57508

1.    Systematyzacja pionowa - hierarchia aktów normatywnych w dużym przybliżeniu odpowiada hierarchii organów państwowych, w tym sensie, iż organy hierarchicznie wyższe twoizą zwykle (ale nie zawsze) akty normatywne o wyższej mocy prawnej niż organy hierarchicznie niższe. Szczeble hierarchii aktów normatywnych:

■    Konstytucja - najwyższa moc prawna, tworzy ją parlament w specjalnym trybie; reguluje podst. ustroju politycznego, ekonomicznego i społecznego w państwie. Zawiera katalog podst. praw obywatelskich. Prawa i obowiązki obywateli mogą być uregulowane w osobnym akcie prawnym uważanym za składnik konstytucji (karta praw i wolności).

■    Ustawy - podst. instrument legislacji, tworzą je parlamenty,

■    Akty podustawowe (zwykle akty wydawane na podstawie ustaw i w celu ich wykonania) - akty organów administracji publicznej noszą nazwę rozporządzeń, uchwal lub zarządzeń. Służą wykonaniu ustaw, do ich wydania jest potrzebne szczegółowe upoważnienie ustawy.

Samoistne akty podustawowe - organy administracji mogą wydawać w celu realizacji swoich konstytucyjnych zadań bez szczegółowego upoważnienia ustawy.

Akty regulujące (intemal administracji = akty prawa wewnętrznego) -obowiązują one wyłącznie jednostki hierarchicznie podporządkowane danemu organowi administracji (służą do kierowania działalnością jednostek podporządkowanych), nie mogą wiązać innych podmiotów, w tym zwykłych obywateli.

■    Akty prawa terenowego (miejscowego, lokalnego) - są wydawane przez organy samorządu terytorialnego i organy administracji terenowej, mają moc terytorialnie ograniczoną.

Materie ustawowe są to materie uregulowane tylko w ustawie, nie mogą być regulowane za pośrednictwem aktów rządowych lub innych aktów pochodzących od organów administracji publicznej.

Moc prawna - cecha stopniowalna (może być większa lub mniejsza).

Moc obowiązująca - cecha nie stopniowalna, akt albo obowiązuje albo nie i ni może obowiązywać bardziej niż inne.

Stosunek N_w (norma wyższa) do N_n (norma niższa):

a)    Nw może uchylić lub zmienić Nn, ale nie odwrotnie

b)    Nn powinna być zgodna (nie może być sprzeczna) z Nw

c)    Nw może stanowić podst. obowiązywania Nn, ale nie odwrotnie

d)    Nw może upoważniać do utworzenia Nn, ale nie odwrotnie

c) Nw dotyczy zwykle spraw większej wagi niż Nn

2.    Systematyzacja pozioma podział prawa ze względu na gałęzie prawa (kompleksy norm regulujących stosunki społeczne tego samego rodzaju);

Podział prawa na gałęzie:

■    Kryterium przedmiotowe - podstawą podziału jest regulacja stosunków społecznych;

■    Kryterium podmiotowe - odgrywało ważna rolę w średniowieczu; każdy stan rządzi) się własnym prawem;

■    Kryterium metody regulacji - rola posiłkowa wobec kryterium przedmiotowego;

o Metoda cywilna - jest stosowana wtedy, gdy prawo respektuje autonomię woli stron i w granicach określonych przez normy imperatywne (lus