w stopniu głębokim i wymaga jedynie opieki - w domu pomocy społecznej.

21. PRAWNE PODSTAWY OPIEKI PENITENCJARNEJ. MONIKA RYNCARZ

Przez system penitencjarny będziemy rozumieć - całokształt przepisów i instytucji prawa penitencjarnego oraz urządzeń zakładów penitencjarnych, zmierzających według określonego sposobu do osiągnięci zasadniczego celu kary pozbawienia wolności.


Do najważniejszych elementów systemu penitencjarnego należy zaliczyć:

- przepisy określające wykonywanie kary pozbawienia wolności, tymczasowego aresztowania (np. kodeks karny wykonawczy, regulaminy organizacyjnoporządkowe, rozporządzenia, zarządzenia),

- instytucje prawa penitencjarnego (np. warunkowe przedterminowe zwolnienie, przerwa w wykonaniu kary pozbawienia wolności, pomoc postpenitencjarna),

- architekturę - która zależy od typu zakładu karnego. Typy zakładów (zamknięty, półotwarty, otwarty) różnią się między sobą stopniem zabezpieczenia ochronnego, izolacją skazanych, ich obowiązkami oraz uprawnieniami w zakresie poruszania się w ZK i poza terenem.

- podstawowe środki oddziaływania na więźniów (środki oddziaływania związane z celami i funkcjami kary pozbawienia wolności np. praca, nauczanie, działalność kulturalno - oświatowa , wychowanie fizyczne
i zajęcia sportowe, nagrody, ulgi, kary dyscyplinarne),

- status prawny więźnia (zbiór przysługujących praw oraz ciążących na skazanym obowiązków),

- kadra penitencjarna (zasoby ludzkie o odpowiednich predyspozycjach, cechach psychofizycznych
i poziomie intelektualnym),

- sposób zarządzania i kontroli (struktura organizacyjna więziennictwa - nadzór sprawowany przez jednostki nadrzędne więziennictwa, nadzór penitencjarny nad legalnością i prawidłowością przebiegu wykonywania kary pozbawienia wolności oraz tymczasowego aresztowania),

- środki ochrony i bezpieczeństwa (uzależnione od typu ZK oraz kategorii osadzonych). Różnice dotyczą między innymi takich elementów jak: ilość wygrodzeń wewnętrznych, wysokość muru zewnętrznego, rodzaj zabezpieczeń techniczno-ochronnych, ilość posterunków ochronnych, liczba personelu wykonującego zadania o charakterze ochronnym itd.

- relacje kadra - osadzeni (uzależnione od realizowanych celów wykonywania kary pozbawienia wolności).


Ustawodawstwo:

1. Kodeks karny, 1997, Dz.U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.,

2. Kodeks karny wykonawczy, 1997, Dz.U. nr 90, poz. 557 z późn. zm.

3. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, 1964, Dz.U. Nr 9, poz. 5 z późn. zm.

4. Konwencja Praw Dziecka, ratyfikowana przez RP 1991, Dz.U. Nr 120, poz. 526.

5. Ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 roku Dz.U. 2004 nr 64 poz. 593 z późn. zm.

6. Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z 1982 roku, Dz.U. Nr 11, późn. 109 z późn. zm.)

7. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 14.08.2003 roku w sprawie sposobów oddziaływań resocjalizacyjnych w zakładach karnych i aresztach śledczych.
8. Głównym aktem prawnym będącym podstawą działania Służby Więziennej jest ustawa z dnia 26 kwietnia 1996 r. o Służbie Więziennej.

Przepisy regulujące działanie Służby Więziennej

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 października 2003 r. w sprawie obrony jednostek organizacyjnych Służby Więziennej (Dz.U. z dnia 19 listopada 2003).

