58. Szymon Zimorowic, Roksolanki, oprac. L. Ślękowa, Wrocław 1983 (BN I, 73) lub: Roksolanki, oprac. R. Grześkowiak, Warszawa 1999 (BPS, t. 13) - Ukochanym oblubieńcom - Olga Osińska

SZYMON ZIMOROWIC zmarł w roku 1629 w Krakowie (mając lat dwadzieścia albo dwadzieścia jeden), cztery miesiące po weselu swego brata, Bartłomieja. Szymon i Bartłomiej byli synami lwowskiego murarza o nazwisku Ozimek, zmienili jednak nazwisko na Zimorowic (wyższe ambicje społeczne).

28 lutego 1629 roku Bartłomiej Zimorowic wziął ślub z córką złotnika lwowskiego, Katarzyną Duchnicówną. Szymon przybył na wesele brata z tomem wierszy Roksolanki, to jest Ruskie Panny, który został wydany przez Bartłomieja dopiero w roku 1654. W 1663 roku pod nazwiskiem Szymona Zimorowica (który wtedy dawno już nie żył) wydany został zbiór Sielanki nowe ruskie. Wznieciło to szereg wątpliwości względem autorstwa samych Roksolanek. Mistyfikację wyjaśniły jednak badania nad twórczością Bartłomieja Zimorowica, który w ten sposób chciał uczcić pamięć swego brata jako poety. Sielanki nowe ruskie były hołdem dla zmarłego, dziełem napisanym pod jego imieniem przez pogrążonego w żałobie brata.

ROKSOLANKI:

- jedno z najwybitniejszych osiągnieć staropolskiej liryki miłosnej;

- tytuł: Roksolanki, czyli panny pochodzące z Rusi Czerwonej;

- utwór reprezentuje gatunek liryki chóralnej pisanej na cześć nowożeńców (pieśni wykonywane przez chór młodzieńców i panien) zwany epitalamium; w baroku twórczość ta ulegała wpływom sielankowym (stąd idealizacja natury i prostoty przyrody);

- łączy tradycję sielanki i pieśni;

- turniej poetycki (zwierzenia 69 bohaterów: dwa chóry panien i jeden chór młodzieńców);

- nawiązanie do słowiańskiej obrzędowości weselnej (jednak nie jest wiadome, czy widowisko to zostało rzeczywiście odegrane na weselu Bartłomieja Zimorowica);

- rozkosz miłości (również tej cielesnej) rozwijającej się równocześnie z cierpieniem i śmiercią; kontrast (miłość i śmierć - antytezy, wobec których wszyscy ludzie są równi; hierarchia społeczna, która jednak zdaniem Szymonowica jest nieautentyczna - człowiekiem rządzą prawa natury, nie feudalizmu; gloryfikacja ludowości i prostoty natury sielanka);

- Hieronim Morsztyn mistrzem Szymona Zimorowica (ostatnia pieśń), który czerpał też z Kochanowskiego i Owidiusza;

- rozwinięcie roli epitetu, symbolu, ludowości (język nie był jeszcze wystarczająco bogaty w środki wyrazu)

Rozpoznanie: charakterystyczne - i łatwe do rozpoznania! - są imiona kolejnych bohaterów chórów (Cycyrena, Bonorella, Euzebil, Haniel, Proceryna itp.), którzy opowiadają historię swojej miłości/cierpienia z nią związanego (wykorzystywanie znanych motywów miłosnych - Wanda, która nie chciała Niemca, mitologia, symbolika ludowa, metaforyka ognia, miłość jako nieokiełznany żywioł stworzony przez Boga starożytność/chrześcijaństwo).

„Roksolanki to jest Ruskie Panny na wesele B.Z. z K.D.” to podarunek weselny ofiarowany przez Szymona Zimorowica młodej parze. Utwór rozpoczyna dedykacja:

1. UKOCHANYM OBLUBIEŃCOM B.Z. i K.D.

- wiersze nazywa kwiatkami, które poświęca bratu (podarunek ślubny), to pieśni usłyszane w Helikonie;

- Bartłomiej Zimorowic występuje pod imieniem Rozymunda, a Katarzyna Duchnicówna - Lilidory (sielanka);

- odwołania do mitów (Lachezis - jedna z trzech Parek, Kalliroe - jedna z Okeanid, czyli patronek stawów, rzek, jezior czy mórz)

- Bartłomiej Zimorowic (jako poeta) miał wprowadzić młodszego brata na Helikon, do siedziby muz („askrejskie góry”), jednak w połowie drogi przeszkodzi im Lachezis (Śmierć);

- Szymon Zimorowic jest świadom tego, że umiera, dedykacja przesiąknięta jest świadomością zbliżającej się śmierci (niszcząca się w nim siła wrodzona, przesilająca się młodość, siano ścięte kosą, Persefona skracająca dni i zamykająca go za bramami Hadesu, odejście na Pola Elizejskie);

- nie dba o to, czy wiersze te będą wydane - liczy się dla niego zdanie brata (Ja nie dbam, choć ta praca do drukarskiej prasy/ Nie przyjdzie ani przyszłe obaczą jej czasy;/ Jeśli ty przeczytawszy, dasz łaskawe zdanie/ I pochwalisz, dosyć się mej żądności stanie.); ma nadzieję na przychylność młodej pary;

- utwór ten to „łabędzi śpiew” Szymona Zimorowica - piękny, ale ostatni;

- prosi nowożeńców, by „żyli za niego”, skoro on sam musi umrzeć „w pół zaczętej drogi”

2. Nawiązanie do słowiańskiej obrzędowości - liryczny monolog Dziewosłęba (swata), który rozpoczyna turniej poetycki:

kolejne pieśni przedstawiają jedność szczęścia i cierpienia, świat miłości to świat nadziei i równoczesnej jej śmierci;

---