393

HISTORIA FILOZOFII STAROŻYTNEJ

Podsumowanie systemów filozoficznych epoki hellenistycznej

Filozofia epoki hellenistycznej była filozofią, która uczyła życia, mądrości praktycznej, poznania ukierunkowanego na praktyczne działanie moralne. Uwidacznia się to w ilościowej i jakościowej przewadze nauk etycznych w systemach filozoficznych epoki hellenistycznej.

Etyki systemów hellenistycznych tylko teoretycznie opierają się na logice i fizyce. W rzeczywistości wypływają z pierwotnych intuicji sensu i znaczenia życia.

We wszystkich trzech wielkich systemach hellenistycznych, wiara w życie po śmierci jest bardzo osłabiona bądź wręcz zanegowana. Los człowieka rozgrywa się więc na ziemi - tylko tu jest piekło i raj, tylko tu możliwe jest szczęście i nieszczęście. Wszystkie środki wiodące do szczęścia muszą się zatem znajdować w człowieku pojętym jako indywiduum.

Ogromny wpływ na systemy hellenistyczne wywarły: upadek po/is i wielka wyprawa Aleksandra. W obliczu tych zmian, człowiek zrozumiał, że nie mają znaczenia dobra zewnętrzne. Bogatym okazuje się ten, kto wyzbył się potrzeby posiadania. Jedynym prawdziwym bogactwem jest bogactwo ducha. Na tej samej zasadzie tracą na znaczeniu dobra ciała.

Człowiek nie potrzebuje więc niczego, poza swoim rozumem, który wskazuje mu drogę wyrzeczeń, prowadzącą do szczęścia doczesnego. Bogowie, inni ludzie, rzeczy i los dosięgają nas łydko w takiej mierze, w jakiej opinia, jaką sobie o nich tworzymy, na to pozwala. Słuszna ocena rzeczy sprawia, że stajemy się nie do pokonania.