plik


ÿþGospodarka wodna - wykBad 1. Gospodarka wodna  jest dziaBem gospodarki narodowej obejmujcym zagadnienia dostarczania ró|nym dziedzinom gospodarki wody u|ytkowej odpowiedniej jako[ci i w odpowiednich ilo[ciach ochrony wód przed zanieczyszczaniem, ochrony terytoriów przed powodziami optymalnego rozrzdzania oraz oszczdnego gospodarowania zasobami wodnymi. Zasoby wodne  to wody dostpne lub te, które mog by dostpne do wykorzystania w regionie o wyznaczonej ilo[ci i jako[ci w cigu danego okresu przy okre[lonych potrzebach. Uwzgldnia si: 1.Sumaryczny przepByw w regionie 2.DopByw i odpByw rzeczny Zasoby wodne: -opady i osady atmosferyczne Dostarczaj wod bezpo[rednio do konsumenta  le[nictwo, rolnictwo. -wody podziemne i powierzchniowe Przeznaczane s dla obsBugi ludno[ci, pamita trzeba o nienaruszaniu (roczny cyklu hydrologicznego -Powierzchniowe roczna wielko[ odpBywu rzecznego pochodzca z odpBywu powierzchniowego i gruntowego a tak|e odpBywu z jezior. Wody te s gBównie wykorzystywane w przemy[le. Podstaw obliczeD zasobów wodnych danego obszaru stanowi odpByw rzeczny w cigu roku. Jako warto[ podlegajca cyklicznej odnowie. Jako miarodajn ogóln wielko[ odpBywu rzecznego przyjmuje si [redni wieloletni czsto z 30 letniej serii obserwacji klimatologicznej. Woda sBodka  2,5% (35 mln km3) Ka|dego roku 47000 km3 odpBywa z ldu do mórz i oceanów a tylko 13,5 tys ( w tym 2 tys wód gruntowych) jest Batwo dostpne dla ludzi. Zasoby wodne dla Polski: -zasilanie: -opady 187 km3 -Rozchód (odpByw rzek do morza) -powierzchniowy bezpo[redni 22,6 km3 -powierzchniowy po[redni  34 km3 W sumie okoBo 58 km3 (wchodzi w to równie| parowanie i transpiracja) -Jeziora naturalne 33km3 -Zbiorniki wodne 3,1 km3 -Stawy  0,6 km3 -Rzeki (dla SNW)  1,3 km3 Potrzeby wodne gospodarki wodnej: -konsumenci wody (dziaB gosp) zu|ywajcych wod do produkcji i celów chBodniczych a tak|e spo|ycia -u|ytkownicy wody korzystajcy z wody którzy jej nie zu|ywaj, -energetyka wodna - turystyka wodna -przemysB i energetyka cieplna -gospodarka komunalna Ujcia wody: -Studnie gBbokie -studnie infiltracyjne -ujcia wód powierzchniowych Oczyszczanie wód: -Mechaniczne -kraty -sita -filtry -Biologiczne -osadniki biologiczne -filtry biologiczne -Chemiczne -filtr pospieszny -odtBuszczacze Rysunek przedstawia eksperyment pozwalajcy na stwierdzenie z jakim tBuszczem mamy do czynienia w badanej wodzie (dryfujcy, opadajcy, zawieszony). TBuszcze w funkcji czasu zmieniaj swoje poBo|enie w wodzie, ostatecznie pozostajc w jednej z wydzielonych stref. WykBad 2.  WODA JAKO DOBRO NATURALNE I ZWIZEK CHEMICZNY Woda jest jedynym zwizkiem chemicznym wystpujcym w przyrodzie w trzech stanach skupienia oraz jej ruchliwo[ w stanie ciekBym i gazowym (pBynno[, ulotno[) sprawiaj |e magazynowanie wody i przemieszczanie jej z miejsca na miejsce wymagaj specjalnych rozwizaD technicznych, podobnie jak zabezpieczenie si przed skutkami jej nadmiaru (powodzie). Zasoby wody na [wiecie s ograniczone i lokalnie zró|nicowane, nie w peBni wystarczajc na pokrycie rosncych potrzeb mieszkaDców naszej planety. Inwestycje wodne przyczyniaj si do: -przy[pieszonego wzrostu ekonomicznego oraz zrównowa|onego rozwoju -poprawy zdrowia populacji -zmniejszenia zjawiska biedy na [wiecie Dobowe zu|ycie wody przypadajce na jednego mieszkaDca wynosi: - w Ameryce do 350 litrów - w Europie do 200 litrów - w Afryce w najlepszym wypadku jest to 10-20 litrów Podstawowy skBad i wBa[ciwo[ci fizykochemiczne wód naturalnych: Przecitny procentowy skBad wód powierzchniowych: Jony/zwizki chemiczne UdziaB w suchej masie [%] Na+ 6 Ca2+/Mg2+ 20 C- 6 SO42- 12 CO3 35 SiO2 12 pozostaBe 9 1. Gsto[ 2. CiepBo wBa[ciwe [ , ] Spo[ród wszystkich substancji chemicznych woda posiada jedn z najwy|szych warto[ci. CiepBo wBa[ciwe jest to ilo[ ciepBa wyra|ona w jednostce energii potrzebna do podniesienia temperatury 1g wody z 14,5 do 15,5 C. Z du| warto[ci ciepBa wBa[ciwego zwizana jest du|a pojemno[ cieplna mas wody. Powoduje to, |e zmiany temperatury du|ych mas wodnych s Bagodne, co jest to korzystne dla organizmów |yjcych nad morzem. 3. Lepko[ [Poise, lub ] Wraz ze wzrostem temperatury lepko[ wody maleje (najwiksza lepko[ dla 0C) 4. Napicie powierzchniowe [ , Nm] Praca jak nale|y wykona |eby zmieni ksztaBt powierzchni wody. Woda ma najwiksze napicie powierzchniowe ze wszystkich cieczy, dziki temu napiciu kropla ma ksztaBt kuli. 5. Rozpuszczalno[ W porównaniu z innymi cieczami woda jest bardzo dobrym rozpuszczalnikiem co oznacza, |e jest zdolna do tworzenia roztworu po zmieszaniu z ciaBem staBym, inn ciecz lub gazem. (jest to wynikiem jej polarnej budowy) Woda  czysta , jako zbiór czstek praktycznie nie istnieje (nawet uzyskiwana w laboratoriach o bardzo wysokim stopniu czysto[ci zawiera niewielk ilo[ substancji rozpuszczonych). Woda, jako bardzo dobry rozpuszczalnik zawiera prawie wszystkie substancje naturalne wystpujce w skorupie ziemskiej a tak|e substancje wytwarzane przez