plik


Grzegorz Aaszczyca ZAKRES PODMIOTOWY POSTANOWIEC ADMINISTRACYJNYCH W OGLNYM POSTPOWANIU ADMINISTRACYJNYM 1. UWAGI OGLNE Czynno[ procesowa wykonywana jest w [ci[le oznaczonym ukBadzie podmio- towym. Ten ostatni ma zasadniczo wymiar dwuelementowy, a [ci[lej  co naj- mniej dwuelementowy. Istota czynno[ci procesowej z zaBo|enia wyklucza bo- wiem mo|liwo[ skutecznego jej wykonywania w strukturze jednopodmiotowej (postpowanie administracyjne jednopodmiotowe to postpowanie nieistniej- ce). W schemacie podmiotowym czynno[ci procesowej wyodrbni zatem nale|y podmiot wykonujcy okre[lon czynno[ procesow (uprawniony lub zobowi- zany do jej zrealizowania) oraz podmiot, do ktrego ta czynno[ jest skierowana. Mo|na wskaza w tym zakresie na ogln relacj: wykonawca czynno[ci  adresat czynno[ci, charakterystyczn dla wielu czynno[ci procesowych w oglnym post- powaniu administracyjnym, np. dla czynno[ci techniczno-procesowych organu administracji publicznej, w szczeglno[ci dorczenia, wezwania, zawiadomienia; dla r|nych postaci czynno[ci procesowych strony postpowania, w tym wnie- sienia [rodka prawnego czy zBo|enia innego |dania procesowego. Stosunek ten  zwBaszcza w odniesieniu do czynno[ci procesowych zbiorczych i zBo|onych  mo|e przyj szczegln posta wsplnego wykonywania czynno[ci procesowej, w ktrej wykonawcy czynno[ci s jednocze[nie jej adresatami (np. zawarcie ugo- dy administracyjnej). Czynno[ci procesowe orzecznicze podmiotw administrujcych w oglnym postpowaniu administracyjnym oparte s na wskazanej relacji oglnej. Jej od- niesienie do czynno[ci wydania postanowienia prowadzi zatem do konieczno[ci wydzielenia i odrbnego ujcia kwestii podmiotu zdolnego do wydania postano- wienia oraz podmiotu bdcego adresatem tej czynno[ci. 39 R A P . R IX 2. PODMIOT ZDOLNY DO WYDANIA POSTANOWIENIA ADMINISTRACYJNEGO Zdolno[ do wydania postanowienia administracyjnego, czyli zdolno[ do wyko- nania czynno[ci orzeczniczej tej postaci, ma wymiar  szczeglnej . W stosunku bowiem do czynno[ci orzeczniczej zasadniczej, czyli wydania decyzji administra- cyjnej, nie zostaBa  zwizana wyBcznie z organem administracji publicznej, lecz rozcignita tak|e  w przypadkach wyraznie oznaczonych w przepisach kodeksu  na inne podmioty, przede wszystkim ze sfery aparatu pomocniczego organu lub organw wewntrznych. W grupie tej mieszcz si konkretnie: bezpo[redni prze- Bo|ony pracownika, przewodniczcy organu kolegialnego lub organu wy|szego stopnia, a tak|e kierujcy rozpraw. Wyrazne powierzenie im zdolno[ci do wy- dania postanowienia nasuwa pytanie o granice ich swoistej  odrbno[ci proceso- wej w stosunku do organu administracji publicznej jako podmiotu procesowego. Specyfika ich pozycji tkwi w dwch aspektach. Z jednej bowiem strony wyposa|o- no je w [ci[le reglamentowan przedmiotowo zdolno[ wykonania istotnej czyn- no[ci procesowej (orzeczniczej), z drugiej jednak czynno[ ta wplata si w caBy zespB innych czynno[ci procesowych organu administracji publicznej, objtych obowizkiem  skierowanym do organu  wykonania ich zgodnie z przepisami prawa (art. 6 k.p.a.). Zdolno[, o ktrej mowa, korzysta, jak si wydaje, z cechy  niezale|nej , lecz tylko w postaci wzgldnej. Nie mo|na w sposb niewtpliwy przyj, |e jest to zdolno[ organu administracji publicznej, w imieniu ktrego dziaBa okre[lony podmiot. O ile zaBo|enie takie byBoby mo|liwe do zaakcepto- wania w przypadku kierujcego rozpraw (czynno[ci wyznaczenia dokonuje or- gan; jest to wyznaczenie procesowe, w tre[ci ktrego mo|na by si dopatrywa upowa|nienia do wydawania postanowieD), o tyle w statusie bezpo[redniego przeBo|onego pracownika czy przewodniczcego organu kolegialnego dominuje wymiar ustrojowy (organizacyjny), a nie procesowy. Charakter procesowy maj natomiast skutki dziaBaD tych podmiotw, podejmowanych w granicach regulacji k.p.a. Ten  procesowy aspekt nakBada na nie bezwzgldny obowizek realizacji wymogw zasady legalno[ci. Ta posta wymiaru podejmowanych czynno[ci uza- sadnia okre[lenie wskazanych podmiotw Bcznie jako  innych administrujcych podmiotw procesowych . 2.1. O Zdolno[ do wydania postanowienia administracyjnego jest atrybutem organu administracji publicznej (w rozumieniu art. 5 2 pkt 3). Jako obligatoryjny pod- miot oglnego postpowania administracyjnego, rozpoznajcy i rozstrzygajcy indywidualn spraw w formie decyzji administracyjnej, rozstrzyga tak|e wszel- kie kwestie procesowe, ktre wyBaniaj si w toku postpowania lub poza nim i wymagaj zaBatwienia w formie czynno[ci orzeczniczej. 40 G A . Z ... Wydanie postanowienia nale|y przede wszystkim do organu administracji publicznej, wBa[ciwego w sprawie indywidualnej rozstrzyganej przez wydanie decyzji administracyjnej. Kodeks posBuguje si w tym zakresie typow formuB  organ administracji publicznej lub  organ , a sporadycznie innym okre[leniem, np.  organ prowadzcy postpowanie (postanowienie o zwrceniu si do inne- go organu o udzielenie pomocy prawnej  art. 52 zd. 2) czy  organ zaBatwiajcy spraw (postanowienie o zwrceniu si do innego organu o zajcie stanowiska  art. 106 2). Mo|na przyj co do zasady, |e je|eli wydanie oznaczonego ro- dzajowo postanowienia nale|y do  organu administracji publicznej , to chodzi o jego zdolno[ tak w postpowaniu zwykBym (w I instancji i w II instancji), jak i nadzwyczajnym, chyba |e zaw|enie podmiotowe  organu wynika z istoty da- nego postanowienia. PrzykBadu w zakresie zastrze|enia dostarcza postanowienie w kwestii nadania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalno[ci (art. 108 2). Ze wzgldu na natur tej ostatniej instytucji, postanowienia nie mo|e wyda ja- kikolwiek organ administracji publicznej, lecz tylko ten, ktry wydaB decyzj nie- ostateczn. W niektrych przypadkach kodeks wi|e okre[lony rodzaj postano- wienia z organem danej instancji lub trybu. W postpowaniu gBwnym toczcym si przed organem II instancji przepisy wskazuj  organ odwoBawczy jako zdolny do podjcia nastpujcych postanowieD: stwierdzajcego niedopuszczalno[ od- woBania bdz uchybienie terminu do wniesienia odwoBania (art. 134), wstrzymu- jcego natychmiastowe wykonanie decyzji (art. 135), zlecajcego organowi, ktry wydaB decyzj, przeprowadzenie uzupeBniajcego postpowania wyja[niajcego (art. 136), odmawiajcego uwzgldnienia cofnicia odwoBania (art. 137). W regu- lacjach postpowaD nadzwyczajnych, zdolno[ wydania przez organ administra- cji publicznej niektrych rodzajw postanowieD kodeks warunkuje:  wydaniem w sprawie decyzji w ostatniej instancji (art. 150 1),  wBa[ciwo[ci w sprawie wznowienia postpowania (art. 152),  wBa[ciwo[ci w sprawie stwierdzenia nie- wa|no[ci decyzji (art. 159). Dookre[lenie to zmierza do usunicia wtpliwo[ci poprzez wyrazne rozgraniczenie czynno[ci organu wBa[ciwego do weryfikacji de- cyzji od czynno[ci organu, ktrego decyzja podlega tej weryfikacji. Zdolno[  organu do wydania niektrych postaci postanowieD zostaBa ob- warowana dodatkowymi kryteriami o r|nym charakterze. Postanowienie o uka- raniu grzywn za niestawiennictwo bez uzasadnionej przyczyny w charakterze [wiadka lub biegBego albo za bezzasadn odmow zBo|enia zeznania, wydania opinii, okazania przedmiotu ogldzin albo udziaBu w innej czynno[ci urzdowej (art. 88 1) mo|e wyda  organ przeprowadzajcy dowd . Wymg ten mo|e z jednej strony ogranicza (w istocie mowa tu o czynno[ci organu), lecz z dru- giej pozwala sign po ten instrument tak|e organowi udzielajcemu pomocy prawnej, w zakresie jego czynno[ci  przeprowadzenia dowodu . Tak samo ksztaB- tuje si zakres podmiotowy postanowienia w kwestii zwolnienia od kary grzywny (art. 88 2), skoro rozstrzygnicie to podejmuje  organ, ktry naBo|yB kar grzyw- ny . Czynnikiem wpBywajcym na zdolno[ organu administracji publicznej do 41 R A P . R IX wydania postanowienia danego rodzaju mo|e by w jednostkowych przypadkach skBad osobowy organu. Tylko organ kolegialny mo|e w formie postanowienia zle- ci przeprowadzenie postpowania dowodowego lub jego cz[ci jednemu z pra- cownikw organu (art. 87). Cel postanowieD sprawia, |e nie jest to czynno[ zastrze|ona wyBcznie dla organu  zaBatwiajcego spraw . Form postanowienia administracyjnego w toku postpowania posBuguj si  w granicach okre[lonych w kodeksie  tak|e inne organy, a w szczeglno[ci  procesowe organy wspBdziaBajce i wspomagajce, np. organ zajmujcy w sprawie stanowisko (art. 106), organ przeprowadzaj- cy postpowanie na wezwanie organu wBa[ciwego do zaBatwienia sprawy, czyli udzielajcy pomocy prawnej (postanowienie dotyczce przeprowadzenia dowodu  art. 77 3), organ, ktry wydaB decyzj, przeprowadzajcy na zlecenie organu odwoBawczego dodatkowe postpowanie w celu uzupeBnienia dowodw i mate- riaBw w sprawie (art. 136 in fine). W stosunku do okre[lonego postpowania administracyjnego, ju| toczcego si bdz pozostajcego w sferze czynno[ci zmierzajcych do jego wszczcia, kon- kretne typy postanowieD wydaje organ wy|szego stopnia, np. postanowienie roz- strzygajce kwesti za|alenia na niezaBatwienie sprawy w terminie (art. 37 2), postanowienie o wyznaczeniu do zaBatwienia sprawy innego podlegBego sobie or- ganu (art. 26 2 zd. 2), postanowienie o wyznaczeniu organu wBa[ciwego w spra- wach wymienionych w art. 149 2 (art. 150 2), a jednostkowo, w wyjtkowych przypadkach  minister wBa[ciwy do spraw administracji publicznej (art. 27 3). 