22. MODEL KURATELI SĄDOWEJ W POLSCE. WERONIKA POTRYKUS

Polska kuratela sądowa rozwija się od 1929 roku - z przerwą na okres wojny i powojenny. Początkowo była to kuratela dla nieletnich, a od 1965 r. także kuratela dla dorosłych. W ostatnich kilkunastu latach podjęto starania o przekształcenia dotychczasowego społeczno-zawodowego modelu kurateli sądowej w model zawodowo-społeczny. Znalazło to odbicie w kodyfikacji karnej (1997 r.), która kuratorowi zawodowemu nadała rangę organu wykonawczego sądu, czyniąc go ważnym elementem polityki karnej i przekazała pod jego kontrolę niemal całą sferę organizowania i wykonywania kar w środowisku życiowym skazanych.
Fundamentalna jest jednak uchwalona cztery lata później ustawa o kuratorach sądowych (2001 r.), która wprowadziła polski model kurateli sądowej, wszechstronnie regulując kwestie zawodu kuratorów sądowych, określając ich zadania, prawa, obowiązki i odpowiedzialność, zasady postępowania dyscyplinarnego, system aplikacji i kurateli społecznej oraz tworząc samorząd kuratorów. Zgodnie z tą ustawą kuratorzy stanowią jednolitą formację zawodową w wymiarze sprawiedliwości wspomaganą przez kuratorów społecznych. Wprowadziła ona także dwustopniowy samorząd kuratorów. Na szczeblu okręgu sądowego stanowią go wszyscy kuratorzy zawodowi w nim pracujący, czyli zgromadzenie kuratorów okręgu, a na szczeblu krajowym - Krajowa Rada Kuratorów, którą tworzą delegaci poszczególnych zgromadzeń. Do zadań Krajowej Rady Kuratorów w szczególności należy: uchwalanie kodeksu etyki kuratora sądowego, podejmowanie działań umożliwiających kuratorom zawodowym podnoszenie kwalifikacji zawodowych i poziomu wykonywanej przez nich pracy, opiniowanie aktów prawnych dotyczących kuratorów sądowych. Kuratorzy sądowi realizują określone przez prawo zadania o charakterze wychowawczo-resocjalizacyjnym, diagnostycznym, profilaktycznym i kontrolnym, związane z wykonywaniem orzeczeń sądu w środowisku osób, których dotyczy postępowanie sądowe, a także na terenie zakładów i placówek ich pobytu, w szczególności na terenie zakładów karnych, placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz leczniczo-rehabilitacyjnych. Kuratela spełnia również funkcję opiniująco-diagnostyczną.

23. PORADNICTWO RODZINNE JAKO FORMA PROFILAKTYKI SPOŁECZNEJ. ANIA SKURZYŃSKA

Poradnictwo rodzinne jest typem poradnictwa dialogowego, w którym doradca i radzący się współpracują ze sobą, szukając adekwatnych rozwiązań. Badaczami są obie strony, jednak doradca wykorzystuje swoje doświadczenie. Doradca usiłuje pomóc innej osobie w zmianie jej zwyczajowego sposobu myślenia i postaw, podejmowania decyzji, rozwiązywania problemów lub zmagania się z różnymi sytuacjami życiowymi, tak by maksymalizować szanse i zminimalizować niesprzyjające warunki środowiskowe. Istotą porady jest to, aby przez kontakt osobowy i rozmowę człowiek potrzebujący mógł odzyskać lub uzyskać możliwość samodzielnego rozwiązywania problemu, podjęcia właściwych decyzji, wprowadzenia ich w czyn i unikania błędów.

Zakres poradnictwa rodzinnego jest bardzo szeroki. Poradnictwo obejmuje różne formy pomocy, udzielanej dzieciom i dorosłym. W ujęciu najogólniejszym pomoc ta koncentruje się wokół złożonej problematyki wychowawczej, głównie wokół napotykanych przez rodziców trudności wychowawczych z dziećmi, postępowania z dziećmi w różny sposób upośledzonymi lub odbiegającymi od normy w rozwoju, podejrzanymi o upośledzenie umysłowe lub wykazującymi zaburzenia zachowania, jak również wokół sprawy wyboru zawodu, takiego, który by najlepiej mógł odpowiadać zainteresowaniom dziecka jego cechom charakteru i usposobienia.  Istotą poradnictwa jest takie korygowanie postępowania wychowawczego rodziców, które prowadzić będzie do rozwiązania istniejących problemów wychowawczych poprzez wprowadzanie prostych metod, drobną zmianę w systemie rodzinnym.