czBowieka. St|enia substancji wystpujcych w wodach powierzchniowych przecitnie wahaj si od kilku ng/m3 do kilkuset mg/m3. Do podstawowych skBadników wód nale| kationy : Ca2+ Mg2+, Na+. Oraz aniony: HCO3-, SO4- , Cl- Zawarto[ i podstawowe proporcje podstawowych jonów zale| gBównie od skBadu chemicznego skaB i gleb danej zlewni. UkBad ten mo|e si znacznie zmieni na skutek wpBywu zanieczyszczeD doprowadzonych wód w wyniku dziaBalno[ci czBowieka. Substancje w wodach mo|na podzieli najogólniej na organiczne i nieorganiczne, nie jest to jednak [cisBy podziaB. Wiele zwizków nieorganicznych wchodzi w poBczenia z substancjami organicznymi. W [rodowisku wodnym w wyniku zachodzcych procesów biologicznych i biochemicznych zwizki nieorganiczne cigle s przeksztaBcane w zwizki organiczne, te z kolei s rozkBadane do zwizków nieorganicznych. W zale|no[ci od st|eD w wodach naturalnych mo|na wyró|ni nastpujce skBadniki: -skBadniki podstawowe - w st|eniach od kilkunastu do kilkudziesiciu -makroskBadniki - w st|eniach od kilkuset do kilkunastu -mikroskBadniki (substancje [ladowe) - poni|ej kilkuset Substancje zanieczyszczajce mog wystpowa w wodzie w postaci rozpuszczonej, zawiesinie i koloidalnej. Substancje te mog wystpowa w postaci wolnych jonów jako kompleksy lub pary jonowe. Istotnym efektem obecno[ci substancji w wodach jest ich wpByw na organizmy |ywe. W maBych pBywach substancje mog by obojtne lub konieczne dla rozwoju organizmów, natomiast wysokie st|enia mog by szkodliwe. W wodach s tak|e rozpuszczone gazy pochodzce gBównie z powietrza atmosferycznego, z tego wzgldu skBad tych gazów jest zbli|ony do skBadu powietrza. Reakcje biochemiczne oraz formowanie skaB zachodzi równie| w wodach podziemnych. 6. WBa[ciwo[ci buforowe Najwiksze znaczenie dla [rodowiska wodnego ma ukBad wglanowy. W ukBadzie tym wyró|nie si nastpujce formy: CO2 gazowy, CO2 rozpuszczony w wodzie, kwas wglowy (H2CO3), wodorowglany (HCO3-) oraz wglany nierozpuszczalne w wodzie. UkBad ten buforuje naturalne wody woBajc na ich odczyn. Poszczególne formy uczestnicz w wielu zachodzcych w wodach, np. w fotosyntezie, respiracji, rozpuszczaniu i wytrcaniu ciaB staBych a tak|e w biochemicznym rozkBadzie zwizków organicznych. Bufor  buforem nazywamy roztwór o okre[lonym pH którego warto[ nieznacznie zale|y od rozcieDczenia i zmienia si niewiele przy dodaniu niewielkiej ilo[ci kwasu lub zasady. Wody powierzchniowe (naturalne) maj du| pojemno[ buforow (HCO3-. CO32-) Z uwagi na wglanowy ukBad buforowy. pH wód naturalnych: - wyprowadzenie wzoru: W rozwa|aniach przyjmuje si |e woda jest chemicznie czsta, która posiada w temperaturze pokojowej pH=7oC. 1 2 2 StaBa dysocjacji elektrolitycznej: 3 Przy zaBo|eniu |e stopieD dysocjacji jest staBy, zatem iloczyn jonowy jest równie| staBy i w danej temperaturze wyniesie: 4 Warto[ liczbow iloczynu jonowego mo|na obliczy nastpujco: 1 litr wody wa|y 1000g a masa molowa =18. Zatem w jednym litrze wody znajduje si 1000/18 = 55,56 mola/litr  st|enie molowe. Podstawiajc do wzoru (4) dla 1,8 10 Oraz st|enie molowe : 55,56 1,8 10 55,56 10 Z definicji pH wynika |e : 10 7 Odczyn wód naturalnych nie jest [ci[le obojtny, mie[ci si w granicy pH 6,5-8,5. Te ró|nice powoduje zawarto[ CO2 oraz obecno[ sBabych kwasów organicznych i soli które ulegaj hydrolizie. Np. 2 Powstajcy w reakcji kwas siarkowy jest o wiele bardziej zdysocjowany ni| wodorotlenek |elazawy. Wodorotlenek bardzo Batwo utlenia si. 2 Tworzcy si w tej reakcji hydrolizy kwas mo|e by zobojtniany przez wystpujce w wodach naturalnych wodorowglany. W wodach naturalnych (powierzchniowych) wystpuj pewne ilo[ci dwutlenku wgla i wodorowglanu. Dziki temu wódy te s w stanie zobojtni pewn ilo[ kwasów lub zasad wprowadzonych do tych wód zachowujc przy tym niewielk zmienno[ pH. 2 StaBo[ lub maBa zmienno[ pH wód naturalnych po wprowadzeniu do nich pewnej ilo[ci kwasów i zasad jest zabezpieczana przez ukBad buforowy. St|enie jonów wodorowych takiego ukBadu mo|na wyrazi równaniem: Gdzie: K1  staBa dysocjacji kwasu wglowego  4,3 10 10 Oraz wstawiajc zamiast H2CO3 st|enie wolnego CO2 w wodzie, mo|na obliczy zmian pH wody na skutek dodania do niej znanej ilo[ci kwasów lub zasad. 10 1 | log log | 1 log log log , Zasadowo[ kwasowo[ WBa[ciwo[ci fizyczne wody Twardo[ to wBa[ciwo[ wody, która wynika z obecno[ci rozpuszczonych w niej soli wapnia, magnezu, |elaza, glinu oraz manganu a wic pierwiastków które tworz sole na wikszym ni| +1 stopniu utlenienia. Nadmierna twardo[ wodu jest niepo|dana ze wzgldów gospodarczych, mo|na j zmniejsza przez wytrcanie chemiczne lub wymian jonow. Twardo[ jest zwykle definiowana jako caBkowite st|enie jonów wapnia i magnezu i wyra|ana w mg CaCO3/dm3 . Za oficjaln jednostk twardo[ci wody przyjmuje si 1mVal/L. Wod o twardo[ci 0-2 mVal/L okre[la si jako bardzo mikk, od 7 do 11 mVal/L i powy|ej jako bardzo tward. Twardo[ wody do celów gospodarczych powinna wynosi okoBo 7mVal/L. yródBa wody pitnej: -wody