56156

SPÓR O UNIWERSALIA

Uniwersalia - powszechniki - przedmioty ogólne.

Dotyczył on słów, które odnoszą się do klas (czyli otwartych grup lub typów jednostek), własności (które są uniwersalne ze względu na to, że nieokreślona liczba różnych przedmiotów może posiadać tę samą cechę, na przykład bycie czerwonym) oraz typów idealnych (na przykład - trójkąt). Ogólnie rzecz biorąc problem polega na tym, czy słowa te odnoszą się do rzeczy istniejących realnie, to znaczy istoty bycia kotem, koloru czerwonego, czy też doskonałego trójkąta (platońskiej idei trójkąta). Niektórzy logicy, zwani realistami, twierdzili, że istnieją tego rodzaju przedziwne byty. Inni, zwani konceptualistami, wykazywali, że uniwersalia istnieją jedynie w ludzkim umyśle.

Przedmiot sporu wyrazić można w następującym pytaniu: czy pojęciom ogólnym odpowiadają przedmioty rzeczywiste. Spór wywołali dialektycy, ale jego przedmiot był metafizyczny.

1.    Realizm pojęciowy:

Platon - przedmiotem pojęć jest idea, która jest realna lub istnieje poza rzeczą; idee są przed rzeczami

Anzelm - idee - wzory dla Boga przetworzonych rzeczy Plotvn - przyczyna, z której rzeczy emanują (Eriugena)

Wilhelm z C,hampau\ - ewolucja myśli: jednostki w gatunku mają jedną I tę samą istotę, później taką samą istotę, później, źe podobną istotę, (przeciwnik Roscelina)

2.    Nominalizm:

Ervk z Auxerre - jeśli gatunki mogą być realnymi rzeczami to są wytworem mowy Roscelin - nie istnieje nic poza jednostkowymi rzeczami, rodzaje są jedynie wymawianymi przez nas głosami, dźwiękami

3.    Realizm umiarkowany:

Arystoteles - pojęcia mają przedmioty realne i odrębne, ale te nie sa poza rzeczami, bo poza rzeczami nic nie istnieje; są w rzeczach, w gatunkowej formie i istocie Piotr Abelard: Uniwersalia nie są tylko dźwiękami, gdyż te, jako realne, pozostają jednostkow e, są wyrazami (sermo), a nie głosem (vox) tzn. należą do mow y jako dźw ięki posiadające znaczenie. Uniw ersalium nie jest jednostkow ym znakiem ani desygnatem, ale jego znaczeniem. Służy do tego, by być orzeczeniem zdań, bezpośrednio nie odpow iada żadnemu przedmiotów i, pośrednio odpow iada ono przedmiotom, które są podmiotami W' zdaniach. Jednostki jednego gatunki posiadają pew ną formę w spoiną i ta jest podstaw ą do tego, by nadać im w spólną nazw ę