2.2. I . . . B W zakresie zdolno[ci tego podmiotu mie[ci si wydanie postanowienia w kwestii wyBczenia pracownika (art. 24 1 i 3) oraz postanowienia o wyznaczeniu innego (nowego) pracownika, w miejsce wyBczonego, do prowadzenia sprawy (art. 26 1). Pojcie  bezpo[redniego przeBo|onego nie nale|y do jednoznacznych. Nie wydaje si trafny pogld judykatury, |e okre[lenie to obejmuje bezpo[redniego przeBo|onego w rozumieniu przepisw prawa pracy . Wyraznej podstawy nie ma tak|e stanowisko W. Dawidowicza, |e jest nim pracownik korzystajcy z upowa|- nienia do prowadzenia postpowania . Przyj nale|y, |e k.p.a. posBuguje si po- jciem bezpo[redniego przeBo|onego w znaczeniu ustrojowym. Ustalenie takiej osoby wymaga zatem zasadniczo uwzgldnienia tre[ci aktu, czsto wewntrznego, regulujcego struktur organizacyjn okre[lonego aparatu pomocniczego organu administracji publicznej. Nie chodzi jednocze[nie o jakiegokolwiek przeBo|one- go pracownika, lecz przeBo|onego  bezpo[redniego , czyli pozostajcego w relacji do pracownika bez jakiegokolwiek po[rednictwa (nieprzedzielonego ogniwami Por. wyrok NSA z 5 czerwca 2007 r., II OSK 879/06, niepubl. W. Dawidowicz, Postpowanie administracyjne. Zarys wykBadu, Warszawa 1983, s. 69. 42 G A . Z ... po[rednimi), w relacji osobistej, prostej . Jak podkre[la Z. Janowicz,  o tym, kto jest bezpo[rednim przeBo|onym pracownika, rozstrzyga struktura organizacyjna  jednostopniowa lub wielostopniowa  urzdu. Je|eli wic dany urzd dzieli si na wydziaBy, te za[ z kolei na oddziaBy, to bezpo[rednim przeBo|onym pracowni- ka jest z reguBy kierownik oddziaBu, jego za[ bezpo[rednim przeBo|onym  kie- rownik wydziaBu; bezpo[rednim przeBo|onym tego ostatniego jest szef urzdu. SzczegBowe przepisy o podporzdkowaniu sBu|bowym zawieraj statuty, regu- laminy wewntrzne itp. akty urzdw i innych jednostek organizacyjnych . Wy- mg wydania postanowienia przez przeBo|onego tylko  bezpo[redniego mo|e w niektrych przypadkach podlega uchyleniu. Dotyczy to w szczeglno[ci przy- czyny wyBczenia pracownika, o ktrej mowa w art. 24 1 pkt 7 (jedn ze stron w sprawie jest osoba pozostajca wobec pracownika w stosunku nadrzdno[ci sBu|bowej). Nie wydaje si bowiem dopuszczalne, by przeBo|ony, ktry jest jedno- cze[nie stron postpowania, sam podjB postanowienie o wyBczeniu pracownika i wyznaczeniu innego, w stosunku do ktrego tak|e jest przeBo|onym. Jak trafnie podkre[la J. Borkowski,  postanowienie takie powinien w takim wypadku wy- da przeBo|ony wy|szego szczebla w strukturze urzdu i wyznaczy pracownika nie pozostajcego w podlegBo[ci sBu|bowej wobec jednej ze stron postpowania, o ktrej mowa w art. 24 1 pkt 7 . Orzecznictwo sdowe dopuszcza tak|e szersze rozumienie pojcia  bezpo[redni przeBo|ony , obejmujc nim rwnie| podmiot, ktry nie mie[ci si w strukturze danego urzdu. Wskazuje na mo|liwo[ wyst- pienia w tej roli organu wy|szego stopnia (art. 17 k.p.a.), a odnosi j do sytuacji rozstrzygnicia kwestii wyBczenia na podstawie art. 24 3 pracownika piastuj- cego funkcj organu . . . . P Norma art. 27 1 zd. 2 przyznaje wskazanym podmiotom wyrazn zdolno[ wy- dania postanowienia  o wyBczeniu czBonka organu kolegialnego w przypadkach okre[lonych w art. 24 3. Nale|y j tak|e odnie[ do postanowienia o wyBczeniu czBonka organu kolegialnego z przyczyn wymienionych w art. 24 1. Ju| w tym miejscu trzeba podkre[li, |e u|yta w tej regulacji formuBa  o wyBczeniu (& ) postanawia obejmuje nie tylko postanowienie  o wyBczeniu , ale tak|e postano- wienie  o odmowie wyBczenia , czyli oglnie ujmujc postanowienie  w kwestii wyBczenia czBonka organu kolegialnego. Przyj jednocze[nie trzeba, |e wyBcze- nie czBonka organu kolegialnego prowadzi  w niektrych sytuacjach  do obo- wizku wyznaczenia innego czBonka tego organu do udziaBu w rozpoznaniu i roz- Por. SBownik jzyka polskiego, pod red. M. Szymczaka, t. I, Warszawa 1999, s. 140. Z. Janowicz, Kodeks postpowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa  PoznaD 1992, s. 103-104. J. Borkowski [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postpowania administracyjnego. Komentarz, Warsza- wa 2004, s. 207. Wyrok NSA z 5 czerwca 2007 r., II OSK 879/06, niepubl. 43 R A P . R IX strzygniciu sprawy. Dotyczy to tych przypadkw, w ktrych orzekanie nale|y do oznaczonych zespoBw czy skBadw (np. trzyosobowych), zBo|onych z czBonkw organu kolegialnego. Po wyBczeniu okre[lonego czBonka, przewodniczcy orga- nu kolegialnego w formie postanowienia wyznacza nowego czBonka okre[lonego zespoBu orzekajcego. Przepis nie pozostawia wtpliwo[ci, |e zakresem podmiotowym obejmu- je w pierwszej kolejno[ci przewodniczcego tego organu kolegialnego, w skBad ktrego wchodzi czBonek podlegajcy wyBczeniu. Zasada ta wynika z brzmie- nia:  o wyBczeniu tego czBonka [czBonka organu kolegialnego] (& ) postanawia przewodniczcy organu kolegialnego . Niejasno[ci powstaj natomiast w odnie- sieniu do drugiego z podmiotw, tj.  przewodniczcego organu wy|szego stop- nia . Ta formuBa kodeksowa wymaga uwagi wstpnej. Po pierwsze, skoro mowa tu o  przewodniczcym organu , a nie o  organie , to u|yte w normie zd. 2 po- jcie  organ wy|szego stopnia obejmuje wyBcznie  organ kolegialny wy|szego stopnia . Po wtre,  przewodniczcy organu kolegialnego wy|szego stopnia jest w tym przypadku podmiotem procesowo odrbnym (wyposa|onym przez prze- pis prawa w zdolno[ wydania postanowienia) od samego organu kolegialnego wy|szego stopnia. Nauka prawa procesowego nie jest zgodna co do przesBanek zdolno[ci  przewodniczcego organu kolegialnego wy|szego stopnia do wyda- nia postanowienia w kwestii wyBczenia czBonka organu kolegialnego. Zdaniem J. Borkowskiego  Z przepisu nie wynika wprost, w jakiej sytuacji wBa[ciwy stanie si organ wy|szego stopnia, jednak|e z dalszych przepisw wynika, |e chodzi bdzie o przypadki wyBczenia caBego skBadu organu kolegialnego, gdy zsumuj si przypadki wyBczenia poszczeglnych jego czBonkw . W ocenie natomiast A. Wrbla przepis obejmuje przypadki, kiedy wyBczeniu podlega przewodni- czcy organu kolegialnego . Sdzi nale|y, |e za ostatnim pogldem przemawiaj wzgldy natury systemowej. Przepis art. 27 1 zd. 2 odnosi si wprost do czBonka organu kolegialnego, a nie do samego organu kolegialnego. W ujciu proceso- wym, czBonkiem organu kolegialnego jest (dla organw kolegialnych orzekaj- cych w caBym skBadzie) lub mo|e by (w odniesieniu do przypadku, gdy czynno- [ci orzecznicze wykonuj oznaczone zespoBy) tak|e przewodniczcy tego organu kolegialnego. W sytuacji zatem, gdy wyBczeniu podlega ten ostatni (jako  czBo- nek orzekajcy ), a jednocze[nie organem wy|szego stopnia jest organ kolegial- ny, rozstrzygnicie w kwestii wyBczenia przewodniczcego organu kolegialnego podejmuje przewodniczcy organu kolegialnego wy|szego stopnia. Z orzekania w tej materii wyBczony jest natomiast organ kolegialny. Rozwizanie to, a nale|y je oceni jako trafne, podyktowane jest wymogiem sprawno[ci dziaBania w sfe- rze procesowej. Jak si wydaje, szersze zastosowanie tej regulacji odnosi si do organw samorzdw zawodowych jako kolegialnych organw administracji pu- J. Borkowski [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postpowania administracyjnego& , s. 212. A. Wrbel [w:] M. Ja[kowska, A. Wrbel, Kodeks postpowania administracyjnego. Komentarz, Krakw 2000, s. 221. 