powierzchniowe (rzeki, jeziora, zbiorniki retencyjne) -wody podziemne, pochodzce z warstwy wodono[nej która nie ma kontaktu z powierzchni terenu, ujmowane za pomoc studzien, najcz[ciej wierconych. Pochodza one z infiltracji opadów, przy czym [rednio do wód podziemnych infiltruje 17% wód opadowych. Klasyfikacja jako[ci wód: -Klasa I  bardzo dobra jako[ -Klasa II  dobra jako[ -Klasa III  zadowalajcej jako[ci -Klasa IV  niezadowalajcej jako[ci -Klasa V  zBej jako[ci Zanieczyszczenia wód dzielimy na: -geogeniczne (naturalne) wynikajce z przyrodniczych i geologicznych uwarunkowaD np. obiegu wody w przyrodzie -antropogeniczne zwizane z gospodarcz dziaBalno[ci czBowieka -poligeniczne powstajce w wyniku kumulowania si zanieczyszczeD Zanieczyszczenia wystpujce w wodzie Zanieczyszczenia antropogeniczne mo|na podzieli wedBug: -wBa[ciwo[ci zanieczyszczeD: -fizyczne -chemiczne -biologiczne -podatno[ci na dziaBanie mikroorganizmów: -ulegajce mikrobiologicznej degradacji -nie ulegajce mikrobiologicznej degradacji -st|eD zanieczyszczeD -makrozanieczysczenia -mikrozanieczyszczenia -Charakterystycznych grup zanieczyszczeD chemicznych: -zwizki organiczne -zwizki nieorganiczne -substancje promieniotwórcze -detergenty Ocena jako[ci i monitoring wody -Monitoring  to regularne jako[ciowe i ilo[ciowe pomiary lub obserwacje np. badanie jako[ci wody pitnej czy wód powierzchniowych, przeprowadzane w okre[lonych odstpach czasu -Programy monitoringu jako[ci wód s prowadzone w celu zebrania informacji na temat ich bezpieczeDstwa i jako[ci . Zgromadzone dane uBatwiaj wybór wBa[ciwych dziaBaD w przypadku stwierdzenia ich zBej jako[ci oraz niekorzystnego wpBywu na stan [rodowiska a tak|e pozwalaj na podjcie akcji przeciwdziaBania zBej jako[ci wody. W Polsce koordynatorem monitoringu jako[ci wody jest GBówny inspektor Sanitarny a bezpo[redni nadzór sprawuje Departament Monitoringu w GBównym Inspektoracie Ochrony Zrodowiska. Próbki wód podziemnych do badaD s pobierane z okoBo 600 punktów badawczych poBo|onych na ró|nych gBboko[ciach na terenie caBego kraju. Istnieje [cisBy zwizek przyczynowo-skutkowy midzy jako[ci wód a zdrowiem publicznym. Budowa kanalizacji i oczyszczalni [cieków przyczyniaj si do poprawy jako[ci wód powierzchniowych i podziemnych co ma istotny wpByw na jako[ uzdatnianej wody. Poprawa staniu sanitarnego i higieny miast tak|e przyczynia si do polepszenia jako[ci wody do picia, co w konsekwencji rzutuje na popraw zdrowia publicznego. Operat wodno prawny: -ilo[ pobieranej wody -ilo[ i jako[ pobieranych [cieków Melioracja  nawadnianie gruntów Bilans wodno- gospodarczy i warunki korzystania z wód dorzecza. Bilans wodny zlewni czy regionu ujmuje liczbowo naturalny obieg wody. Bilans wodno-gospodarczy  umo|liwia porównanie zasobów i potrzeb wodnych czyli ustalenie stopnia pokrycia potrzeb wodnych wystpujcych na obszarze bilansowania przez istniejce tam zasoby wodne. Z- zapas wody w dorzeczu na pocztku obszaru bilansowego P- opad atmosferyczny Ho  odpByw jaBowy Hn  odpByw wody roboczej So  parowanie jaBowe Sn-woda transpirowana przez szat ro[linn R- retencja wody pozostaBa przy koDcu okresu bilansowego Cele bilansu wodno-gospodarczego 1) Ocena mo|liwo[ci zaspokajania potrzeb wodnych u|ytkowników z uwzgldnieniem jako[ciowych i ilo[ciowych wymogów 2) Ocena oddziaBywania obiektów hydrotechnicznych (oczyszcz . zbiorników) 3) Ocena ksztaBtowania si przepBywu rzecznego 4) Ocena wielko[ci rezerw zasobów wodnych 5) Ocena jako[ci [cieków 6) Tworzenie podstaw do korzystania z warunków korzystania z wód dorzecza 7) Tworzenie podstaw do rewizji pozwoleD wodno  prawnych i odprowadzania [cieków 8) Przygotowanie propozycji dziaBaD w zakresie ksztaBtowania i rozwoju zasobów wodnych Energia wodna Energia wodna jest inaczej nazywana biaBym wglem  tanie i czyste zródBo energii. Rodzaje elektrowni wodnych: -Elektrownie wodne przepBywowe (zbiornikowe)  na stopniach wodnych, wykorzystanie pitrzcej si wody i staBego poziomu w rzece (tzw Jaz) -elektrownie wodne z czBonem pompowym  wykorzystuje energi wody z zasobów naturalnych, woda spadajca w dóB generuje energi -elektrownie pBywowe - WYKAAD 3 Metody oceny jako[ci wody i jej klasyfikacja Jako[ wody ocenia si na podstawie wBa[ciwo[ci: -fizycznych -chemicznych -organoleptycznych -biologicznych Wody powierzchniowe oceniane s pod wzgldem speBniania kryteriów ekologicznych ramowej dyrektywy wodnej 2000/60/WE parlamentu europejskiego. Zgodnie z dyrektyw UE w Polsce jako[ wody ocenia si na podstawie rozporzdzenia ministra [rodowiska z 11.02.2004 w sprawie klasyfikacji stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu i sposobu interpretacji wyników ( Dz. U. 2004 Nr 32, poz 284) Klasyfikacja stanu wody uwzgldnia 5 klas: (Dz. U. 2002 Nr 204 poz. 1728) Kategorie uzdatniania : A1, A2,A3 Klasa 1.  To s wody o bardzo dobrej jako[ci, speBniaj wymagania okre[lone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych dla przeznaczenia dla ludno[ci w wod przeznaczon do picia (Po uzdatnieniu tej wody sposobem kategorii A1) Klasa 2.  