Poradnictwo wychowawcze skupia wokół swojej działalności specjalistów, reprezentujących różne dyscypliny naukowe. Uczestniczą w nim nie tylko pedagodzy psychologowie, ale także lekarze i prawnicy. Tak szeroki zakres wynika stąd, że zarówno prawidłowy rozwój dzieci i młodzieży (fizyczny i psychiczny), jak i prawidłowy układ stosunków wewnątrzmałżeńskich i wewnątrzrodzinnych ściśle się ze sobą wiążą i wykazują wielorakie wzajemne uwarunkowania. Zdrowie fizyczne i psychiczne dzieci zależy w dużej mierze od stanu zdrowia rodziców. Organizacja życia rodzinnego, panująca w rodzinie atmosfera, trwałość rodziny zależą od właściwego doboru małżonków, ich prawidłowego współżycia, właściwej oceny zawartego związku, oczekiwań związanych z małżeństwem i wyobrażeń własnej rodzinie.
Poradnictwo rodzinne obejmuje poradnie przedmałżeńskie i życia rodzinnego oraz inne podobne placówki. Poradnie te zajmują się nie tylko świadomym macierzyństwem, ale także psychohigieną małżeństwa, kulturą życia seksualnego, sprawami dotyczącymi prawdopodobieństwa dziedziczenia przez dzieci pewnych zaburzeń psychicznych. Dostarczają informacji ważnych dla osób, które pragną zawrzeć związek małżeński i założyć rodzinę w sytuacji, gdy jedna z osób chorowała lub choruje psychicznie. To samo dotyczy osób które już tworzą małżeństwo ale nie mają a pragną mieć dzieci.

Poradnictwo rodzinne uwzględnia w szerokim zakresie skomplikowaną i trudną problematykę wewnątrzmałżeńskich i wewnątrzrodzinnych konfliktów, zwłaszcza o charakterze trwałym, zagrażającym rodzinie rozpadem.

Poradnictwem rodzinnym interesują się następujące organizacje: Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej, Komitet Przeciwalkoholowy, Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, organizacje kobiece

24. EWOLUCJA STOSOWANIA KAR. GOSIA ZAWADZKA

XVI wiek - pierwsze przejawy resocjalizacji

do XVI wieku:

XVI wiek - zmiana charakteru kary z sankcji odwetowej do sankcji poprawczej

koniec XVI wieku - powstaje pierwsze więzienie (z domu poprawy i domu pracy przymusowej) dla żebraków, biedaków, prostytutek i małoletnich przestępców

25. FUNKCJE KARY POZBAWIENIA WOLNOŚCI IZA SZYMIKOWSKA

Funkcja eliminacyjna - polega na tym , że uwięzienie uniemożliwia sprawcy popełnić nowe przestępstwa. Izolacja i wykluczenie go z normalnego społeczeństwa ma go więc jedynie pozbawić okazji do popełnienia nowych przestępstw, a tym samym ma ustrzec ludzi wolnych i sprawiedliwych przed zagrożeniem z jego strony. Doda trzeba ,że sama izolacja więzienna nie wyklucza sposobności popełnienia nowych czynów przestępczych. Nierzedko bowiem w więzieniu stwierdza się przypadki fizycznego i psychicznego znęcania się jednych więzniów nad innymi, kradzieże, pobicia czy gwałty. Z funkcją eliminacyjną wiąże się pogląd , że przestępca jest kimś z gruntu złym, niezdolnym do reflekcji moralnej i kierowania się zasadami etycznymi. Jeśli więc tendencje do działań antyspołecznych są czymś trwałym i niemożliwym do wykorzenienia, to jedynym sposobem pozostaje pozbawienie przestępcy sposobności do popełniania kolejnych czynów niezgodnych z prawem. Funkcje eliminacyjna pełniła tradycyjna kara śmiwrci, kara dożywocia, a obecnie także długoterminowa izolacja więzienna.