44 G A . Z ... blicznej (w zakresie, w jakim rozstrzygaj indywidualne sprawy poprzez wydanie decyzji administracyjnej). W przypadku natomiast, gdy organem wy|szego stop- nia jest organ monokratyczny, przyj trzeba, |e to on staje si zdolny do wyda- nia postanowienia w kwestii wyBczenia przewodniczcego organu kolegialnego ni|szego stopnia. . . . K Kodeks wprost przyznaje kierujcemu rozpraw zdolno[ do wydania trzech postaci postanowieD: w kwestii odroczenia rozprawy (art. 94 2), o wydaleniu z miejsca rozprawy oraz o ukaraniu grzywn za niewBa[ciwe zachowanie si w czasie rozprawy (art. 96). Istotnym problemem kierownictwa procesowego sta- je si natomiast pytanie o dopuszczalno[ wydawania przez kierujcego rozpraw innych, ni| wy|ej wymienione, postanowieD administracyjnych. Zagadnienie to ma wymiar zBo|ony. Co do zasady, wykluczy nale|y bowiem mo|liwo[ wyda- wania postanowieD zaskar|alnych i wykazujcych po[redni zwizek z czynno- [ciami rozprawy administracyjnej (np. fakultatywne zawieszenie postpowania administracyjnego, tak|e w sytuacji, gdy strona wystpi o to na rozprawie, od- mowa przywrcenia terminu do wykonania okre[lonej czynno[ci procesowej). Pozostaje natomiast problem podjcia niektrych postaci postanowieD niezaskar- |alnych, a nadto bezpo[rednio uwarunkowanych czynno[ciami rozprawy. Cho- dzi tu w szczeglno[ci o: postanowienia dowodowe (dotyczce przeprowadzenia dowodu  art. 77 2), w sytuacji gdy potrzeba przeprowadzenia okre[lonego do- wodu oka|e si niezbdna na rozprawie (jednocze[nie mo|liwa), postanowienie w sprawie odroczenia wydania decyzji i wyznaczenia stronom terminu do zawar- cia ugody (art. 116 1) oraz postanowienie w kwestii zezwolenia na doBczenie do protokoBu rozprawy zeznania na pi[mie oraz innych dokumentw majcych zna- czenie dla sprawy (art. 70). Wydaje si, i| w takich przypadkach  uzasadnionych wzgldami natury funkcjonalnej  wydanie rozstrzygnicia procesowego przez kierujcego rozpraw jest dopuszczalne. Przepis art. 93 k.p.a. ustanawia dwie reguBy kierownictwa rozpraw, r|ni- cujc je w zale|no[ci od charakteru organu administracyjnego co do skBadu osobowego. Pierwsza dotyczy organu monokratycznego. Rozpraw kieruje tu pracownik organu, przed ktrym toczy si postpowanie, wyznaczony do prze- prowadzenia rozprawy. Czynno[ci wyznaczenia (inaczej upowa|nienia) doko- nuje organ. Nie wymaga ona zachowania szczeglnej formy . Nie jest zwBaszcza konieczna forma niezaskar|alnego postanowienia. Niezbdna jest natomiast jej jednoznaczna tre[, wskazujca konkretnego pracownika do przeprowadzenia okre[lonej rozprawy administracyjnej. Mimo kategorycznego brzmienia prze- pisu co do  wyznaczonego pracownika , brak jest przeszkd, by rozpraw kie- rowaB organ administracyjny (osoba peBnica funkcj organu). Rezygnuje on A. Wrbel [w:] M. Ja[kowska, A. Wrbel, Kodeks postpowania administracyjnego& , s. 519. 45 R A P . R IX wwczas z  wyznaczenia , a tym samym pozostawia w swoim zakresie czynno[ci zwizane z przeprowadzeniem rozprawy . Samo pojcie pracownika, o ktrym mowa w art. 93, wiza nale|y z osob zatrudnion w urzdzie (aparacie pomocniczym) organu administracji publicznej w rozumieniu art. 5 2 pkt 3 k.p.a., przed ktrym toczy si postpowanie. Obej- muje ono zatem rwnie| pracownika innego organu paDstwowego oraz innego podmiotu, gdy s one powoBane z mocy prawa lub na podstawie porozumieD do zaBatwiania spraw indywidualnych rozstrzyganych w formie decyzji administra- cyjnej. W tym ostatnim przypadku chodzi jednak tylko o pracownika organu tego podmiotu, ktry prowadzi postpowanie, a nie o wszystkich pracownikw tej jed- nostki. Ze wzgldu na brak kodeksowych wymagaD nie ma istotnego znaczenia podstawa zatrudnienia pracownika organu administracji publicznej (wybr, mia- nowanie, powoBanie, umowa o prac). Zasad kierownictwa rozpraw w sytuacji, gdy postpowanie toczy si przed organem kolegialnym, okre[la zdanie 2 art. 93 k.p.a. Regulacja ta, nale|ca do nielicznych w k.p.a. unormowaD dotyczcych wyBcznie organw kolegialnych , ma charakter bezwzgldny. Czynno[ci kierownictwa wykonuje wwczas prze- wodniczcy albo wyznaczony czBonek organu kolegialnego. Tak okre[lony zakres podmiotowy ma charakter zamknity. Niedopuszczalne jest wyznaczenie do kie- rowania rozpraw osoby, ktra nie posiada statusu czBonka organu kolegialne- go. Rozwizanie to uzasadniane jest operatywno[ci i sprawno[ci dziaBania . Przepis art. 93 zd. 2, jako unormowanie szczeglne, wyBcza dopuszczalno[ sto- sowania w zakresie kierownictwa rozpraw regulacji art. 87 k.p.a. Zgodnie z t ostatni, organ kolegialny, wBa[ciwy do wydania decyzji w sprawie, mo|e zleci przeprowadzenie postpowania dowodowego lub jego cz[ci jednemu ze swych czBonkw lub pracownikw, je|eli szczeglne przepisy temu si nie sprzeciwia- j. Pozwala on zatem na zlecenie przeprowadzenia postpowania dowodowego osobie, ktra nie jest czBonkiem organu kolegialnego, lecz jest pracownikiem ko- legialnego organu administracji publicznej. Wskazan mo|liwo[ jednoznacznie wyBcza przepis art. 93 zd. 2 w odniesieniu do rozprawy administracyjnej. Cho ta ostatnia stanowi posta przeprowadzenia postpowania dowodowego (lub jego cz[ci), kierujcym rozpraw (przeprowadzajcym postpowanie dowodowe) mo|e by tylko przewodniczcy organu kolegialnego albo wyznaczony czBonek tego organu. Czynno[ci wyznaczenia dokonuje przewodniczcy organu kolegial- nego. Rwnie| i w tym przypadku wyznaczenie czBonka organu kolegialnego do kierowania rozpraw nie wymaga szczeglnej formy. Por. B. Adamiak [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postpowania administracyjnego& , s. 430; A. Wr- bel [w:] M. Ja[kowska, A. Wrbel, Kodeks postpowania administracyjnego& , s. 519. B. Adamiak, J. Borkowski, Organy kolegialne w postpowaniu administracyjnym, PiP 1993, z. 3, s. 28. J. Stelmasiak, M. Zdyb, Glosa do wyroku NSA z dnia 12 lutego 1991 r., SA/Lu 899/90, OSP 1992, z. 2, poz. 27, (s. 54). 46 G A . Z ... 3. ADRESAT POSTANOWIENIA ADMINISTRACYJNEGO 3.1. U Kodeksowi postpowania administracyjnego nie jest znane zbiorcze okre[lenie krgu podmiotw, do ktrych mo|e by skierowane postanowienie administra- cyjne. Przepis art. 124 1, regulujcy struktur prawn postanowienia, wyodrb- nia w tym zakresie dwie grupy podmiotowe. Wskazuje na oznaczenie  strony lub stron albo innych osb biorcych udziaB w postpowaniu . Pierwszy z zakresw ma wymiar konkretny. Wyznacza go pojcie strony postpowania. Druga grupa jest nader szeroka. Obejmuje inne  ni| strona postpowania  podmioty biorce udziaB w postpowaniu. Z uwagi na istot postanowienia wymaga ona rozszerze- nia tak|e na podmioty uczestniczce w okre[lonych czynno[ciach poza tokiem postpowania (np. zmierzajcych do jego wszczcia albo podejmowanych po wy- daniu ju| w sprawie decyzji ostatecznej). Wzgld na wskazane zr|nicowanie skBania do posBu|enia si oglnym okre- [leniem podmiotowym w postaci  adresata postanowienia . Pojcie to nie ma charakteru normatywnego; nie mo|e by tak|e uto|samiane z pojciem adresata w rozumieniu przepisw o dorczeniach. Stanowi sumaryczne ujcie tych pod- miotw procesowych, ktrych  dotyczy kwestia w rozumieniu art. 123 2 k.p.a., podlegajca rozstrzygniciu w formie postanowienia. Nie wydaje si natomiast zasadne, ju| z przyczyn terminologicznych, wprowadzanie w tym zakresie poj- cia swoistej  strony postanowienia , rozumianej jako podmiot, ktry uczestniczy w okre[lonym postpowaniu lub zespole czynno[ci procesowych, koDczcych si wydaniem takiego aktu. Wstpna analiza rozwizaD kodeksowych w zakresie oglnego postpowania administracyjnego wskazuje na szeroki katalog podmiotw, ktre mog by ad- resatami postanowienia administracyjnego. Do grupy tej przepisy kodeksu zali- czaj w szczeglno[ci: stron postpowania, organ administracji publicznej (tak|e przeprowadzajcy postpowanie na wezwanie organu wBa[ciwego do zaBatwienia sprawy), pracownika tego organu, czBonka organu kolegialnego, organizacj spo- Beczn (zarwno tak, ktra nie uczestniczy w postpowaniu na prawach strony, jak i dziaBajc na prawach strony), zainteresowanego, [wiadka, biegBego, osob trzeci (posiadajc przedmiot ogldzin lub uczestniczc w rozprawie), organ egzekucyjny, osob zobowizan do poniesienia kosztw postpowania. Omwienie tej zr|nicowanej grupy podmiotw wymaga w pierwszej kolejno- [ci przeprowadzenia odpowiedniej ich klasyfikacji. Kryterium pozycji zajmowa- nej w postpowaniu administracyjnym pozwala wyodrbni cztery nastpujce kategorie adresatw postanowieD:  pierwsz  organ administracji publicznej oraz pracownicy organu (czBonko- wie organu kolegialnego); 47 R A P . R IX  drug  strona (strony) postpowania, czyli podmiot, ktry w okre[lonej spra- wie administracyjnej posiada interes chroniony przez prawo;  trzeci  podmioty na prawach strony (organizacja spoBeczna, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich i inne);  czwart  zr|nicowana grupa uczestnikw postpowania. 