wody dobrej jako[ci speBniaj one w odniesieniu do wikszo[ci skBadników jako[ci wymagania okre[lone dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludno[ci w wod przeznaczon do spo|ycia po jej uzdatnieniu sposobem kategorii A2. Warto[ci biologicznych wskazników jako[ci wykazuj niewielki wpByw oddziaBywaD antropogenicznych. Klasa 3. - wody zadawalajcej jako[ci, analogicznie do klasy 2 mog by spo|yte po uzdatnieniu kategori A2. Poza tym, w klasie 3 biologiczne wskazniki jako[ci wykazuj umiarkowany wpByw oddziaBywaD antropogenicznych. Klasa 4.  wody niezadawalajcej jako[ci mog by te| przeznaczone dla ludno[ci w celach spo|ywczych ale po uwzgldnieniu technologii w kategorii A3. Obserwuje si zmiany jako[ciowe i ilo[ciowe w populacjach biologicznych. Klasa 5.  wody zBej jako[ci, nie speBniaj wymagaD dla spo|ycia. W rozporzdzeniu zamieszczone s warto[ci graniczne (st|enia wskazników) charakteryzujce zanieczyszczenia fizyko-chemiczne , hydrobiologiczne i mikrobiologiczne. Okre[lenia klasy i jako[ci wód dokonuje si przez porównanie warto[ci st|eD poszczególnych wskazników jako[ci wody. Podane kategorie w klasach czysto[ci wody A1 , A2, A3 oznaczaj standardowe procesy uzdatniania A1  w tej kategorii woda wymaga prostego uzdatnienia fizycznego a wic filtracji i dezynfekcji A2 - w tej kategorii woda wymaga uzdatnienia fizycznego i chemicznego, a wic jest to utlenianie wstpne, koagulacja, flokulacja, dekantacja, filtracja, dezynfekcja A3 - woda wymaga wysoko stopniowego uzdatniania chemicznego i fizycznego: utlenianie, koagulacja, flokulacja, dekantacja, filtracja, absorpcja na wglu aktywnym i dezynfekcja. yródBa zanieczyszczeD wód: Zanieczyszczenia mo|na podzieli na neogeniczne i antropogeniczne. -geogeniczne  powstaj na skutek pracy gruntu -antropogeniczne  powstaBe przez czBowieka yródBa zanieczyszczeD dziel si na: -punktowe -zaliczane s [cieki systemów kanalizacyjnych (bytowe, przemysBowe, woda zu|ywana w zakBadach do procesów technologicznych) skBad jest ich zale|ny od wielu czynników (surowiec, przemysB, technologia itd.) , -opadowe  z opadów i roztopów (temperatura okoBo 14oC) -wody kopalniane (bardzo zasolone) -liniowe  wzdBu| szlaków komunikacyjnych (zanieczyszczenia pasmowe) zwizane s z emisj spalin pojazdów mechanicznych, zawieraj zwizki oBowiu -Przestrzenne/obszarowe - kwa[ne opady (pochodz z reakcji utleniania) wpBywaj one niekorzystnie na biocenoz zbiorników wody, -rolnicze  pestycydy, nawozy, [rodki ochrony ro[lin, wprowadzenie nadmiernych ilo[ci tych zwizków prowadzi do politrofii (Politrofia  nadmierne u|yznienie wód powierzchniowych) yródBa te s trudne do skontrolowania np. -nieskanalizowane odpBywy przemysBowe -odpBywy ze skBadowisk odpadów Definicje podstawowe : 1.St|enie wskaznika Sustancja któr analizujemy, lub zanieczyszczenie. Mo|e by to na przykBad tlen rozpuszczony. 2. Aadunek -dla rzeki A -dla jeziora A 3. Jednostkowy strumieD wskaznika A  pole powierzchni przekroju [m2] T-czas [s] Prawa rzdzce transportem zanieczyszczeD: 1. ADWEKCJA  Transport bdcy rezultatem przepBywu w jednym kierunku bez zmiany wBa[ciwo[ci cieczy. Jednostkowy strumieD wskaznika mo|na wyliczy z równania : Wnioski : a) Adwekcja nie zmienia ksztaBtu i rozmiaru znacznika b) Zrodek ci|ko[ci st|enia zanieczyszczenia przemieszcza si ze [redni prdko[ci przepBywu. 2. Dyfuzja molekularna Proces transportu zanieczyszczeD w kierunku ich malejcych koncentracji. StrumieD jednostkowy wywoBany przez dyfuzj opisuje I prawo Ficka:  óB | B [ 3. Dyfuzja Turbulentna Proces rozprzestrzeniania si zanieczyszczeD w wodzie na skutek turbulencji przypBywu. Wynika on ze zmienno[ci parametrów ruchu w czasie. Jednostkowy strumieD opisany jest przez równanie analogiczne do równania Ficka óB Teoretyczny rozkBad st|enia skBadnika okre[la wzór: , 2 M masa wprowaadzonego znacznika A pole powierzchni przekroju strumienia E wspóBczynnik dyspersji X odlegBo[ mierzona od miejsca wprowadzenia znacznika V [rednia prdko[ przepBywu t czas mierzony od momentu wprowadzenia znacznika RozkBad st|eD mo|na wyznaczy na drodze pomiarów poprzez pobór próbek wody w kilkunastu przekrojach na dBugo[ci L i oznaczeniu w nich st|enia znacznika. Wyniki pomiarów naniesiono na wykres C=f(L) daj tzw krzyw. dzwonow. , B [  [  |  | [: , 2 Z równania tego mo|na wyznaczy wspóBczynnik dyspersji 1 2 W wyniku procesów dyspersji nastpuje rozprzestrzenianie si znacznika a| do wypeBnienia caBego przekroju koryta. Wskaznikami mog by : 1. Substancje zachowawcze 2. Substancje niezachowawcze Wskazniki zachowawcze (konserwatywne) nie ulegaj przemianom w procesach fizykochemicznych czy biochemicznych. CaBkowita ich masa pozostaje staBa objto[ci kontrolnej strumienia lub zbiornika. Podstawow mas substancji zachowawczych stanowi substancje nieorganiczne które nie ulegaj procesom biochemicznym. S to tak zwane substancje refrakcyjne (substancje oporne na biodegradacj ) przykBady: -Chlorki, -pestycydy, - herbicydy Wskazniki niezachowawcze s to substancje usuwane w wyniku procesów zachodzcych w cieku czyli biodegradacji, sedymentacji lub rozkBadu zwizków radioaktywnych. PROCESY SAMOOCZYSZCZANIA: Wyró|nia si nastpujce procesy czstkowe majce wpByw na procesy samooczyszczania: 1. RozcieDczanie wód zanieczyszczonych wodami bardziej czystymi 2. Sedymentacja zawiesinn w korycie rzeki przez flokulacj i aglomeracj drobnych zawiesin w wiksze. Proces ten jest zale|ny od prdko[ci przepBywu. 