Funkcja odsrtaszająca - kara pozbawienia wolności dotyczy w przeciwieństwie do funkcji eliminacyjnej, zarówno osób skazanych, jaki i tych, którzy nie mieli niegdy żadnego osobistego kontaktu z działalnością aparatu wymiaru sprawiedliwości. Z fukcja odstraszającą wiąże się założenie, że ludzie dokunujący wybory między zachowaniem społecznie akceptowanym a zachowaniem antyspołecznym ( a dzieje się tak w sytuacjach pokusy np.pokusy oszustwa ) wiąże ewentualne zyski i koszty takigo czy innego postępowania. Zakłada ,że w procesie tym człowiek antycypuje przykrości, jakie moga go spotkać w przypadku uwięzienia i utraty wolności. W ten sposób antycypacja określa wybór określonego działania. Można przypuszczać, że dla treści antycypacji strat i przykrości nie bez znaczenia pozostaje charakter uprzedniego doświadczenia człowieka. Dla osób kiedyś skazanych utrata wolności ma z pewnością inne znaczenia. Siła odstraszająca kary pozbawiania wolności zależy nie tylko od wlaściwości samej kary,np.jej dolegliwości czy długości trwania, ale prawdopodobnie także od cech osobowości potencjalnego sprawcy, jego sytuacji materialnej i życiowej.

Funkcja poprawcza - zwana wychowawczą, reedukcyjną lub resocjalizacyjną. Z tą funkcja łączy się optymistyczne przekonanie, że człowieka można zawsze zmienić na lepsze, jeśli tylko zajdzie taka potrzeba. Ideę fukcji poprawczej kary uwięzienia ksztaltowały przez pewnien czas dwa odmienne poglądy dotyczące predyspozycji człowieka do zachowań prospołecznych.

  1. pierwszy z nich głosi, że czlowiek jest ze swej natury dobry i moralny. Popelnione przez niego czyny przestępcze są zawsze wynikiem pomylki lub niedostatku refleksji moralnej. Uwięzienie ma mu jedynie stworzyć okazję do zastanowienia się nad sobą i swoim postępowaniem. Jeśli tylko sprawca skorzysta z niej, to szybko zrozumie, że postąpil niewłaściwie i niemoralnie.

  2. Drugi z poglądów utrzymuje, że przestępczość jest tym samym co psychiczne nieprzystosowanie i jak wszelkie odchylenia od normy psychicznej wymaga specyficznego leczenia. Kara pozbawiania wolności ma być właśnie metodą czy długotrwałym sposobem leczenia tych zaburzeń. Filozofia treatment zakłada więc ,że uwięzienia jest dobrodziejstwiem dla skazanego, ponieważ służy jego przyszłemu dobru i pomyślności.

Funkcja poprawcza kary pozbawienia wolności jest realizowana zwykle przez więzienny system kar i nagród , ksztalcenie ogólne i zawodowe skazanych, pracę fizyczną ( rzadziej umyslową ) oraz dzialalność kulturalno - oświatową. Należy podkreślić ,że niezależnie od oceny efektywności resocjalozacyjnej tych zbiegów mają one niewątpliwie wartość samą w sobie. Pozwalają bowiem wypelnić przykry czas izolacji i służą w rezultacie zachowaniu zdrowia psychicznego skazanych.

26. CELE RESOCJALIZACJI PENITENCJARNEJ ANIA MAZUR

Cel minimum - który można określić jako taki stan osobowości więźnia, który umożliwi jemu funkcjonowanie w społeczeństwie (po zwolnieniu z więzienia) w sposób nie naruszający norm prawnych. Osiągnięcie celu minimum zabezpiecza byłego przestępcę przed recydywą.

Cel maksimum - można określić jako taki stan osobowości więźnia , który umożliwi mu funkcjonowanie w społeczeństwie nie tylko w sposób nie naruszający norm prawnych, ale także w sposób respektujący wiele istotnych i ważnych dla życia społecznego norm moralnych.

Osiągnięcie drugiego celu chroni byłego przestępcę po opuszczenia więzienia zarówno przed konfliktem z prawem (a więc przed recydywą), jak i przed konfliktem z ogólnie obowiązującymi, czy też ogólnie uznanymi normami moralnymi. Osiągnięcie celu maksimum pozwala człowiekowi który odbył ( w części lub całości) karę pozbawienia wolności ,na ułożenie sobie życia w zgodzie z podstawowymi standardami społecznymi. Ułożenie to jako proces osobisty wzmacnia postawy prospołeczne i utrwala je . Powoduje wobec tego wzrost dystansu między minionym doświadczeniem przestępczym i penitencjarnym a przyjętym i realizowanym kierunkiem postępowania ,które ma właściwości prospołeczne. Osiągnięcie celu minimum pozwala na wydostanie się z obszaru stygmatyzacji, odpowiedzialnego często za powrót do przestępstwa. Cel minimum oznacza uzyskanie oczekiwania społecznego jedynie w zakresie umiejętności powstrzymywania się od naruszenia norm prawnych.

