#title=...a jak bêdê zakochana, przyszlê panu list i klucz #params=374;2805;3;4 #HTMLInfo=courses\texts\Mt_04003.htm List - poœrednik i powiernik uczuæ zakochanych, jeszcze niedawno tak obecny i w ¿yciu, i w literaturze. W ¿yciu by³ wybawieniem dla nieœmia³ych lub têskni¹cych, w literaturze - wyj¹tkowo porêczny - móg³ wyjawiæ sekret bohatera, popchn¹æ akcjê lub j¹ skomplikowaæ. List nie zawsze trafia do osoby, dla której jest przeznaczony, nie zawsze pochodzi od tego, kto jest podpisany na koñcu, nie zawsze te¿ jest zachowany w ca³oœci, wreszcie nie zawsze mówi prawdê - ile¿ tu mo¿liwoœci urozmaicania akcji literackiej: zabawnych albo tragicznych nieporozumieñ, omy³ek, oszustw, intryg! Z upodobaniem i powodzeniem wykorzystywa³ je Aleksander Fredro. Pamiêtamy przezabawn¹ scenê z Zemsty: prostolinijny Czeœnik próbuje naœladowaæ styl listu zakochanej w Wac³awie Klary, bo chce zwabiæ m³odzieñca w pu³apkê - ale nie umie trafiæ w ton kobiecej subtelnoœci, przeszkadza mu nieszczêsne "mocium panie"... Literatura piêkna pokazuje równie¿ konwencjonalnoœæ pisania czy posy³ania mi³osnego listu. W Weselu Stanis³awa Wyspiañskiego Rachela rzuca Poecie na odchodnym, a jak bêdê zakochana, przyszlê panu list i klucz, i mówi to przez pó³ drwi¹co, przez pó³ serio. Bo Rachela jest pod urokiem poezji, literatury, a jednoczeœnie wyczuwa jej literackoœæ, nieprawdziwoœæ. I w³aœnie taka poza poetycznego, literackiego spiskowania zakochanych wymaga³aby liœciku wyznaczaj¹cego sekretn¹ schadzkê. Dzisiaj Rachela mo¿e wys³a³aby Poecie walentynkow¹ pocztówkê. Autorzy powieœci nieraz kazali swoim bohaterom pisaæ listy tak¿e po to, by czytelnik móg³ wnikn¹æ w ich skomplikowane uczucia i psychikê. Oprócz pamiêtnika czy dziennika list jest przecie¿ bezpoœrednim i najbardziej osobistym œwiadectwem prze¿yæ. Tote¿ powsta³a tzw. powieœæ w listach: jedn¹ z najbardziej znanych s¹ Niebezpieczne zwi¹zki Pierre'a Choderlos de Laclosa, osiemnastowieczna opowieœæ o okrutnej i wyrafinowanej intrydze mi³osnej. Polskie powieœci w listach tworzono g³ównie w wieku dziewiêtnastym. W biografii Elizy Orzeszkowej napotykamy bardzo ciekawe zdarzenie, które wskazuje, jak bardzo list wi¹¿e ¿ycie z literatur¹. S³awna ju¿ pisarka otrzyma³a od nie znanego sobie Tadeusza Grabowskiego propozycjê wspólnego napisania powieœci w listach. Jej tematem mia³a byæ dyskusja o idei. Listy bohaterki mia³aby pisaæ Orzeszkowa, bohatera - Grabowski. Tak te¿ siê sta³o. Na korespondencjê postaci literackich nak³ada³a siê jednak wymiana listów miêdzy wspó³autorami, bo ka¿de z nich zawiera³o w "swoich" partiach powieœci, zatytu³owanej Ad astra, w³asne pogl¹dy i uczucia. Grabowski poczu³ siê zak³opotany sytuacj¹ i wycofa³ siê ze wspó³pracy; Orzeszkowa sama dokoñczy³a powieœæ Prywatna korespondencja Orzeszkowej jest zreszt¹ bardzo obfita - osamotnionej w Grodnie pisarce zastêpowa³a ona chocia¿ czêœciowo bezpoœrednie kontakty ze œrodowiskiem literackim.