3. Adsorpcja  odwracalne i zatrzymanie substancji chemicznych na granicy faz 4. Mineralizacja (utlenianie i rozkBad zwizków organicznych) Proces przebiega pod wpBywem bakterii aerobowych i enzymów wydzielanych przez bakterie w obecno[ci tlenu rozpuszczonego w wodzi. Minimalna zawarto[ tlenu w wodzie winna wynosi 2mgO2/:L Poni|ej tej granicy bakterie aerobowe s zastpowane przz mniej aktywne bakterie flokulatywne. Intensywno[ procesu mineralizacji jest zale|na od poziomu tlenu rozpuszczonego w wodzie. 5. Pobieranie tlenu przez wod. KRYTERIA INTERPRETACJI PROCESÓW SAMOOCZYSZCZANIA 1. Kryterium fizyczno-chemicznego skBadu wody W interpretacji bierze si pod uwag zmiany zachodzce wskazników analizowanej wody takich jak , , detergenty, fenole, sucha pozostaBo[, amoniak, , , azot ogólny i organiczny. 2. Kryterium hydrobiologiczne W interpretacji procesów samooczyszczania bierze si pod uwag na badanym odcinku cieku zmiany ilo[ciowe i jako[ciowe bakterii i organizmów ro[linnych. Nauka zajmujca si ocen jako[ci wód na podstawie powy|szego kryterium nazywa si Limnologia. 3. Kryterium tlenowe W interpretacji procesów samooczyszczenia wg tego kryterium bierze si pod uwag niektóre wskazniki skBadu wody: , przy uwzgldnieniu temperatury wody i powietrza, ci[nienia atmosferycznego i stopnia zasolenia wód. yRÓDAA TLEN ROZPUSZCZONEGO W WODZIE 1. Pobór tlenu przez wodn powierzchni wodn kontaktujc si w jednostce czasu z atmosfer. Ilo[ tlenu która mo|e si rozpu[ci w wodzie jest ograniczona i jest zale|na od nastpujcych czynników: -temperatury wody -ci[nienia atmosferycznego -stopnia zasolenia wody -wilgotno[ci powietrza -zawarto[ci w wodzie zanieczyszczeD rozpuszczonych i koloidalnych zwizków organicznych -st|enia substancji powierzchniowo-czynnych -hydraulicznej charakterystyki Bo|yska Tlen przenika do wody na skutek procesu dyfuzji. Proces ten zale|y ood gradientu st|enia , wielko[ci powierzchni A i od wBa[ciwo[ci fizykochemicznych gazu (tlenu) i cieczy (woda). Podstawowym równaniem opisujcym prdko[ci dyfuzji jest równanie Ficka: Gdzie: m D staBa dyfuzji h dm wielko[ przenikania gazu wyra|ajca masgazu dyfuzujcego do cieczy w jednostce czasu dt 2. Napowietrzanie si wody w czasie przepBywu przez gazy, stopnie, kaskady. Ilo[ tlenu pobieranego jest w tych przypadkach z reguBy wiksza od ilo[ci tlenu pobieranego z lustra wody. 3. Tlen pobierany z z górnego biegu rzeki i dopBywu bocznych. Jego ilo[ jest zale|na od stopnia zanieczyszczenia wody dopBywajcej z góry dopBywów 4. Fotosynteza  proces pobierania przez ro[liny zielone CO2 rozpuszczonego w wodzie, w obecno[ci [wiatBa. ZwiatBo jest niezbdnym warunkiem syntezy wglowodoranów- dlatego proces ten nazywa si fotosyntez. W czasie fotosyntezy pochwianiu CO2 towarzyszy równoczesne wydzielanie tlenu. Stosunek objto[ci wydzielanego O2 do objto[ci CO2 jest z reguBy bliski jedno[ci 1 Procesy fotosyntezy prowadz niekiedy do przesycenia wody a w konsekwencji do zwikszenia zapasu tlenu w odbiorniku. 5. Falowanie wywoBane wiatrem GAÓWNE CZYNNIKI MAJCE WPAYW NA ST{ENIE TLENU ROZPUSZCOZNEGO W WODZIE REAKCJE W WODACH POWIERZCHNIOWYCH W wodach powierzchniowych rozró|nia si nastpujce rodzaje reakcji: 1. Zwizane ze zmian stanu, gdy rozpuszczone w wodzie zwizki mog zmienia stan przechodzc do innego np. ze stanu rozpuszczonego do staBego na drodze sedymentacji 3. Zwizane z procesem przeobra|enia (transformacji) zwizków zawartych w wodzie w inne np. azotyny w azotany w procesie nitryfikacji W warunkach natrualncych reakcje zachodz BaDcuchowo pod wpBywem czynników: -chemicznych -fizycznych -biologicznych Rozró|nia si nastpujce systemy reakcji: -pojedynczy w którym przebieg reakcji nie zale|y od innych parametrów jako[ci wody poza badanym -zBo|ony, w którym ma miejsce kilka reakcji z uczestnictwem kilku zwizków chemicznych lub substancji oddziaBywujcych wzajemnie w poszczególnych reakcjach czstkowych. Intensywno[ reakcji opisuje równanie Michaelisa-Mentena C R R K c R maksymalna intesnywno[ reakcji c st|enie wskaznika k koncentracja st|enie poBowy nasycenia Gdy c k C 1 R R R c c 2 Gdy c C c R R R R c k c k c pomijalnie maBe k k Wykres obrazujcy zmienno[ reakcji w zale|no[ci od st|enia przedstawia si nastpujco: Kinetyka REAKCJI ZakBadamy, |e ograniczamy si do jednego reagenta i |e intensywno[ reakcji jest proporcjonalna do st|enia wskaznika. Intensywno[ reakcji opisuje nastpujce ogólne równanie: k- staBa reakcji rzd reakcji t -czas c-st|enie Rozpatruje si nastpujce przypadki: 1. N=0 CaBkujc powy|sze równanie dla t=0 i c=co otrzymujemy 2. Kiedy n=1 Reakcja I rzdu Wówczas CaBkujc to równanie przy warunku pocztkowym dla t=0 i c=co Otrzymujemy 1 ln ln .  