27. ISTOTA KSZTAŁCENIA RESOCJALIZUJĄCEGO MAGDA MOKOŁAJSKA

1. Cele i program kształcenia resocjalizacyjnego

-doprowadzenie jednostki do stanu do stanu poprawnego przystosowania społecznego,

-ukształtowanie cech zachowania i osobowości, które będą gwarantem optymalnego uspołecznienia i twórczego funkcjonowania w społeczeństwie.

-elastyczne i zindywidualizowane podejście do uczniów może ułatwić realizację oddziaływań dydaktyczno- wychowawczych.( program progresy wistów)

2. Zasady nauczania niedostosowanych społecznie

Według Okonia proces kształcenia ulega ewolucji, wymienia on normy postępowania w 7 zasadach:

-systemowość

-poglądowość

-samodzielność

-związek teorii z praktyką

-efektywność

-stopniowanie trudności

-związek indywidualizacji z socjalizacją

Wg. Kupisiewicza:

-przystępność w nauczaniu

-świadomy i aktywny udział uczniów w procesie nauczenia-uczenia się

-systematyczność

-trwałość i operatywność wiedzy uczniów

-wiedzy uczniów

ORTODYDAKTYKA- zmierza do włączenia kształcenia uczniów z odchyleniami od normy w zintegrowany i powszechny system kształcenia i wychowania. Dział dydaktyki, który prostuje, wyrównuje, poprawia zaburzenia rozwojowe uczniów wykazujących trudność.

7 zasad Lipkowskiego:

*Zasady indywidualizacji

- zerwanie ze sztywnym schematem organizacyjnym lekcji.

- traktowanie indywidualne pozwala na zwracanie uwagi na poziom inteligencji, temperament, uzdolnienia, zainteresowania itp.

- treści kształcenia powinny być dobrane do potrzeb psychicznych i terapeutycznych wychowanków.

*zasada pomocy w nauce

-przezwyciężenie niechęci do szkoły, przezwyciężenie obawy przed kompromitacją w szkole, wzmocnienie motywacji ucznia do nauki szkolnej, przyjęcie pozytywnej i aktywnej postawy wobec zadań życiowych.

*zasada dominacji wychowania

-wszechstronny rozwój ucznia w celu wzbogacenie jego osobowości.

*zasada aktywizacji

-wzbudzanie i właściwe ukierunkowanie aktywności ucznia

*zasada dostosowania zadań do możliwości poznawczych ucznia

*zasada treści kształcących

-kształtowanie cech osobowościowych takich jak: współczucie, prawdomówność, uczciwość, pracowitość, sumienność, altruizm itp.

*zasada nauczania zespołowego

28. ENDOGENNE I EGZOGENNE DETERMINANTY SOCJALIZACJI I DESOCJALIZACJI TURLIŃSKA AGNIESZKA

29. CHARAKTERYSTYKA PODKULTURY WIĘZIENNEJ ANGELIKA SZCZEPAŃSKA

Grupą społeczną nazywamy każde zrzeszenie ludzi, które w świadomości samych tych ludzi stanowi pewnego rodzaju odrębną całość, czyli według terminologii zaczerpniętej z wzoru innych nauk, pewien układ odosobniony
Grupa ta jest pewną zbiorowością ludzi, którzy mają silnie wykształconą świadomość odrębności i tworzą pewną całość. Ludzi tych łączy silna więź, która ma swoje źródła w ich sytuacji życiowej tzn. przebywaniu w warunkach izolacji więziennej. Innym z czynników więzi będzie na pewno postrzeganie funkcjonariuszy jako tych, którzy utrzymują ich w izolacji od społeczeństwa. Jedną z najważniejszych czynników więzi jest wspólnie wyznawany system wartości i system reguł postępowania. Oba te systemy stoją w zdecydowanej opozycji do obowiązujących w więzieniach regulaminów, porządku dnia i innych przepisów regulujących życie w więzieniu. Mają one przede wszystkim za zadanie takie nieformalne uporządkowanie życia więziennego, aby zaspakajało one potrzeby osadzonych nie mogące być zaspokojone z uwagi na izolację więzienną. Innym czynnikiem utrzymującym spójność grupy jest publicznie manifestowana wrogość do innych osadzonych nie biorących udziału w podkulturze więziennej. Nienawiść ta jest wręcz patologiczna wobec osadzonych podejrzewanych o donoszenia Policji lub administracji więzienia, wobec osób wykazujących anomalie umysłowe lub odmienne preferencje seksualne oraz osób, które na wolności pracowały lub służyły we wszelkiego typu służbach lub formacjach mundurowych. Relacje i kontakty z tymi osobami są ściśle ustalone, a nie przestrzeganie ich może grozić wykluczeniem z grupy.

