54188

2.4. Duchowieristwo i problemy religijne

w poczariach tqtu okresu istraaly w Po)**u dwir wielkie grupy wyznaniowe - kat. b. ko t prawosławna, i >1 ie /. wb>ną hierarchią i nfgzniacp. W XVI w., w dubte icfonnacti. pojawia *v w Pokor pnaeittnyon, a w .ego ramach kałwtnton, lidera-nlzm i arianom. Pud kuiucc XVI w w wyniku uni brzeskiej ufwoauru wotab unxxt otjąamzacja k.rCuHiu u obrządku grcoto-kiuiliikłni. istniały lez odrębne Krvip>’ wyznaniowe Żydów. Ormian i Tatarów. Tn wyliczenie (Świadczy |u?. -amu % sdde < * wysoce skurripłikowanym probiernie wy*r*niowyTn w Polsce, sk.ar^jlikn-wan>na bardziej niż w pktmknlwiek innym ówczesnym parfetwa- mropęyiim

Ki«M.x4em panującym t nafianfcrtci uprzywUeiuwamm pozostawał Kufrińł karo!kio Ilit-rjnhta tego KuSciob, wywodząca »»ę przewazmc Ze viulil> pasta dala w iclkic laryfundti I nałeżab do klasy leucblmy. Vnysqr biskupi kaJotccy wdkiddi w skład senatu, a prymas sięgnął pu tytuł lnt®rr»xa (od 1572 r.) Prawo otarły stanowisk libkupich wywalczał .sołwr królowie już w połowic XV w a formalne poCwienionle tego prawa uzyskali w 1569 s. Duchowieifciwo kai.żickk? /wołnione byki od pbccma podafkfoKod 1381 t>. W wypadku gdy N/lułiUi pndr^nowała uchwały o oputhikowaniu skr. duchowieństwo na »yro-^du,‘ |»owincłonalnydi deklarowało także ikaŁu* na potizrby pwtatwowy (wb sjdłtim charitatłma) Podstawę materialną K»iki«*a ksdoŁekłego starawifr olbrzy ^{nuc /lrm}Ńdc pozostając w tekach puut/egńlnyrh Instytucji kafeclmch. Wałachu wielokrotnie występowała przcrrwkn koncewracji ziemi w rękach Korfrin-b M' 1510 r. wprowadzono zakaz |»/j-kazyw»nta zrani tu rzecz Kościoła w trMa rwnach (wteJ.rfcrolruc powtarzany. cZyli nic realizowany w prakrycc). W (635 r. nakazano każdemu szlachcicowi wjiępupcamu dn Masztom, aby swoje dobra SMzedał cnota świeckiej. W tym samym roku zakazano oirfcjźanta dóbr szlacheckich na rzec/. Kościoła sumami większymi. niż ^ rocznego z nich dochodu.

KoSciól prawosławny posada) własną hierarchie, * «xlrębnym metropuktą w Ktyiwli- Odra Kośc*ia prawosławnego. podobnie jak kmnUdoego, związani była I**bodzeniem z mk^seową szLchu. Wyznane m dottyło się aż do końca XVI w pełna Młerarcją Bokupi jwwodawra me uzyskali jednak nigdy takiej porcji, uk katoliccy. Pod końce XVI w .elan ściślejszego związania prawosławnych z Rzeczypospolitą doprowadzono <k> unii Kuśoob prawosławnego w Koto łKotetoka katolkium- unia brzeska (1596 r». Na icjmry Kościół prawo dawny w Polsce został poddany zwierzchnim** papieża, pey zachowaniu liturgii dowurtsbej mahtcńrfw kwęzy i dotychczasowe] hierarchii lego Kirfcioh. Bfckupi unxx> inieb wqść do senatu, ok simo łab kHoKocy den purld unń zmk/iiwano dopiero w trakcie obnul Sqmu Gacioktniegol Do uni przysuypAi w ■ęksrirfc' biskupów imtwosbwnydi oraz magiwtmi i sAulry tudciei Precciwłco uni wysiapdo nlzszc dochowicństwv. kciocy. związani z niższym klerem cbkipi i część rnagnafc ni Ta tjiCMi łiyta rei tyle Mirą ze pod jq micrJóan przywidcooo w 1620 r. tftdwpat prawosławny z metropolią kijuwskim na ark Nic ziezygn<iw^n«i jednak z łucntfihf) untcklej w kutoj pir/tKtab większość byłych bukupsiw prawosławnych

W blach 30-tych XVi w na leremie Kzeczypospohtcj. podobnie- jak w całej prawic Kuropir zaczął mc szerzyć nich refomto-jry. Na /Janiadi polskich największe sukcesy osiągnął luicranion (głównie wmuMa.li Pm\ Królewskich . Wielkopolski) oriz łahtf*Bctt (szbchu małopolska i litewska). Z niebu kalwiń-skłejjo wykształcił sic nafbardrd ratlykalny odłam icf.Hnt»iji polskiej aruńizra. Postępy rudni rrfornucyjrego były bardzo szybkie, nr pr<rafUy im zapobiec edykty królewskie skłerow-anr praeowko nowinkom rekg:|nytn Władze padsiwo we przyrcyoapwc do cnterancji wuhrc innych wyzruii (prawosławni Żydzi. Ormanie, Twarzy), niezbyt encigiunie zwalczały no%x: wyznania, a wyroki sadów *«.«<*irlnych skierowane przeciwko koowtatM nie były egzekwowane.

Szbcbia o»l -amegn początku ruchu reformacyjncgo domagała sie pełnej iolmn.il iILi nowydi wy/nań w 1543 r. rofrayio moeśnkjszy zakaz wyjazdów do wkńł pmtL-M-ancklch. a w 15631 zniesiono cgzckucie wyroków sądów kościelnych przez starostów, co faktycznie oznaczało zgodę na toleranqc rdjg|ną. Krfbrmaqa dcfKOwadzłła do pottytameyo ożywiona średniej szlachty. ZnakismU ie) wiek szość pozostała wprawdzie przy katolicyzmie (ok. 80 91), jednakże prcxcsrand slanowiL oajbwdtici aktywia) jq iTeść. V latach $Otjdl i 60-tyrh XVI w proioun-ci rr.icS przewagę widne ponHskiej. wielu z nich zasiadało lak że w senacie, głownie 7 proitfsianlów rekrutował; sie przywódcy nidiu egzeku. yjnego

Faktyczna trżaancąa mrzadawahb innuwiaiów d«uga]i Mc oru prawnego jej Aiłiezpirt/mb Nasląpdo Ui w 1573 (. Pierwszym krokiem były paaawwleua kcmfctkrac]! wuncawskici» SCjCZOb tegóż roku. kiedy nWyrinwano. *■ weryMkb wyznania powstrAtn^j •*,- od wzajemnych prześbdnwx1 z powodów rdigąrr_rdL Aki ten ws»axlł do artykułów bcnryiuwskich gwanrtując prłną t. Jmneje relrgijną

Pod korr.ee XVI w. nastaprfo załamanie się rwlm leformacytnegó i powolny odwTói szbchty od mego Nastąpił okres kontrreformacji w którym ulotne znaczenie nrab polityka ;iervruina /yginuiBa III Mzazy. dokonującego r.ornłrucp na stanowiska senatorska: prawic wsbucnie spośród kaltJłków. Nietóierancta wyjn-jkła dopiero w drugiej połowie XVII w. zaczęto łamać wówczas postanowienia konfrdrraqi z 157} r 'T 1658 r. ukazab sie konstytucja usuwająca z Pofeki aran (nskar/fTnyrłi mr brz podstaw o współpracy ze i>zwcdanB). W l66tł i uznano o pfzcstcpsrxnodste|sstWY;od iclłgii katobckiej -aposłarja Zac/ętnwpnrwadzać

zaiuZy bud iwy nowych ydrrćiw i ptdik/mcłi ndrwmst-A prulraiarxkxh najpierw

od 1632 t w mostach królewskich (nic dcr.-oyio to oczywitoc Prus Knółcwjkxh) a rutcpmc od 1717 r. w dnbrath prywalnyth. