Zaburzenie osobowości występuje, gdy elastyczny system regulacji usztywnia się i powoduje stały, niezmienny wzorzec zachowania, ujawniający się w niezmiennych reakcjach na zmieniające się sytuacje.

Powyższy model opiera się na założeniach, że:

1. osobowość

jest to wewnętrzny system regulacji pozwalający na adaptację i wewnętrzną integrację myśli, uczuć i zachowania w określonym środowisku w wymiarze czasowym (poczucie stabilności).

2. zaburzenie

jest to efekt niedopasowania potrzeb, sposobu ich zaspokajania i sposobu realizacji zadań jednostki na danym etapie życia do wymogów społecznych czyli aktywności własnej do wymagań społecznych i kulturowych obowiązujących w środowisku jednostki.

Zaburzenie osobowości jest stanem psychicznym, w którym następuje częściowa dezintegracja psychiki, rozchwianie emocjonalne, szybkie gwałtowne zmiany osobowości. Osobowość może ulec dezintegracji gdy dochodzi do traumatycznych przeżyć osobistych, uzależnień lub może być jednym z objawów niektórych chorób psychicznych. Zaburzenia osobowości nie są typowymi zespołami klinicznymi to raczej stany behawioralne i psychospołeczne.

Objawy wg DSM IV

W przebiegu zaburzeń osobowości, które nie są efektem organicznego uszkodzenia mózgu, lub choroby psychicznej (oś I), występują zwykle następujące objawy:

znacząco dysharmonijne postawy lub zachowania, wyrażające się w takich obszarach życia psychicznego jak: afektywność, kontrola zachowań impulsywnych, style myślenia lub przeżywania, relacje z innymi osobami;

wzorce zachowań trwają przez długi okres czasu i nie są ograniczone do zaostrzenia innego zaburzenia psychicznego;

wzorce zachowań utrudniają funkcjonowanie oraz relacje z innymi osobami;

zaburzenia osobowości rozpoczynają się w okresie dzieciństwa lub adolescencji i trwają w okresie dorosłości;

subiektywne uczucie dyskomfortu w przebiegu zaburzeń osobowości pojawiają się zwykle w późniejszym okresie jej trwania;

zaburzenia te prowadzą zwykle do gorszego funkcjonowania społecznego lub zawodowego.

Podział zaburzeń osobowości wg ICD-10

Specyficzne zaburzenia osobowości F60

Osobowość paranoiczna F60.0

Osobowość schizoidalna F60.1

Osobowość dyssocjalna F60.2

Osobowość chwiejna emocjonalnie F60.3

Osobowość chwiejna emocjonalnie typ impulsywny F60.30

Osobowość chwiejna emocjonalnie typ borderline F60.31

Osobowość histrioniczna F60.4

Osobowość anankastyczna F60.5

Osobowość lękliwa (unikająca) F60.6

Osobowość zależna F60.7

Podział zaburzeń osobowości wg DSM IV

Osobowość paranoiczna

Osobowość schizoidalna

Osobowość schizotypowa (F21 dla ICD-10)

Osobowość antyspołeczna

Osobowość borderline

Osobowość histrioniczna

Osobowość narcystyczna (F60.8 dla ICD-10)

Osobowość unikająca

Osobowość zależna

Osobowość anankastyczna

Definicja zaburzeń osobowości wg DSM IV oś II

Przewlekle trwający wzorzec patologicznych zachowań i przeżywania manifestujący się w zakresie poznawczej, afektywnej, interpersonalnej, kontroli impulsów; stabilność tych wzorców, czyli sztywność zachowań prowadzi do pogorszenia funkcjonowania.

Niektóre z zaburzeń:

paranoiczne zaburzenie osobowości - przewrażliwiony, podejrzliwy i autorytarny

schizoidalne zaburzenie osobowości - aspołeczny, "samotnik", niepodobny do schizofrenika

schizotypowe zaburzenie osobowości - schizofreniczny, bez halucynacji lub urojeń

osobowość unikająca - wycofany z kontaktów społecznych, nadwrażliwy

osobowość bierno-agresywna - negatywne nastawienie i bierny opór względem wymagań otoczenia

---