W celu identyfikacji i ustalenia czy kandydat do udziału w podkulturze więziennej spełnia wszystkie kryteria, przeprowadza się o nim wywiad sięgający niekiedy długiego okresu czasu oraz przeprowadza się sprawdziany przydatności kandydata tzw. „gierki”. Wszystkie te działania mają na celu wyeliminowanie ewentualnych członków grupy, którzy mogliby „skalać” podkulturę więzienną. Grupa ta wykształciła systemy kontroli członków grupy polegające na konieczności opowiadania o swojej przeszłości, ustalaniu wspólnych znajomych i znajomości pewnych zdarzeń lub faktów, które miały miejsce w przeszłości. Działania te wynikają z tego, że grupa jest zbyt liczna i nie ma możliwości w warunkach izolacji więziennej, aby wszyscy członkowie grupy znali się osobiście lub słyszeli o sobie.

W przypadku stwierdzenia naruszenia norm lub zasad obowiązujących grupę, w przypadku małej wagi sprawy udziela się ostrzeżenia z możliwością wykluczenia z grupy, a w razie rażącego przekroczenia wyklucza się z grupy. Z reguły takie wykluczenie ma charakter pobicia oraz napiętnowania, które może mieć formę zgwałcenie lub dotykania penisem, skutkującego trwałe i nieodwołalne wykluczenie z grupy. W ramach podkultury więziennej wraz z biegiem czasu doszło do podziałów na różne grupy, różniące się od siebie stopniem przestrzegania pewnych norm i zasad, stosunkiem do Służby Więziennej i osób nie biorących udziału w podkulturze więziennej. Sytuacja ta spowodowała wzajemne zwalczanie się tych grup, jednakże w chwili obecnej grupy, które dokonały odstępstw są w zaniku. Jednakże w ramach zasadniczej grupy występują swoiste „regionalizmy”, wynikające z różnic środowiskowych, odmienności kultur lokalnych oraz z różnorodności źródeł podkultury więziennej. Regionalizmy te powodują, ze osoby pochodzące z tej samej części kraju lub z tego samego miasta, odnoszą się do siebie z większym zaufaniem i okazują sobie większą pomoc.

30. ZABURZENIE A NIEDOSTOSOWANIE SPOŁECZNE ROBERT PSTRĄGOWSKI

Niedostosowanie społeczne jest problemem złożonym, którym zajmuje się pedagogika, psychologia, socjologia, kryminologia, psychiatria. Dotyczy to młodych ludzi, którzy nie przekroczyli dwudziestego pierwsze roku życia. U społecznie niedostosowanych dostrzega się osłabione czynniki wolicjonalne, nieharmonijny rozwój uczuć, zmienność nastrojów trudności w koncentracji uwagi, brak zainteresowań, niechęć do wysiłku a także ograniczoną zdolność do przejawiania uczuć opiekuńczych, wdzięczności, przyjaźni oraz przywiązania.

Funkcjonowanie uczniów niedostosowanych społecznie jest motywowane:

- kierowaniem się zasadą przyjemności( przede wszystkim wyczynu, przygody, zabawy),

-zaspokajaniem własnych potrzeb, typowo które są egoistyczne.

Zaburzenia struktury społecznej można podzielić na:
zaburzenia sytuacyjne, relacji, wspólnotowe i środowiskowe.

Zaburzenia sytuacyjne

Sytuacje są powtarzalne i na poziomie zachow. reaguje się na nie przeważnie w podobnej formie. W życiu codziennym jest to często wygodne.

(A1) Można regularnie reagować odmową na pewne propozycje. Większość ludzi bardzo obawia się określonych sytuacji, a u niektórych występuje wówczas silna reakcja lękowa:

lęk mogą wywoływać takie sytuacje jak przemawianie publ., znalezienie się w przejściu podziemnym lub w windzie.

(A2) Szczególnie nieprzyjemne są sytuacje, w których zostajemy sparaliżowani przez lękowe wyobrażenie niebezpieczeństwa, co może rzeczywiście przyczynić się do wystąpienia skutku, którego tak się obawiamy:
np. kiepski rowerzysta sparaliżowany przez lęk wpada na drzewo.

Zaburzenia relacji

Częste przedstawianie zaburzeń relacji w literaturze i w mediach uwydatnia ich powszechność. Wyróżniamy 2 rodzaje takich zaburzeń.

(B1) Parataksje (brak spójności relacji społ. jednostki) lub relacje niejasne, powodujące, że ludzie cierpią na skutek niedookreślenia kontaktów społ. lub w ogóle ich braku. Partnerzy wyobcowują się, idą własnymi drogami, unikają kontaktu fiz. i żyją obok siebie w izolacji.

(B2) Przeciwieństwem tego jest kłótnia: spór zapobiega izolacji, ale prowadzi do punktu krytycznego, po przekroczeniu którego osoby skłócone stają się wrogami i umyślnie dopuszczają się drażniących zachow. Takie relacje nie zawsze jednak muszą prowadzić do zerwania. Maria von Ebner-Eschenbach pisała
Zaburzenie pozycji. Można uważać, że partner jest zbyt dominujący albo słaby; można czuć się podporządkowanym i niedowartościowanym lub wstydzić się słabości drugiego.

Zaburzenie roli. Odrzucenie roli, która została przypisana przez partnera (np. roli osoby, która zawsze powinna ustąpić).

Zaburzenia kontaktu. Partnerska atmosfera może być zatruwana, np. przez ukryty szantaż, rozdrażnienie czy brak zainteresowania.

Zaburzenia związane z przestrzeganiem norm. Faktyczne lub rzekome pogwałcenie norm. Jako normy możemy traktować zasady moralne, np. wierność, preferencje kulturalne, np. kino, lub cele życiowe, np. pragnienie dziecka.

Konflikty w grupie


(C1) Kłótnia wewnątrz grupy jest przeważnie konfliktem pozycji i roli. Negatywną rolę odgrywają rywalizacja, zazdrość, pragnienie zemsty i radość z cudzej krzywdy. Często są one tak silne, że wcześniejszy powód konfliktu nie ma już znaczenia.

(C2) Spory między grupą i kimś trzecim (poj. osobą lub także grupą) wynikają najczęściej z konfliktów interesów.

Kryzysy środowiska


(D1) Zachowanie szkodliwe dla środowiska nie jest już uważane tylko za bezmyślność. Dzięki rosnącej świadomości rodzi się rozumienie problemów ekologicznych,
np. świadomość szkód wyrządzonych na obszarach rezerwatów przez rajdy motorowe.

(D2) Oprócz szkód fiz. widoczne są też narastające szkody psych. spowodowane zniszczeniem środowiska (nie tylko przyr.),


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Psychologia ogólna pytania kontrolne , rozdział I
IV, Skrypty, PK - materiały ze studiów, I stopień, Examin inz, !!!Pytania do inzynierskiego, komisja
zadania i pytania kontrolne do rozdzia u 5 www przeklej pl
Ekonomia pytania i odpowiedzi do 2 rozdziału
Rozdzial 4, Odpowiedzi na pytania do rozdziału 4 - OPROGRAMOWANIE
PYTANIA rozdział 6
Pytania do rozdziałów 1
Psychologia ogólna pytania konrolne, rozdział II
Pytania Przyroda 1 rozdziały 4 7
Mechanika Semest I pytania egz
Podstawy zarządzania wykład rozdział 05
prelekcja ZUM z pytaniami
pytania przykladowe exam zaoczne(1)
pytania nowe komplet
2 Realizacja pracy licencjackiej rozdziałmetodologiczny (1)id 19659 ppt
Ekonomia rozdzial III
Pytania egzaminacyjneIM
rozdzielczosc

więcej podobnych podstron