3.2. O ( ) W okre[lonych przypadkach adresatem postanowienia administracyjnego mo|e by organ administracji publicznej, a tak|e pracownik organu lub czBonek orga- nu kolegialnego. Przede wszystkim chodzi tu o organ administracji publicznej w rozumieniu art. 5 2 pkt 3 k.p.a. (ujcie funkcjonalne). Regulacja kodekso- wa wskazuje na zr|nicowany status procesowy organu administracji publicznej, bdcego adresatem postanowienia. Wyodrbni mo|na dwie podstawowe sfery dziaBania organu  adresata postanowienia:  jako organu wBa[ciwego w sprawie indywidualnej w rozumieniu art. 1 pkt 1 k.p.a. (sprawa w znaczeniu materialnym) oraz  jako organu wspomagajcego, wykonujcego  na podstawie postanowienia organu wBa[ciwego w sprawie  tylko okre[lone czynno[ci procesowe. W pierwszej sferze zasadnicz funkcj wydanego postanowienia jest wskaza- nie (tak|e w znaczeniu wyznaczenia) organu wBa[ciwego w sprawie lub w ozna- czonym etapie postpowania. Wyjtkowo postanowienie skierowane do organu wBa[ciwego mo|e rozstrzyga o konkretnym zakresie jego obowizkw proceso- wych. Taka pozycja organu administracji publicznej wi|e si z nastpujcymi rozwizaniami kodeksowymi: a) wyznaczenia przez organ wy|szego stopnia  innego podlegBego sobie organu (adresat postanowienia) do zaBatwienia sprawy (uzyskujcego w ten sposb wBa[ciwo[ delegacyjn  art. 26 2). Wyjtkowo chodzi o przypadki: wy- znaczenia przez Prezesa Rady Ministrw  organu wBa[ciwego do zaBatwienia sprawy (gdy sprawa dotyczy interesw majtkowych ministra albo prezesa samorzdowego kolegium odwoBawczego) oraz wyznaczenia przez ministra wBa[ciwego do spraw administracji publicznej  innego samorzdowego ko- legium odwoBawczego do zaBatwienia sprawy (je|eli samorzdowe kolegium odwoBawcze wskutek wyBczenia jego czBonkw nie mo|e zaBatwi sprawy); b) wyznaczenia przez organ wy|szego stopnia  organu wBa[ciwego w sprawach wymienionych w art. 149 2 , czyli do przeprowadzenia postpowania co do przyczyn wznowienia oraz co do rozstrzygnicia istoty sprawy (art. 150 2); 48 G A . Z ... c) przekazania sprawy organowi wBa[ciwemu (wBa[ciwemu ustawowo  art. 65 1); d) wyznaczenia organowi wBa[ciwemu przez organ wy|szego stopnia dodatko- wego terminu zaBatwienia sprawy bdz stwierdzenia niezasadno[ci za|alenia, w sytuacji wniesienia przez stron za|alenia na niezaBatwienie sprawy w termi- nie (art. 37 2). Druga sfera, obejmujca dziaBania organu administracji publicznej, ktry na podstawie postanowienia wydanego przez organ wBa[ciwy wykonuje oznaczo- ne czynno[ci procesowe (funkcja organu pomocniczego, doradczego), wynika z trzech odrbnych unormowaD. Dotycz one: a) czynno[ci  organu przeprowadzajcego postpowanie na wezwanie orga- nu wBa[ciwego do zaBatwienia sprawy (terminologia wynikajca z art. 77 3 k.p.a.), ktrym jest  wBa[ciwy terenowy organ administracji rzdowej lub organ samorzdu terytorialnego (art. 52). Postanowienie organu prowadz- cego postpowanie nakBada na wskazany organ obowizek wezwania osoby zamieszkaBej lub przebywajcej w danej gminie lub mie[cie do zBo|enia wyja- [nieD lub zeznaD albo do dokonania innych czynno[ci, zwizanych z toczcym si postpowaniem; b) czynno[ci  innego organu w zakresie zajcia stanowiska, o ktrym mowa w art. 106 1 k.p.a. Postanowienie organu zaBatwiajcego spraw o zwrceniu si do innego organu o zajcie stanowiska (art. 106 2) stanowi podstaw do przeprowadzenia czynno[ci zmierzajcych do niezwBocznego przedstawienia takiego stanowiska. c) czynno[ci  organu, ktry wydaB decyzj w zakresie przeprowadzenia dodat- kowego postpowania w celu uzupeBnienia dowodw i materiaBw w sprawie (art. 136 in fine). Podstaw tych czynno[ci jest postanowienie organu odwo- Bawczego zlecajce ich przeprowadzenie. W tej grupie podmiotowej odnotowania wymagaj tak|e przypadki, w ktrych bezpo[rednim adresatem postanowienia staje si konkretny pracownik organu administracji publicznej lub czBonek organu kolegialnego. Wynikaj one z regu- lacji dotyczcych: a) wyBczenia pracownika organu administracji publicznej od udziaBu w post- powaniu na podstawie art. 24 1 i 3 oraz czBonka organu kolegialnego w opar- ciu o przepis art. 27 1; b) wyznaczenia  innego pracownika do prowadzenia sprawy w przypadku wy- Bczenia pracownika (art. 26 1) oraz wyznaczenia innego czBonka organu kolegialnego, je|eli wyBczony zostaB czBonek skBadu orzekajcego organu ko- legialnego; 49 R A P . R IX c) zlecenia  jednemu z pracownikw przez organ kolegialny, wBa[ciwy do wydania decyzji w sprawie, przeprowadzenia postpowania dowodowego lub jego cz[ci, je|eli przepisy szczeglne temu si nie sprzeciwiaj (art. 87). 3.3. S Podstawowym adresatem postanowieD administracyjnych jest strona postpowania. Wynika to ju| z jej obligatoryjno[ci wystpowania w ukBadzie podmiotowym po- stpowania administracyjnego oraz centralnej pozycji procesowej w tej strukturze. Z oglnych uregulowaD podkre[la to przepis art. 124 1 k.p.a., eksponujc  ozna- czenie strony lub stron w strukturze prawnej postanowienia. Jednocze[nie szereg kodeksowych podstaw postanowieD administracyjnych wyraznie lub poprzez okre- [lone elementy konstrukcyjne (np. zakres podmiotowy prawa do wniesienia [rodka prawnego) wskazuje stron jako adresata takiego aktu (m.in. art. 36, art. 37 2, art. 74 2, art. 89, art. 94 2, art. 100 3, art. 101 1 i 3, art. 106 5, art. 108 1, art. 108 2, art. 119 1 i 3, art. 152, art. 159). W kategoriach zasady nale|y zatem przyj, |e strona postpowania jest adresatem postanowienia administracyjnego wydane- go w postpowaniu, w ktrym ma ona taki status, a w przypadkach przewidzianych w kodeksie  tak|e postanowienia pozaprocesowego. Wskazana zasada nie ma jed- nak wymiaru bezwzgldnego. Wyjtki od niej zwizane s z istnieniem postanowieD, ktre  z uwagi na ich natur, tj. brak wpBywu na sfer praw i obowizkw, zwykle procesowych, strony postpowania  skierowane s wyBcznie do innego podmiotu procesowego. Chodzi tu o postacie swoistych postanowieD  osobistych ,  wBasnych , pozbawionych szerszego zewntrznego oddziaBywania, czyli podmiotowo nieeksten- sywnych. Dotyczy to w szczeglno[ci postanowieD o charakterze porzdkowym, np. o ukaraniu grzywn za niestawiennictwo bez uzasadnionej przyczyny w charakterze [wiadka lub biegBego mimo prawidBowego wezwania albo za bezzasadn odmow zBo|enia zeznania, wydania opinii, okazania przedmiotu ogldzin albo udziaBu w in- nej czynno[ci urzdowej (art. 88 1); w kwestii zwolnienia od kary grzywny (art. 88 2), o wydaleniu z miejsca rozprawy przez kierujcego rozpraw (art. 96), o ukaraniu grzywn za niewBa[ciwe zachowanie si w czasie rozprawy (art. 96). DoniosBym, ale tylko wzgldnym kryterium wydzielenia grup postanowieD zawierajcych lub pozba- wionych elementu  skierowania do strony , jest pozycja podmiotu procesowego, kt- rego postanowienie dotyczy  zasadniczo . Osobnego potraktowania wymaga w tym zakresie kategoria uczestnikw postpowania, a odrbnego  pozostaBe podmioty procesowe. Postanowienia kierowane do uczestnikw postpowania z reguBy pozba- wione s wymiaru ekstensywnego; zwykle rozstrzygaj o prawach lub obowizkach konkretnego uczestnika postpowania (np. [wiadka, biegBego) i nie wykraczaj poza zakres jego  wyBcznego statusu prawnego (procesowego). Charakteru  osobistego  ze wzgldu na istot postpowania administracyjnego  nie maj natomiast zwykle postanowienia rozstrzygajce okre[lone kwestie dotyczce pozostaBych grup podmio- tw procesowych, tj. organw administracji publicznej (tak|e pracownikw tego or- 50 G A . Z ... ganu) i podmiotw na prawach strony (rwnie| w zakresie ubiegania