1 0 B : 1 1 1 1 1 K decyduje o nachyleniu prostej 1 1 Procesy oddziaBywujce na jako[ wody: A) Procesy midzy wod w rzece i rumowiskiem Rumowisko  to materiaB lub czstki staBe niesione przez wod w postaci zawieszonej lub wleczonej po dnie - proces Sedymentacji Cz[ wskaznika rozpuszczonego w wodzie jest absorbowana na zawieszonych w wodzie czstkach rumowiska unoszonego, które mog osiada na dnie. Proces eliminacji wskaznika jest opisany przez równanie I rzdu w którym intensywno[ reakcji jest proporcjonalna do st|enia wskaznika a staBa reakcji jest zale|na od gBboko[ci: h- gBboko[ Intensywno[ reakcji usuwania wskaznika w sedymentacji -Dyfuzja wskaznika rozpuszczalnego W namule dennym rozpuszczony tlen mo|e by konsumowany przez |yjce w nim organizmy oraz w wyniku reakcji chemicznych zachodzcych w tej strefie. Strefa namuBu nosi nazw BENTOS. Przyjmuje si , |e konsumpcja tlenu w bentosie jest staBa. - powtórne przej[cie w stan zawiesiny materiaBu odBo|onego na dnie (odwrotno[ do sedymentacji) Zjawisko to nastpuje podczas wezbrania wody w rzece. Wzrasta wówczas prdko[ przepBywu. Zwiksza si siBa wznoszenia i nastpuje rozmywanie materiaBu dennego (erozja). Przyjmuje si |e intensywno[ reakcji usuwania wskaznika jest proporcjonalna do st|enia wskaznika uBo|onego na dnie | z B) Procesy midzy wod w rzece a atmosfer  Proces aeracji (napowietrzania) jest to rozpuszczanie tlenu atmosferycznego w wodzie. Aeracja jest podstawowym zródBem tlenu w wodzie. Opisuje j równanie I rzdu. Intensywno[ aeracji jest proporcjonalna do deficytu tlenu w wodzie DOS  st|enie tlenu w stanie peBnego nasycenia DOS jest zale|ne od temperatury (im wy|sza temperatura tym mniejsze st|enie tlenu w stanie nasycenia) DO-st|enie tlenu rozpuszczonego w wodzie k-staBa napowietrzania, jest proporcjonalna do prdko[ci przepBywu i odwrotnie proporcjonalna do gBboko[ci -Proces ulatniania si rozpuszczonych w wodzie zwizków w jej powierzchni Proces ten modeluje równanie I rzdu w którym staBa reakcji jest proporcjonalna do prdko[ci i odwrotnie proporcjonalna do gBboko[ci. 1 , C) Reakcje zwizane z procesem transformacji zwizków zawartych w wodzie: -proces biodegradacji zwizków organicznych intensywno[ opisana jest jako reakcja I rzdu -Reakcje rozpadu substancji radioaktywnych -procesy zwizane z transformacj azotu np. nitryfikacja D) Procesy ekologiczne opisywane przez reakcje w których uczestnicz |ywe organizmy wodne -oddychanie -fotosynteza (zwizana z wydzielanie tlenu przez organizmy ro[linne przy jednoczenej konsumpcji miogenów czyli zwizków azotu i fosforu). Intensywno[ reakcji zale|y od zanieczyszczenia wody. Warunkiem procesu jest [wiatBo. Fotosynteza zachodzi tylko w porze dziennej. - Przyrost biomasy - jest bezpo[rednio zwizany z fotosyntez w przypadku flory a w przypadku fauny jest zwizany ze spo|ywaniem innych organizmów |ywych - proces obumierania organizmów wodnych  zwizany z rozpadem zwizków organicznych wywoBuje ubytek tlenu. Proces ten jest zale|ny od stopnia toksyczno[ci wody w rzece. BZT 1) Biochemiczne zapotrzebowanie tlenu Jest ilo[ tlenu potrzebna na utlenienie zwizków organicznych pozostajcych w wodzie W warunkach laboratoryjnych to proces zachodzcy w zamknitym naczyniu (butelka szczelnie zamknita o okre[lonych parametrach) Jest to tzw. reaktor butelkowy. Równanie bilansu masy wyprowadza si przy zaBo|eniu, |e proces rozkBadu zwizków organicznych jest opisywany przez reakcj I rzdu. Równanie wyj[ciowe: Jest to równanie dla reaktora natychmiastowego peBnego mieszania (reaktor CSTR) V- objto[ reaktora c- st|enie BZT t-czas reakcji k1-staBa reakcji Powy|sze równanie mo|na przeksztaBci do postaci 1 CaBkuj powy|sze równanie orac t=0 , c=c0 1 ln exp 2) BZT  biochemiczne zu|ycie tlenu jako ilo[ tlenu skonsumowana podczas procesu rozkBadu zwizków organicznych BZT  jest wic interpretowane jako: 1  pocztkowe st|enie tlenu potrzebnego na utlenienie zwizków organicznych zawartych w wodzie 2  koDcowa warto[ st|enia odpowiadajca ilo[ci tlenu skonsumowanego podczas rozkBadu zwizków organicznych Przebieg warunków tlenowych w rzekach swobodnie pByncych ZaBo|enia: -nie zmienia si nat|enie przepBywu -nie ma dopBywów bocznych -nie wystpuje zjawisko sedymentacji zawiesin -rzeka jest zanieczyszczona jednym zródBem zanieczyszczenia Oznaczenia do rys. przebieg warunków tlenowych w rzece swobodnie pByncej I-spadek naturalny H  spadek zwierciadBa wody V-prdko[ przepBywu Q  nat|enie przepBywu t- czas przepBywu na odcinku I-III Charakterystyczne punkty linii tlenowej 1-pocztkowy 2- krytyczny 3- Przegicia PRZPOMNIE SOBIE STREFY W RZECE - Z LABOREK (RYSUNEK PRZEKROJU) Zawarto[ O2 rozpuszczonego powy|ej zródBa zanieczyszczeD jest z reguBy wiksza od