CESARSTWO ROSYJSKIE BEZ CESARZA. RZĄDY KATARZYNY II.
Najpotężniejsza z kobiet w historii Rosji nie była z pochodzenia Rosjanką. Urodziła się 2 maja 1729 r. w Szczecinie jako córka niemieckiego księcia Christiana Augusta w prowincji Anhalt - Zerbst. Na chrzcie nadano jej imiona Sophia Friderika Augusta. Imię Katarzyna otrzymała dopiero w roku 1745, kiedy to wydano ją za mąż za księcia holsztyńskiego Piotra Ulrika - późniejszego cara Piotra III.
Po śmierci imperatora Piotra I (1725 r.) Rosja weszła w okres tzw. Przewrotów pałacowych. Na tronie zmieniali się panujący (głównie kobiety) w różnym stopniu spokrewnieni z Piotrem. Walka o władzę toczyła się między dawnymi współpracownikami cesarza, takimi jak Mienszykow, a także wdową po Piotrze, Katarzyną I z jednej, a starymi, odsuniętymi od wpływów rodami z drugiej strony.
Chaos istniejący w gospodarce i administracji (olbrzymi niedobór budżetowy) został opanowany przez Katarzynę II (1762-1796), która drogą zamachu stanu przejęła pełnię władzy w Cesarstwie Rosyjskim.
Cesarzowa okazała się nie tylko mistrzynią politycznej intrygi, lecz także politycznej propagandy. Dzięki kontaktom z intelektualną elitą Europy (w tym z Wolterem, Diderotem, d'Alembertem) ugruntowała w świecie swój wizerunek „filozofa na tronie”, „Semiramidy Północy”. Rzeczywistość Rosji daleka była od obrazu upowszechnionego przez zachodnioeuropejskich admiratorów imperatorowej. Katarzyna II dokonała jednak wiele w zakresie umocnienia własnej władzy, przez co - mniej lub bardziej świadomie - podjęła dzieło Piotra I. Powróciła również do aktywnej polityki swego wielkiego poprzednika na terenie niemieckim i skandynawskim oraz w rejonie Morza Czarnego (aneksja Krymu); rozciągnęła szczelną kontrolę nad zachodnią sąsiadką, Rzecząpospolitą.
W polityce wewnętrznej Katarzyna II uczyniła sporo ustępstw na rzecz szlachty (co zjednoczyło jej poparcie tego stanu), nie zamierzała jednak zrzekać się na jej korzyść prerogatyw absolutnej władczyni. Szlachta otrzymała samorząd terytorialny, potwierdzenie dawnych przywilejów oraz zapewnienie wyłączności piastowania urzędów w wojsku i administracji.
Imperatorowa wprowadziła jednolity system zarządzania krajem (gubernie i powiaty), zniosła samorząd i autonomię Kozaków dońskich oraz zlikwidowała jako potencjalne ognisko powstań, Sicz Zaporoską nad dolnym Dnieprem. Wolna dotychczas ludność tych terenów została obrócona w pańszczyźnianych chłopów.
Na politykę społeczną Katarzyny II wpłynęły doświadczenia wielkiego powstania chłopskiego (1773-1775) pod wodzą Jamieliana Pugaczowa. Imperatorowa doszła wówczas do wniosku, że tylko wzmocniona kontrola państwa i szlachty nad poddanymi zapewnić może Rosji wewnętrzny pokój i spokój.
Odwrót od zapowiadanych na początku rządów reform, okrucieństwo władczyni (zgładziła swego męża Piotra III i byłego cara Iwana VI), rozwiązłe życie osobiste i krociowe sumy łożone na faworytów (Orłow i Potomkin) spowodowały, że wizerunek jej rządów uległ w Europie radykalnej zmianie. Swoje długie panowanie, korzystne niewątpliwie dla imperialnych interesów Rosji, kończyła Katarzyna II prześladując rosyjskich intelektualistów, m. in. Radiszczewa i Nowikowa.
Łukasz Suseł Kl. II „BT”