si o taki status). Akty te, wprawdzie po[rednio, ale wpBywaj lub mog wpBywa na pozycj procesow strony postpowania, a zatem strona uzyskuje w tych przypadkach swoisty wymiar  jednoczesnego adresata postanowienia. PrzykBadu dostarcza postanowienie w kwe- stii dopuszczenia organizacji spoBecznej do udziaBu w postpowaniu administracyj- nym. Nie jest ono skierowane wyBcznie do organizacji spoBecznej. Realizuje tak|e okre[lony interes procesowy strony i w tym wymiarze jej  dotyczy . Nie mo|na zatem podzieli stanowiska judykatury, uznajcego wyBczne prawo organizacji spoBecznej do wniesienia za|alenia na postanowienie w tej materii . Przepisy k.p.a. nie wprowadzaj dodatkowych warunkw (np. wymogu czynne- go udziaBu w postpowaniu) czy innych kryteriw uzale|niajcych skierowanie po- stanowienia do strony postpowania. Rozstrzygajce znaczenia ma wyBcznie status strony, podlegajcy ocenie (ustaleniu) w oparciu o przepis art. 28. Ta ostatnia norma  o brzmieniu:  stron jest ka|dy, czyjego interesu prawnego lub obowizku dotyczy postpowanie, albo kto |da czynno[ci organu ze wzgldu na swj interes prawny lub obowizek  staBa si przyczyn rozbie|no[ci, charakterystycznych tak dla doktryny, jak i orzecznictwa, co do wersji legitymacji procesowej przyjtej przez k.p.a. Istota sporu, sprowadzajca si do odpowiedzi na pytanie, kto rozstrzyga o uznaniu okre[lo- nego podmiotu za stron i w jakim nastpuje to momencie, wyksztaBciBa jednoczesne pogldy o subiektywnej i obiektywnej wersji tej legitymacji. Za pierwsz opowiedzie- li si m.in. E. Iserzo , Z. Janowic , F. Longchamps , J. SBu|ewski , W. BrzeziDski , J. Jendro[ka . Drug wersj przyjli: T. Bigo , J. Langrod , W. Dawidowicz , J. Fili- pek , W. Chr[cielewski . Postanowienie NSA z 7 marca 2006 r., II GSK 352/05, niepubl. E. Iserzon, Ochrona interesw jednostki w nowym prawie o postpowaniu administracyjnym, maszynopis w INP PAN, s. 29-31. Z. Janowicz, Postpowanie administracyjne i postpowanie przed sdem administracyjnym, Warszawa  Po- znaD 1987, s. 118. F. Longchamps, O pojciu stosunku procesowego midzy organem paDstwa a jednostk, [w:] Rozprawy praw- nicze. Ksiga pamitkowa dla uczczenia pracy naukowej K. PrzybyBowskiego, Krakw  Warszawa 1964, s. 167. J. SBu|ewski, Postpowanie administracyjne, Warszawa 1982, s. 64. W. BrzeziDski, Recenzja podrcznika W. Dawidowicza, Oglne postpowanie administracyjne& , PiP 1963, z. 1, s. 122. J. Jendro[ka, Sytuacja prawna strony w postpowaniu administracyjnym, AUWr nr 19, Prawo XII, WrocBaw 1964, s. 33. W pzniejszych publikacjach autor zmieniB pogld. Zob. tego|, Koncepcja strony w postpowaniu ad- ministracyjnym, [w:] Prawo  Administracja  Obywatele. Profesorowi Eugeniuszowi Smoktunowiczowi, BiaBystok 1997, s. 124-125. T. Bigo, Ochrona interesu indywidualnego w projekcie kodeksu postpowania administracyjnego, PiP 1960, z. 3, s. 466-467. G. Langrod, La codification de la procedure administrative non contentieuse en Pologne, La Revue admi- nistrative 1960, s. 538, uw. 64, cyt. Za: M. Zimmermann, Z rozwa|aD nad postpowaniem jurysdykcyjnym i po- jciem strony w kodeksie postpowania administracyjnego. Ksiga pamitkowa ku czci Kamila Ste i, Warszawa  WrocBaw 1967, s. 438. W. Dawidowicz, Oglne postpowanie administracyjne. Zarys systemu, Warszawa 1962, s. 70-71. J. Filipek, Stosunek administracyjnoprawny, ZNUJ CLXXXVII, Prace prawnicze, z. 34, Krakw 1968, s. 116, przypis 34; ten|e, Strona w postpowaniu administracyjnym, PiP 1979, z. 11, s. 47. W. Chr[cielewski, J.P. Tarno, Postpowanie administracyjne i postpowanie przed sdami administracyjny- mi, Warszawa 2009, s. 84. 51 R A P . R IX Odrbn propozycj w zakresie pojcia strony w postpowaniu administra- cyjnym zaproponowali B. Adamiak i J. Borkowski . Przedstawiona przez nich koncepcja, zwana w literaturze  mieszan , opiera si na stwierdzeniu, i| art. 28 k.p.a. zawiera postanowienia dwch samodzielnych norm prawnych, znajduj- cych zastosowanie niezale|nie od siebie, albowiem zastosowanie jednej z nich wyBcza zastosowanie drugiej. Niezale|no[ tych norm nie stoi na przeszkodzie osigniciu, poprzez zastosowanie ka|dej z nich, tego samego celu w postaci roz- poznania i zaBatwienia sprawy indywidualnej w drodze decyzji. Pierwsz norm stanowi ta cz[ art. 28, w ktrej mowa:  stron jest ka|dy, czyjego interesu praw- nego lub obowizku dotyczy postpowanie , drug za[ wyznacza dalsze sformu- Bowanie przepisu o brzmieniu:  stron jest ka|dy, kto |da czynno[ci organu ze wzgldu na swj interes prawny lub obowizek . Taka formuBa art. 28 k.p.a. do- stosowana jest do dwch sposobw wszczcia postpowania administracyjnego (art. 61 1 k.p.a.). Norma pierwsza dotyczy wszczcia postpowania z urzdu, stanowic podstaw prawn wezwania okre[lonego podmiotu do udziaBu w po- stpowaniu w charakterze strony. Druga norma natomiast odnosi si do wszczcia postpowania na wniosek. W ten sposb, jak podkre[la B. Adamiak, art. 28 k.p.a. wprowadza dwie koncepcje legitymacji procesowej strony: koncepcj obiektyw- n, dostosowan do wszczcia postpowania z urzdu oraz koncepcj subiektyw- n, dostosowan do wszczcia postpowania na wniosek. Zdolno[ prawn do podejmowania czynno[ci procesowych przyznaje zatem jednostce, ktra zostaBa przez organ administrujcy dopuszczona do postpowania wszcztego z urzdu jako strona, oraz jednostka, ktra w swoim subiektywnym przekonaniu ma w po- stpowaniu wszcztym na jej wniosek interes (obowizek) prawny . 3.4. P Wprowadzona przez k.p.a. instytucja podmiotw na prawach strony oparta jest na konstrukcji ich udziaBu  w sprawie dotyczcej innej osoby . Postpowanie, w ktrym bior one udziaB, nie dotyczy ich wBasnej sprawy, nie s one w niej stro- n. Zwrot  w sprawie dotyczcej innej osoby oznacza, |e postpowanie dotyczy interesu prawnego lub obowizku innej osoby bdcej stron tego postpowania, nie za[ podmiotu na prawach strony. Podmioty te nie wystpuj zamiast strony, lecz obok niej i w sposb od niej niezale|ny . Ich udziaB w postpowaniu nie jest obligatoryjny, std nale| do grupy fakultatywnych podmiotw postpowania. B. Adamiak, Wadliwo[ decyzji administracyjnej, WrocBaw 1986, s. 88; J. Borkowski [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Postpowanie administracyjne& , s. 140-141. Zob. J. Jendro[ka, Koncepcja strony w postpowaniu administracyjnym, [w:] Prawo  Administracja  Oby- watele. Profesorowi Eugeniuszowi Smoktunowiczowi, BiaBystok 1997, s. 125. B. Adamiak, Wadliwo[ decyzji administracyjnej& , s. 88. K. Jandy-Jendro[ka, J. Jendro[ka, System jurysdykcyjnego postpowania administracyjnego, [w:] System pra- wa administracyjnego, t. III, pod red. T. Rabskiej i J. Atowskiego, WrocBaw  Warszawa  Krakw  GdaDsk 1978, s. 193. 52 G A . Z ... Status podmiotw na prawach strony w postpowaniu administracyjnym mog uzyska: organizacja spoBeczna , prokurator , Rzecznik Praw Obywatel- skich i inne podmioty, je|eli tak stanowi ustawa (np. Rzecznik Praw Dziecka , organy Inspekcji Ochrony Zrodowiska ). Poza oglnymi formuBami:  organizacja spoBeczna uczestniczy w postpo- waniu na prawach strony (art. 31 3),  prokuratorowi (& ) sBu| prawa strony (art. 188), kodeks nie precyzuje bli|ej pojcia  praw strony . Brak takiej regula- cji mgBby sugerowa zrwnanie statusu prawnego tych podmiotw ze statusem strony. Pogld taki, z dwch powodw, nie mo|e by jednak zaakceptowany. Po pierwsze, jak ju| podkre[lono, podmiot na prawach strony wystpuje w sprawie dotyczcej innej osoby, czyli w  cudzej sprawie. Po wtre za[, przepis przyzna- jcy im prawa strony zawarty jest w ustawie procesowej, co zdaje si wskazywa, |e tylko uprawnienia procesowe tworz  prawa strony . W literaturze pojcie  praw strony nie budzi w zasadzie wtpliwo[ci. Przyjmuje si, i| podmioty na prawach strony reprezentuj wyBcznie uprawnienia procesowe . Pogld taki w sposb przekonujcy uzasadnia W. Dawidowicz (w odniesieniu do organizacji spoBecznej). Zastrzegajc, i| charakter  praw strony nie jest zupeBnie jasny, au- tor w szczeglny sposb podkre[la, |e  sytuacja prawna strony jest wyznaczona przede wszystkim przez normy prawa materialnego, z ktrych wynika jej prawo do zgBoszenia |dania. Ot| prawa te nie wchodz (& ) do zakresu praw strony, z ktrych korzysta organizacja spoBeczna dopuszczona do udziaBu w procesie administracyjnym. Je|eli