zawarto[ci tlenu w punkcie 1. GwaBtowny spadek linii tlenowej jest wywoBany nagBym zapotrzebowaniem tlenu. BZT5 pocztkowe oznaczone jako Lo jest zapotrzebowaniem tleu wyBcznie na procesy biochemiczne mieszaniny wody i [cieków. Ustalajc warto[ Lo trzeba kta|e wzi pod uwag st|enie BZT5 wody powy|ej zródBa zanieczyszczenia. Ró|nica midzy ilo[ci tlenu nasycajca wod a zawarto[ci tlenu w dowolnym przekroju rzeki nazywa si deficytem tlenowym D. Krzywa zawarto[ci tlenu rozpuszczonego na rys okre[la szybko[ zmiany deficytu tlenowego W ODNIESIENIU DO CZASU PRZEPAYWU A. Krzywa ta, wyra|a si równaniem ró|niczkowym : 2,3 Gdzie: D- niedobór tlenu L-BZT w pierwszej fazie rozkBadu t-czas przepBywu w dobach óB , óB [ , [  Przy przyjciu |e a=0 (pominicie fotosyntezy) Rowanie to przyjmuje posta 2,3 Równanie to nosi nazw Streetera-Phelpsa. Z obu tych równaD oraz z rys wynika, |e ilo[ tlenu rozpuszczonego w danym punkcie jest sum algebraiczn tlenu rozpuszczonego przenoszonego z wod dopBywajc z góry tlenu z atmosfery i fotosyntezy oraz tlenu zu|ytego przez bakterie na rozkBad substancji organicznej w mieszaninie wody i [cieków. Gdy szybko[ pobierania tlenu jest róna prdko[ci jego zu|ycia czyli gdy 0 wówczas wystpuje niedobór krytyczny Dc, oznaczony na rys jako punkt 2. Niedobór krytyczny wynosi zatem 2,3 2,3 Gdzie : Lc-BZT w punkcie krytycznym Znajc warto[ci dopuszczalne biochemiczne zapotrzebowanie tlenu Lc w punkcie krytycznym mo|na wyliczy z równania: 2,3 2,3 W rzekach bardzo zanieczyszczonych zawarto[ tlenu rozpuszczonego w punkcie krytycznym mo|e osiga warto[ zerow a w strefie wody pozbawionej tlenu mo|e rozciga si na znacznych dBugo[ciach gdy| proces reaeracji nie nad|a za procesem zu|ycia tlenu. Równania na niedobór krytyczny (Dc) i dopuszczalne biochemiczne zapotrzebowanie tlenu w punkcie LC mo|na stosowa do obliczeD wówczas je[li warto[ Dc jest mniejsza od warto[ci tlenu nasycajcej wod w danych warunkach. Szybko[ zu|ycia tlenu w pierwszej fazie rozkBadu oblicza si wg. Równania: 2,3 Gdzie: Xt  zu|ycie tlenu po czasie t (biochemiczne zapotrzebowanie tlenu) L- biochemiczne zapotrzebowanie tlenu w pierwszej fazie rozkBadu [mgO2/L] Lt  wielko[ pozostaBego BZT po czasie t K1 = 2,3 k1 staBa szybko[ci biochemicznego zapotrzebowania tlenu CaBkujc powy|sze równanie otrzymujemy: 10 Lub: 1 1 10 K1 i k1 s staBymi szybko[ciami biochemicznego zu|ycia tlenu dla logarytmu naturalnego i dziesitnego W warunkach naturalnych przebieg z|ucia tlenu na odcinku a-b mo|na obliczy ze wzoru 10 WYZNACZANIE ZDOLNOZCI PRZETWÓRCZEJ RZEKI Zdolno[ przetwórcza ZP pozwala na ocen warto[ci zredukowanego Badunku BZT5 na badanym odcinku rzeki. Warto[ t podaj si kg o2/h Przy wyznaczaniu ZP uwzgldnia si caBkowit redukcj BZT5 wywoBan zdolno[ci samooczyszczenia si oraz wpBywem rozcieDczania A A 3600 1000 AA  Badunek godzinowy BZT5 na pocztku odcinka w kg O2 /h (przekrój A) AB  Badunek godzinowy BZT5 na koncu odcinka w kg o2/h (przekrój B) t- czas przepBywu odcinka ZP jest zale|ny od: - szybko[ci zmniejszania si BZT wody odbiornika -wielko[ci nat|enia przepBywu StopieD samooczyszczenia si wody SS SS oblicza si na badanym odcinku rzeki (A-B) Bcznie z pozorn redukcj BZT5 bdc wynikiem wzrostu objto[ci przepBywu wody w rzece wg nastpujcego wzoru: 100% Wyznaczanie i interpretacja wspóBczynnika szybko[ci zu|ycia tlenu w rzece : Warto[ k p najpro[ciej mo|na wyznaczy przrzez pobór próbek wody na danym odniku rzeki w w przekroju A i B i oznaczeniu w nich BZT . Warto[  ó : 1 log Gdzie: t- czas przepBywu wody na odcinku A-B LA  BZT5 wody w próbce pobranej na przekroju A w LB  BZT5 wody w próbce pobranej na przekroju B w Badania nie zawsze mo|na przeprowadzi w warunkach staBej temperatury wynoszcej 20 dlatego te| nale|y przeliczy warto[ci wspóBczynników uzyskanych przy ró|nych temperaturach na temperatur równ 20 . Przeliczenia tego dokonuje si z równania THERIAULT a okre[lajcego zale|no[ midzy wspóBczynnikiem szybko[ci biochemicznego zu|ycia tlenu a temperatur: Gdzie; 0,1 óB | ó Warto[ O w zakresie tempreattur 9-30 C wynosi 1,047, warto[ ta zostaBa wyznaczona empirycznie przez Theriaulta (1927) i potwierdzona przez Streetera i Phelpsa Warto[ci wspóBczynników s zmienne i wahaj si w zale|no[ci od odbiornika i charakteru zanieczyszczeD od 0,01 do 3,0 INTERPRETACJA wspóBczynnika Je|eli na badanych odcinkach rzeki warto[ z pocztku wysoka ma tendencj malejc oznacza to |e na biegu rzeki nie utrzymuje si równowaga biochemicznych procesów zachodzcych midzy substratami a produktami. Biodegradacja zwizków organicznych Biodegradacja oraz sedymentacja i adsorpcja s najwa|niejszymi procesami w samooczyszczaniu si wód. Pewne znaczenie ma tak|e fotoliza i parowanie z powierzchni wody 1) BIODEGRADACJA Jest podstawowym procesem samooczyszczania wód i podlega na biochemicznym rozkBadzie zwizków organicznych w obecno[ci tlenu rozpuszczonego (mineralizacja)   , , , , Procesy beztlenowe rzadko wystpuj w rzekach dlatego procesy