- brak powszechnej akceptacji podatków
- forma protestu wobec błędnej polityki fiskalnej państwa Przesłanki o charakterze ekonomicznym
- podatnikowi bardziej opłaca się nie płacenie podatków , bo ewentualne kary są niższe niż należne obciążenia
- koniunktura w gospodarce i niedopasowany do niej system podatkowy
- wysokie para-podatki
- inflacja jako ukryty podatek
- nadmierny fiskalizm
- istnienie szarej strefy Przesłanki o charakterze technicznym
- skomplikowana i niejasna konstrukcja podatków
- niekompetentna kontrola podatkowa
- relacje między podatnikami a urzędami skarbowymi
- niskie kary za przestępstwa podatkowe
-złożoność stosunków ekonomicznych, powiązania kapitałowe
Przyczyny o charakterze moralnym często wzajemnie się warunkują, podobnie przesłanki moralne i polityczne. Podstawowe znaczenie dla zakresu szarej strefy, a w konsekwencji ucieczki od podatków, mają przesłanki o charakterze ekonomicznym, jeśli w warunkach słabej koniunktury występuje wysokie obciążenie podatkowe i para podatkowe podmiotów, to rośnie zainteresowanie prowadzeniem działalności w szarej strefie. Zakres szarej strefy jest nie tylko skutkiem wysokiej inflacji, dużego fiskalizmu, itp., ale też niedostatecznej skuteczności administracji podatkowej.
Modele zachowań podatników: ekonomiczny-podatnik występuje jako gracz, rozważa ryzyko kontroli i kary: niepewności -obawa przed kontrolą; norm społecznych-uczciwi podatnicy traktują nieuczciwych jako nagannych; inercyjny-nad z wy czaj na sytuacja powoduje brak opłaty podatków, najpierw wyrzuty sumienia, potem nawyk.
3. Zakres podmiotowy i przedmiotowy w podatku dochodowym od osób fizycznych
Podatnikami tego podatku są osoby fizyczne uzyskujące dochody z różnych tytułów lub w różnej formie. Podatników dzieli się na tych, którzy podlegają tzw. nieograniczonemu i ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu podlegają osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania na terytorium RP. Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium RP uważa się osobę fizyczną, która:
- posiada na terytorium RP centrum interesów osobistych lub gospodarczych,
- przebywa na terytorium RP dłużej niż 183 dni w roku podatkowym
Kiedy mamy sytuacje, że cudzoziemiec przebywa w Polsce dłużej niż 183 dni ale jego centrum interesów osobistych znajduje się poza terytorium RP. wtedy korzysta się z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania (Polska zawierała takie z wieloma państwami), pierwsze listwo ma centrum interesów osobistych. Urząd skarbowy uważa, iż dany teren jest centrum interesów osobistych danej osoby, jeżeli osoba ta ma na tym terenie mieszkanie, dom lub inną nieruchomość, sprowadzi tam swoją rodzinę, dzieci tej osoby uczęszczają tam do szkoły, osoba ta ma w danym kraju rachunek bankowy. Jeżeli osoba nie spełnia danych warunków podlega ograniczonemu obowiązkowi opodatkowania , tylko od dochodów osiągniętych na terenie RP.
Przedmiotem opodatkowania jest dochód jako różnica między przychodami a kosztami uzyskania przychodów. Podstawowe źródła przychodów to :