bowiem organizacja spoBeczna bierze udziaB w post- powaniu w cudzej sprawie, oznacza to przede wszystkim, i| nie reprezentuje ona |adnych uprawnieD wynikajcych z prawa administracyjnego, w przeciwnym razie staBaby si w tej sprawie stron. Reasumujc mo|na zatem stwierdzi, |e status prawny organizacji spoBecznej dopuszczonej do udziaBu w postpowaniu na prawach strony jest wyznaczony wyBcznie przez przysBugujce stronie pra- wa procesowe . Co do zasady przyj nale|y, |e w granicach praw procesowych przysBugu- jcych podmiotowi na prawach strony (czyli takiemu, ktry ju| uzyskaB pozy- A. Gronkiewicz, Organizacja spoBeczna w oglnym postpowaniu administracyjnym, Katowice 2009, niepu- blikowana rozprawa doktorska, s. 183. Zob. szerzej W. CzerwiDski, UdziaB prokuratora w postpowaniu administracyjnym, ToruD 2009, s. 127 i n. Zob. J. Zwitkiewicz, Rzecznik Praw Obywatelskich w polskim systemie prawnym, Warszawa 2001, s. 99, 105. Art. 10 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka (Dz.U. Nr 6, poz. 69 z pzn. zm.). Art. 16 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Zrodowiska (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r., Nr 44, poz. 287 z pzn. zm.). Por. J. Jendro[ka, Uczestnicy na prawach strony w oglnym postpowaniu administracyjnym, AUWr nr 857, Prawo CXLIII, WrocBaw 1985, s. 107; B. Jaworska-Dbska, Znaczenie udziaBu organizacji spoBecznych w postpo- waniu administracyjnym na prawach strony, AUL, Folia Iuridica 14, Adz 1983, s. 72 i n.; A. Bodakowski, Uwagi w sprawie dopuszczenia organizacji spoBecznej do udziaBu w postpowaniu administracyjnym, Prace i MateriaBy, Administracja i Zarzdzanie, nr 12, GdaDsk 1991, s. 21. W. Dawidowicz, Zarys procesu administracyjnego, Warszawa 1989, s. 34. 53 R A P . R IX cj podmiotu na prawach strony) mie[ci si status adresata postanowieD (jako uprawnienia procesowego). Konieczne staje si jednak wydzielenie w tym zakre- sie dwch sfer:  pierwszej  obejmujcej postanowienia bdce rezultatem podjtych wyBcz- nie przez ten podmiot czynno[ci procesowych ukierunkowanych na ksztaBto- wanie wBasnej pozycji procesowej (tylko procesowej), np. organizacja spoBecz- na |da udostpnienia akt sprawy, a organ wydaje postanowienie odmowne. W takich przypadkach podmiot na prawach strony jest pierwotnym adresatem postanowienia.  drugiej  wi|cej si z uprawnieniem podmiotu na prawach strony do dor- czania mu tych postanowieD, ktre podlegaj dorczeniu samej stronie post- powania (np. rozstrzygajcych kwesti: zawieszenia postpowania administra- cyjnego, zaBatwienia sprawy w terminie czy toku postpowania wyja[niajce- go). Jest to zatem status adresata wzgldnego, w pewnym sensie refleksowego. Postanowienie nie ksztaBtuje tu bezpo[rednio pozycji procesowej podmiotu na prawach strony. Zasada dorczania podmiotowi na prawach strony postano- wieD kierowanych do strony podlega ograniczeniu w tych przypadkach, gdy postanowienie skierowane jest wyBcznie do strony postpowania jako rezultat jej zachowaD o wymiarze osobistym (np. postanowienia o wydaleniu strony z miejsca rozprawy lub o ukaraniu strony grzywn za niewBa[ciwe zachowanie si w czasie rozprawy  art. 96). Tej ostatniej sfery wyBczeD nie nale|y nato- miast uto|samia z katalogiem czynno[ci procesowych, ktrych podmioty na prawach strony  pomimo posiadania  praw strony  dokonywa nie mog. Katalog ten wi|e si z uprawnieniami opartymi na zasadzie dyspozycyjno- [ci, z uprawnieniami okre[lanymi mianem osobistych, czyli dotyczcych sfery praw osobistych strony, o ktrych rozstrzyga mo|e tylko ona sama, albo kt- rych ustalenia mo|e tylko ona |da . W[rd uprawnieD procesowych  wyB- czonych dla podmiotw na prawach strony wskaza nale|y: wyra|enie zgody na kontynuowanie wszcztego z urzdu postpowania administracyjnego na podstawie art. 61 2, |danie zawieszenia postpowania administracyjnego na podstawie art. 98 1 (zawieszenie fakultatywne), |danie umorzenia post- powania na podstawie art. 105 2 (umorzenie fakultatywne), prawo zawarcia ugody (art. 114), prawo cofnicia odwoBania wniesionego przez stron post- powania, |danie wznowienia postpowania w oparciu o podstaw okre[lon w art. 145 1 pkt 4 (strona bez wBasnej winy nie braBa udziaBu w postpo- waniu). Je|eli w wyniku realizacji ktregokolwiek ze wskazanych uprawnieD strony nastpuje wydanie postanowienia administracyjnego (np. w kwestii fakultatywnego zawieszenia postpowania administracyjnego, o odmowie fa- Por. B. Jaworska-Dbska, Znaczenie udziaBu organizacji spoBecznych w postpowaniu administracyjnym na prawach strony, AUL Folia Iuridica 14, Adz 1983, s. 74; J. Borkowski [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postpowania administracyjnego& , s. 262. 54 G A . Z ... kultatywnego umorzenia postpowania administracyjnego, w kwestii zawarcia ugody), akt taki podlega dorczeniu rwnie| podmiotowi na prawach strony. Niedopuszczalno[ wykonywania powy|szych uprawnieD przez podmiot na prawach strony nie oznacza bowiem, |e nie jest on adresatem aktw podjtych w zwizku z ich wykonywaniem przez stron postpowania. Za odrbn grup aktw skierowanych do jednej z kategorii podmiotw na prawach strony uzna nale|y postanowienia: o wszczciu z urzdu postpowa- nia administracyjnego na |danie organizacji spoBecznej oraz o dopuszczeniu or- ganizacji spoBecznej do udziaBu w postpowaniu administracyjnym (art. 31 2). Cech charakterystyczn tych postanowieD jest ich skutek podmiotowy. Akty te kreuj bowiem podmiot na prawach strony w konkretnym postpowaniu admini- stracyjnym. Organizacja spoBeczna uzyskuje taki status z momentem dorczenia (ogBoszenia) postanowienia o tre[ci pozytywnej. 3.5. U . . . U Kategoria uczestnikw postpowania administracyjnego nie ma w przepisach ko- deksu charakteru jednolitego. Wskaza mo|na w istocie na trzy dalsze ich pod- grupy. Okre[lone podmioty ka|dej z nich mog by adresatami postanowieD. Pierwsz stanowi osoby zainteresowane, czyli uczestnicy majcy w sprawie in- teres faktyczny. Do drugiej nale| osoby uczestniczce w okre[lonych czynno- [ciach procesowych ze wzgldu na swoje wBa[ciwo[ci (m.in. [wiadkowie, biegli, osoby trzecie posiadajce przedmiot ogldzin), dla ktrych wynik postpowania pozostaje poza sfer ich prawnego zainteresowania . Trzecia podgrupa to pod- mioty uczestniczce w okre[lonych czynno[ciach procesowych ze wzgldu na swoje zadania (statutowe lub ustawowe). Problem dotyczy w szczeglno[ci dwch podmiotw: organizacji spoBecznej, ktra nie uczestniczy w postpowaniu na pra- wach strony oraz organu egzekucyjnego. . . . O Pojcie  osoby interesowanej , obok pojcia strony, wprowadziB do polskiego po- stpowania administracyjnego przepis art. 9 ust. 1 r.p.a. PrzyznaB taki status ka|- demu, kto |daB czynno[ci wBadzy, do kogo czynno[ wBadzy si odnosiBa, lub czyjego interesu czynno[ wBadzy choby po[rednio dotyczyBa. Za stron roz- porzdzenie uznawaBo natomiast tak osob interesowan, ktra uczestniczyBa w sprawie na podstawie roszczenia prawnego lub prawnie chronionego interesu (art. 9 ust. 2). W oparciu o wskazan regulacj, pojcie osoby zainteresowanej B. Adamiak [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Postpowanie administracyjne i sdowoadministracyjne, War- szawa 2003, s. 160. 55 R A P . R IX byBo szerszym od pojcia strony . Odmiennie przedstawiaB si natomiast zakres uprawnieD przysBugujcy tym podmiotom. PeBnia praw procesowych przysBugi- waBa stronie , natomiast osobie zainteresowanej, jako |e cechowaB j tylko interes faktyczny, znajdujcy si poza sfer prawa , przyznano w sposb wyrazny nielicz- ne uprawnienia: prawo do wyznaczenia peBnomocnika (art. 11), prawo (przysBu- gujce rwnie| peBnomocnikowi)  dowiadywania si o biegu sprawy (art. 14) , prawo wzicia udziaBu w rozprawie, zapoznania si ze spraw i zBo|enia na niej o[wiadczeD (art. 46 i 47), prawo zBo|enia wniosku o uchylenie decyzji jako nie- wa|nej (art. 101 ust. 1). Taki status  osoby interesowanej mgB w okre[lonych przypadkach prowadzi do umieszczenia jej w grupie adresatw decyzji incyden- talnych, tym bardziej, |e sama ustawowa definicja osoby zainteresowanej  jak wskazywano w literaturze   zawiera w sobie ponadto jakie[ elementy meryto- rycznej aktywno[ci osoby zainteresowanej w stosunku do toczcego si postpo- wania administracyjnego wzgldnie do jego wynikw. (& ) wydaje si oczywiste, |e ustawowa definicja osoby zainteresowanej zakBada w ten sposb jej czynny sto- sunek (w postaci skBadania o[wiadczeD) do dziaBaD wzgldnie zaniechaD organu administracji paDstwowej w toku postpowania administracyjnego i |e dopusz- czalno[ realizacji tej aktywno[ci nie wymaga osobnego uzasadnienia w jakich[ przepisach szczeglnych . K.p.a. nie uregulowaB w sposb oglny sytuacji prawnej osoby zainteresowa- nej. Nie oznacza to jednak, |e caBkowicie pominB t kategori podmiotw . Kilka przepisw kodeksu nawizuje do tej podgrupy uczestnikw postpowania. Wska- za mo|na tu unormowania: art. 7 in fine (zasada oglna uwzgldniania interesu spoBecznego i sBusznego interesu obywateli), art. 58 ( zainteresowany ), art. 90 3 ( paDstwowe i samorzdowe jednostki organizacyjne, organizacje spoBeczne, a tak|e inne osoby, je|eli ich udziaB w rozprawie jest uzasadniony ze wzgldu na jej przedmiot ) oraz przepisy rozdz. 