56142

4.    Filozofia epoki hellenistycznej i rzymskiej

5.    Plotyn i neoplatonizm pogański

„Filozofia” jest wyrazem greckim, który dokładnie oznacza „umiłowanie modrości”. Według tradycji jego twórcą jest Pitagoras. Nie jest to jednak historycznie pew ne, ale bardzo prawdopodobne. Został on na pewno stworzony przez umysł religijny, który zakładał, ze pełne posiadanie mądrości (Sofia) możliwe jest dla bogów, ale podkreślał, że człowiek może dążyć do mądrości i stąd wziął się termin filo- sofia. Na początku wyraz ten miął szersze znaczenie. Oznaczał mądrość, wiedzę i wykształcenie w ogóle. Potem dopiero twierdzono, że termin ten oznacza:

-    poznanie tego, co istnieje i sposobu, w jaki istnieje,

-    wiedzę o rzeczach boskich i ludzkich,

-    przygotowanie do śmierci (według Platona),

-    upodobnienie się człowieka do Boga,

-    sztukę sztuk i wiedzę wiedz.

- umiłowanie mądrości.

Można bez obaw postawić tezę, iż starożytność zadecydowała o kształcie naszej cywilizacji, a zwłaszcza ojej racjonalnym nastawieniu w odczytywaniu świata. Zadziwienie nim i chęć poznania, co Platon i Arystoteles uznali za początek i źródło filozofii', owocuje aż do dzisiaj w ciągle na nowo podejmowanych próbach precyzyjnego, adekwatnego do realności uchwycenia świata w jego ostatecznych zasadach. Starożytna Grecja w osobach pierwszych filozofów sformułowała aporie, które „niepokoją” myślenie ludzkie, zachęcając do odnajdywania racji tłumaczących rzeczywistość. Poszukiwanie zasady (czy zasad) znalazło wyraz w projektach formułowanych przez najstarszych znanych myślicieli.

¹ Por. Platon, Teajtet. IBS d: „To stan bardzo znamienny dla filozofa: dziwić się. Nie ma innego początku filozofii, jak to właime". Arystoteles. Metafizyka 1 1. 980 a: „Wszystkim ludziom wrodzone jest pragnienie poznania" Pełny opis bibliografiezny cytowanych w pracy dzieł Platona i Arystotelesa znajduje się w bibliografii.