samooczyszczania rozpatruje si w odniesieniu ndo rzeki , w których wystpuj warunki tlenowe. W samooczyszczaniu udziaB bior mikroorganizmy które rozkBadaj zBo|one zwizki organiczne na prostsze i ostatecznie na zwizki nieorganiczne, uzyskujc przy tym energi niezbdn do |ycia. Ostatni rol w rozkBadzie odgrywaj enzymy  substancje biaBkowe wystpujce w komórkach organizmów |ywych, speBniajc funkcj katalizatorów biologicznych. Cz[ zwizków organicznych sBu|y do syntezy nowych komórek mikroorganizmów. Schemat rozkBadu zwizków organicznych: Substancje organiczne : - produkty rozkBadu + energia (a) - nowe komórki /synteza/ + energia (b) Np. proces przemiany glukozy mo|na przedstawi równaniem : 6 6 B 2 5 6 6 18 RozkBad zwizków organicznych jest zawsze zwizany z zu|yciem tlenu rozpuszczonego. Podczas oddychania endogennego (respiracji) nastpuje zu|ywanie tlenu. Tlen jest dostarczany do wody m.in. przez fotosyntez. 2) Sedymentacja Nastpuje na odcinkach rzeki o zmniejszonej prdko[ci przepBywu. Intensywna sedymentacja i du|e nagromadzenie zanieczyszczeD w osadzie dennym mo|e prowadzi na skutek anerobowego rozkBadu do wtórnego zanieczyszczenia wody. Wydzielajcy si gaz ( 14% , 17% 69% powoduje wynoszenie osadó do toni wodnej. Nastpuje wówczas przyspieszone zu|ycie tlenu prowadzce niekiedy do zwikszenia deficytu. Widocznym efektem sedymentacji jest spadek mtno[ci wody. 3) Adsorpcja Polega na zatrzymaniu zanieczyszczeD chemicznych na powierzchni dna i brzegów, ro[linno[ci, konstrukcjach wodnych i na innych ciaBach staBych znajdujcych si w wodzie. Na powierzchniach tych powstaje bBonka biologiczna w której zachodzi rozkBad zanieczyszczeD. Adsorpcji podlegaj gBównie zwizki organiczne. Silne wBa[ciwo[ci adsorpcyjne wykazuj niektóre metale ci|kie. MONITORING JAKOZCI WODY Zajmuje si nim paDstwowa inspekcja ochrony [rodowiska. PIOZ zajmuje si ponadto monitoringiem ochrony powietrza, powierzchni ziemi, glebami. Prowadzi równie| monitoring przyrody o|ywionej oraz monitoring zintegrowanego [rodowiska przyrodniczego. W województwach poszczególnych s tak zwane wojewódzkie inspektoraty ochrony [rodowiska. Prowadz one monitoring wód pByncych (rzek) oraz monitoring wód pByncych (jezior). Monitoring wód pByncych realizowany jest za pomoc trzech rodzajów sieci: A) Sie reperowa B) Sie podstawowa C) Sie regionalna Sie reperowa  obejmuje 27 przekrojów badawczych, 19 przekrojów przy uj[ciach rzek do morza oraz 8 przekrojów . Pobór prób prowadzi si raz w tygodniu i oznacza 44 parametry. Sie podstawowa  obejmuje 57 rzek, ponad 1000 przekrojów pomiarowych, pomiary przeprowadza si raz na miesic oznaczajc 23 parametry wody Sie regionalna  opracowywana na wymogi regionalne. Sie regionalna powinna obejmowa cieki : -stanowice zródBo zaopatrzenia w wod - bdce odbiornikami [cieków komunalnych i przemysBowych -PrzepBywajce przez tereny rekreacyjne - PrzepBywajce o tereny o intensywnej gospodarce rolnej Punkty pomiarowo-kontrolne monitoringu regionalnego s umieszczone : -w przekrojach wodowskazowych - Na dopBywach i odpBywach ze zbiorników retencyjnych - powy|ej uj wody dla potrzeb komunalnych -W uj[ciu dopBywów do rzeki gBównej - powy|ej i poni|ej wikszych aglomeracji miejskich - poni|ej obszarów o intensywnej gospodarce rolnej - powy|ej i poni|ej zrzutu [cieków Wskazane jest robienie 24 próbek w skali roku (ewentualnie 12 dla oszczdno[ci) Monitoring wód stojcych i jezior - w sieci reperowej prowadzone s cigBe obserwacje na 33 jeziorach w kraju -w sieci monitoringu podstawowego badania prowadzi si co roku na innych jeziorach o pow wikszej ni| 50ha Klasyfikacja jezior: - klasyfikacja taka prowadzona jest ze wzgldu na cechy determinujce ich podatno[ na biodegradacj :  [ - [rednia gBboko[ jeziora - iloraz objto[ci i dBugo[ci linii brzegowej - proces stratyfikacji wód 100%  [ , B  [ - procent wymiany wody w roku definiowany jako : B , B B B B B Linia wododziaBowa  odziela zlewni jednego jeziora od zlewni innego jeziora WspóBczynnik Schindlera Ostatni cech jest sposób zagospodarowania zlewni w którym decydujc rol odgrywa procentowy udziaB lasów oraz gruntów rolnych. Rodzaje wskazników wód powierzchniowych: - fizykochemiczne (53 wskazniki) -biologiczne -chlorofil A -saprobowo[ biosestonu -miano coli (nie rozmra|aj si w wodzie) Podgrupa I Wskazniki obligatoryjne (obowizkowe): -tlen rozpuszczony -BZT5 -ChZT - Fenole -Cl -SO 4 -zawiesiny - substancje rozpuszczone - substancje organiczne: tlen rozpuszczony, ChzT dwuchromianowe, wskazniki zasolenia: -chlorki -siarczany -substancje rozpuszczone -przewodno[ wBa[ciwa

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
GW Wyklad cz1
GW Wyklad cz2
GW Wyklad Budownictwo cz1
GW Wyklad 5 BUD cz2
GW Wyklad13 cz2
GW Wyklad 08 cz2
GW Wyklad06 TRANSP cz2
GW Wyklad13 cz3
GW Wyklad06 cz1
GW Wyklad 5 IS cz2
GW Wyklad Budownictwo cz3
GW Wyklad06 TRANSP cz3
GW Wyklad03 cz1
GW Wyklad06 TRANSP cz1
GW Wyklad10 czesc7
GW Wyklad10 czesc5

więcej podobnych podstron