1 dziaBu II ( wnoszcy podanie ). Z niektrymi z nich zwizane jest zagadnienie adresata postanowienia. W szczeglno[ci osoba zainteresowana mo|e by adresatem takiego aktu, gdy wystpuje w roli: a)  zainteresowanego (art. 58 k.p.a.). Wskazany przepis wprost posBuguje si po- jciem  zainteresowanego , przyznajc mu konkretne uprawnienie procesowe w postaci wystpienia z pro[b o przywrcenie terminu. Rozstrzygnicie za[ Por. wyrok NTA z 1 kwietnia 1932 r., l. rej. 5705/30, cyt.: E. Iserzon, Postpowanie administracyjne& , s. 28. Zob. tak|e: R. Hausner, Osoby interesowane i ich peBnomocnicy, GAiPP 1933, nr 23, s. 776. Por. M. Zimmermann, Postpowanie administracyjne oglne, [w:] M. JaroszyDski, M. Zimmermann, W. BrzeziDski, Polskie prawo administracyjne. Cz[ oglna, Warszawa 1956, s. 371. E. Iserzon, Niektre podstawowe zagadnienia postpowania administracyjnego de lege ferenda, PiP 1958, z. 3, s. 389. W. Dawidowicz, Zagadnienie  osoby zainteresowanej we wspBczesnym polskim postpowaniu administra- cyjnym, [w:] Prawo. Administracja. Gospodarka. Ksiga ku czci Ludwika Bara, Ossolineum 1983, s. 70. Tam|e. Por. T. Bigo, Ochrona interesu indywidualnego w projekcie kodeksu postpowania administracyjnego, PiP 1960, z. 3, s. 464 i 466. 56 G A . Z ... tej kwestii, bez wzgldu czy ma charakter pozytywny, czy negatywny, nastpuje zawsze w formie postanowienia. Nauka, opierajc si na wykBadni celowo[cio- wej, nadaje pojciu  zainteresowany szerokie znaczenie, obejmujc nim nie tylko osoby majce w sprawie interesy faktyczne, ale rwnie| osoby uczestni- czce w niektrych czynno[ciach postpowania, np. [wiadkw, biegBych, oso- by trzecie . Status  zainteresowanej ma niewtpliwie strona postpowania oraz podmioty na prawach strony. W ocenie W. Dawidowicza,  z instytucji tej mog korzysta tak|e  wnoszcy podanie , choby nie byli stronami. Wskazuje na to np. art. 59 2 (obecnie art. 64 2  przyp. aut.) k.p.a., gdy mwi oglnie o terminie dla usunicia brakw podania. Autor ten proponuje jednocze[nie zastpienie formuBy  na pro[b zainteresowanego poprawniejsz formuB:  na pro[b osoby, ktrej termin dotyczy ,  w ten bowiem sposb uniknBoby si niespotykanego w |adnym innym artykule k.p.a. wyrazu  zainteresowany . b)  wnoszcego podanie (art. 66 3 k.p.a.). Szerokie rozumienie podania w prze- pisach k.p.a. prowadzi do konieczno[ci takiego samego ujmowania pojcia  wnoszcego podanie . Obok innych podmiotw postpowania administracyj- nego mo|e ono obejmowa tak|e osob zainteresowan. PrzykBadu dostarcza w tym zakresie przepis art. 66 3 k.p.a. Postanowienia o zwrocie podania ze wzgldu na wBa[ciwo[ w sprawie sdu powszechnego jest w istocie skierowa- ne do osoby zainteresowanej. W sferze bowiem administracyjnej, ze wzgldu na nieistnienie sprawy administracyjnej, mo|na mwi wyBcznie o interesie faktycznym wnoszcego podanie. c)  paDstwowej lub samorzdowej jednostki organizacyjnej, organizacji spoBecz- nej, a tak|e innej osoby, je|eli jej udziaB w rozprawie jest uzasadniony ze wzgl- du na jej przedmiot (art. 90 3 k.p.a.). Z konstrukcj tej postaci  osoby za- interesowanej mo|e wiza si problem postanowienia w kwestii stosowania [rodkw policji sesyjnej. Pojcie  osoby zainteresowanej wymaga w tym przy- padku wskiego ujcia. W pierwszej kolejno[ci dostrzec trzeba, |e obowizek okre[lony w art. 90 3 jest obowizkiem dodatkowym, a nie podstawowym. Wynika to z formuBy  ponadto organ zawiadamia . Zasadnicze znaczenie ma jednak problem przesBanki zawiadomienia o rozprawie jednostek organiza- cyjnych, organizacji spoBecznych i innych osb. Jest ni wymg uzasadnienia udziaBu w rozprawie ze wzgldu na jej przedmiot.  UdziaB uzasadniony to taki, ktry oparty jest na obiektywnych racjach, podstawach, to udziaB sBuszny, usprawiedliwiony . Nie ka|dy zatem interes faktyczny (wynikajcy z wyko- B. Adamiak [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postpowania administracyjnego& , s. 328. W. Dawidowicz, Oglne postpowanie administracyjne& , s. 141. W pzniejszym podrczniku autor wyra- |a natomiast pogld, i|  przez termin zainteresowany, ktrego nie u|ywaj dzisiaj przepisy o postpowaniu administracyjnym, nale|y obecnie rozumie uczestnikw postpowania administracyjnego, a wic stron oraz uczestnikw postpowania na prawach strony ; W. Dawidowicz, Zarys procesu administracyjnego& , s. 97. Por. G. Aaszczyca [w:] G. Aaszczyca, Cz. Martysz, A. Matan, Postpowanie administracyjne oglne& , s. 486-487. SBownik jzyka polskiego, pod red. M. Szymczaka, t. III, Warszawa 1999, s. 596. 57 R A P . R IX nywanych zadaD ustawowych, statutowych czy innej postaci zainteresowania) uzasadnia udziaB w rozprawie. Musi to by interes rzeczywi[cie usprawiedli- wiony przedmiotem rozprawy. Warunek  uzasadnionego udziaBu podkre[la nadto konieczno[ bezpo[redniego zwizku interesu faktycznego z przedmio- tem rozprawy administracyjnej. Jego ocena nale|y do organu administracji publicznej, a zatem to organ w istocie kreuje (poprzez zawiadomienie) grup osb zainteresowanych. Na osobach zainteresowanych, uczestniczcych w roz- prawie, ci| przede wszystkim okre[lone obowizki, zwBaszcza obowizek wBa[ciwego zachowania si w trakcie jej przeprowadzania. W przypadku na- ruszenia tego obowizku, kierujcy rozpraw, sprawujc tzw. policj sesyjn, mo|e zastosowa wobec nich okre[lone w art. 96 k.p.a. [rodki przeciwdziaBania. Form procesow ich wykorzystania jest za[ postanowienie administracyjne. d)  osoby zobowizanej do poniesienia kosztw postpowania (art. 264 k.p.a.). Wskazanego pojcia nie mo|na zaw|a tylko do strony postpowania. W isto- cie nada nale|y mu szerokie znaczenie, obejmujc nim przykBadowo organi- zacj spoBeczn uczestniczc w postpowaniu administracyjnym na prawach strony. Nie mo|na z zaBo|enia wykluczy, |e w konkretnym przypadku zobo- wizanym do poniesienia kosztw postpowania bdzie uczestnik postpowa- nia. Trudno jednak zgodzi si z pogldem W. Dawidowicza, |e do podmiotw, ktre mo|na obci|y kosztami postpowania administracyjnego i ktre organ pociga do udziaBu w kosztach postpowania przez wydanie odpowiedniego postanowienia, nale| rwnie| pracownicy organw administracji publicz- nej . Wprawdzie stosownie do tre[ci art. 266 zd. pierwsze k.p.a., pracownik organu administracji publicznej winny bBdnego wezwania strony (art. 56 1) obowizany jest do zwrotu wynikajcych std kosztw, lecz zd. drugie tego przepisu musi by odczytane w ten sposb, |e orzekanie i [ciganie nale|no[ci od tego pracownika nastpuje w odrbnym postpowaniu administracyjnym . Staje si on w takim postpowaniu jego stron. Przedmiot stanowi ustalenie winy pracownika oraz okre[lenie zakresu wynikBych z tego kosztw. Postpo- wanie koDczy si za[ wydaniem decyzji administracyjnej. Pracownik nie jest zatem osob zobowizan do poniesienia kosztw w rozumieniu art. 264 2 k.p.a. . . . O Do tej grupy zaliczy nale|y [wiadka, biegBego, osob, pod ktrej kierunkiem lub nadzorem instytut naukowy, naukowo-badawczy czy te| instytucja specjalistyczna przygotowaBy opini (ekspertyz) oraz osob trzeci posiadajc przedmiot ogl- dzin. Podmioty te nie maj w sprawie  wBasnego interesu, ani prawnego, ani fak- W. Dawidowicz, Oglne postpowanie administracyjne& , s. 303-304. J. Borkowski [w:] B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postpowania administracyjnego& , s. 862. 58 G A . Z ... tycznego, uczestnicz natomiast w okre[lonych czynno[ciach postpowania, dys- ponujc w nim okre[lonymi obowizkami i uprawnieniami. Podstaw realizacji okre[lonych obowizkw procesowych tych podmiotw mo|e by postanowienie administracyjne. W szczeglno[ci podmioty te staj si adresatami postanowienia rozstrzygajcego kwesti przeprowadzenia dowodu (art. 77 2), postanowienia o zastosowaniu [rodkw przymusu (art. 88 1) oraz w kwestii zwolnienia od kary grzywny (art. 88 2). Do podstawowych obowizkw [wiadka, tj. osoby fizycznej posiadajcej zdol- no[ do wystpienia w charakterze [wiadka i powoBanej przez organ administra- cyjny w tym charakterze, nale|y udziaB w postpowaniu. FormuBa art. 83 1 k.p.a. o brzmieniu  nikt nie ma prawa odmwi zeznaD w charakterze [wiadka , usta- nawia obowizek prawny wystpienia w charakterze [wiadka. Wyjtek od tego obowizku wprowadzaj instytucje odmowy zeznaD i odmowy odpowiedzi na pytanie (pytania). W tym zakresie nastpuje wyBczenie lub ograniczenie wska- zanego obowizku. Dla zapewnienia prawidBowego wykonywania obowizkw [wiadka kodeks ustanawia [rodki przymusu, ktrych zastosowanie przybiera po- sta postanowienia (art. 88 1 k.p.a.). Ukarany [wiadek mo|e by tak|e  je|eli zBo|y stosowny wniosek  adresatem postanowienia w kwestii zwolnienia od kary grzywny (art. 88 2). Obowizkiem biegBego, czyli osoby fizycznej powoBanej przez organ prowa- dzcy postpowanie do udziaBu w postpowaniu dotyczcym innego podmiotu, jest wydanie opinii w danej sprawie ze wzgldu na posiadan wiedz fachow w tej dziedzinie . Rwnie| w stosunku do biegBego, dla zagwarantowania prawi- dBowo[ci realizacji jego obowizkw, kodeks wprowadza [rodki przymusu, stoso- wane w formie postanowienia (art. 88 1) oraz przyznaje mu prawo, w przypadku ukarania grzywn, do wystpienia o zwolnienie od tej kary (art. 88 2). W tej ostatniej materii organ wydaje postanowienie. Szczeglnym uczestnikiem postpowania wyja[niajcego, w tym rozprawy administracyjnej, mo|e by osoba, pod ktrej kierunkiem lub nadzorem insty- tut naukowy, naukowo-badawczy czy te| instytucja specjalistyczna przygotowaBy opini (ekspertyz). Instytuty te nie mieszcz si w pojciu  biegBych , o ktrych mowa w art. 84 1 k.p.a. Dowd z opinii takiego instytutu nale|y do katego- rii [rodkw dowodowych nienazwanych. Opinia instytutu powinna by podjta kolektywnie, po wsplnym przeprowadzeniu badania oraz powinna wyra|a sta- nowisko nie poszczeglnych osb, lecz instytutu, ktry te osoby reprezentuj. To instytut odpowiada za opini (ekspertyz) i gwarantuje jej prawidBowo[ swoim autorytetem . Z tych wzgldw potrzeba udziaBu osoby, pod kierunkiem ktrej instytut (zespB) przygotowaB ekspertyz, wydaje si wyjtkowa, ale nie mo|na jej W. Dbrowski, BiegBy w postpowaniu administracyjnym, Warszawa 1967, s. 14; B. Graczyk, Postpowanie administracyjne. Zarys systemu z dodaniem tekstw podstawowych przepisw prawnych, Warszawa 1953, s. 123. Zob. szerzej G. Aaszczyca, B. Wartenberg-Kempka, Zrodki dowodowe nienazwane w oglnym postpowaniu administracyjnym, [w:] Roczniki Administracji i Prawa. Teoria i praktyka, Rok I, Sosnowiec 2000, s. 60-61. 59 R A P . R IX wykluczy. Nader wski staje si jednocze[nie zakres mo|liwo[ci adresowania do takiej osoby postanowienia administracyjnego. Wyznacza go norma art. 96 k.p.a., regulujca problem tzw. policji sesyjnej. Regulacja kodeksowa w cz[ci postpowania wyja[niajcego nakBada na  oso- b trzeci dwa podstawowe obowizki procesowe: okazania przedmiotu ogl- dzin oraz udziaBu w innej czynno[ci urzdowej. Bezzasadna odmowa wykonania ktregokolwiek z tych obowizkw rodzi konsekwencje w postaci mo|liwo[ci zastosowania przez organ [rodkw przymusu w formie postanowienia admini- stracyjnego (art. 88 1). Rozstrzygnicie w kwestii zwolnienia od kary grzywny przybiera konsekwentnie posta postanowienia adresowanego do ukaranej osoby trzeciej. . . . P Jest to wska grupa podmiotowa, obejmujca organizacj spoBeczn, ktra nie uczestniczy w postpowaniu na prawach strony (art. 31 5) oraz organ egzeku- cyjny (art. 113 2). Pozycja organizacji spoBecznej, nieposiadajcej statusu podmiotu na prawach strony, mo|e wynika z kilku przyczyn. Po pierwsze, organizacja spoBeczna nie wystpowaBa o uzyskanie takiego statusu; po wtre, dopiero ubiega si o jego przyznanie (wystpiBa z okre[lonymi w kodeksie postaciami inicjatywy proce- sowej, co nie oznacza, |e ju| z momentem wystpienia staje si podmiotem na prawach strony); po trzecie, organ odmwiB w sposb ostateczny wszczcia po- stpowania lub dopuszczenia jej do udziaBu w ju| toczcym si postpowaniu. W ka|dej sytuacji, gdy organizacja spoBeczna nie uczestniczy w postpowaniu na prawach strony (a samo postpowanie toczy si), mo|e za zgod organu admini- stracji publicznej przedstawi temu organowi swj pogld w sprawie, wyra|ony w uchwale lub o[wiadczeniu jej organu statutowego (art. 31 5). Zgoda taka bdz jej odmowa wymaga formy postanowienia, ktrego organizacja spoBeczna jest ad- resatem. Podmiot ten jest tak|e adresatem postanowienia o odmowie wszczcia postpowania lub dopuszczenia do udziaBu w postpowaniu (art. 31 2 zd. 2), czyli aktu eliminujcego mo|liwo[ udziaBu organizacji spoBecznej w konkretnym postpowaniu na prawach strony. Sfera uprawnieD organu egzekucyjnego w oglnym postpowaniu administra- cyjnym jest nader ograniczona. W istocie mo|e on jedynie wystpi do organu, ktry wydaB decyzj (odpowiednie postanowienie), z |daniem wyja[nienia wt- pliwo[ci co do tre[ci decyzji (art. 113 2 k.p.a.). {danie takie wszczyna post- powanie incydentalne, w ktrym organowi egzekucyjnemu przysBuguje okre[lony katalog uprawnieD. Postpowanie to koDczy si wydaniem postanowienia w kwe- stii wyja[nienia, ktrego organ egzekucyjny jest  obok strony postpowania  60 G A . Z ... adresatem. Mimo istniejcych w tym zakresie rozbie|no[ci , przyj nale|y, |e organowi egzekucyjnemu przysBuguje prawo do wniesienia za|alenia na wskaza- ne postanowienie. Ustalenie organu egzekucyjnego nastpuje w oparciu o przepi- sy ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postpowaniu egzekucyjnym w administra- cji . W zwizku z charakterem tej regulacji, niezbdna staje si uwaga, |e ustawa wyodrbnia organy egzekucyjne sensu stricto oraz organy dziaBajce  w przypad- kach okre[lonych szczeglnymi przepisami   jako organy egzekucyjne (art. 20 2) . Rozr|nienie to nie wpBywa na uprawnienie, o ktrym mowa w art. 113 2 k.p.a., a zatem ka|dy z tych organw mo|e by adresatem wydanego postanowie- nia. Nie ma tak|e znaczenia podziaB organw egzekucyjnych ze wzgldu na rodzaj egzekwowanych obowizkw (w zakresie egzekucji administracyjnej nale|no[ci pieni|nych oraz w zakresie obowizkw o charakterze niepieni|nym). Por. W. Dawidowicz, Oglne postpowanie administracyjne& , s. 185; J. Borkowski [w:] B. Adamiak, J. Bor- kowski, Kodeks postpowania administracyjnego& , s. 516; J. SBu|ewski, Postpowanie administracyjne& , s. 133. Tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 z pzn. zm. Por. Z. LeoDski, Glosa do uchwaBy SkBadu Siedmiu Sdziw NSA z 8 lipca 1997 r., FPS 5/97, OSP 1998, z. 1, poz. 20. 61

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Publiczne prawa podmiotowe, wladztwo administracyjne, szkoda legalna
Dostep do informacji publicznej – zakres podmiotowy i przedmiotowy
Zakres podmiotowy
Zakres kognicji sadów administracyjnych
Formy dzialania administracji z zakresu kontroli i nadzoru nad dzialalnoscia podmiotow swiadczacych
materialne prawo administracyjne pojecie i zakres
Administracja w ujeciu statycznym (podmioty administracji; podmioty administrujace; w szczególnosci
formy dzialania administracji w sprawach z zakresu rejestracji miejsca pobytu
Wyk 2 Podmiot i przedmiot zakres badania
Podmioty administrujace inne niż organy administracji publicznej
WSPÓŁPRACA KOP Z ORGANAMI ADMINISTRACJI PAŃSTWOWEJ W ZAKRESIE STABILIZACJI SPOŁECZNEJ
Prezentacja kompetencje organów administracji samorządowej w zakresie korzystania z wód
Administracja bezpieczenstwa st
Zasady rachunkowości w zakresie prawa podatkowego w Polsce
administracja w ksiestwie warszawskim i krolestwie polskim
Rodzaj i zakres … Dz U 1995 25
Administracja wodna II RP kopia U W II RP
Skarga do sądu administracyjnego droga odwoławcza od decyzji podatkowych ebook demo

więcej podobnych podstron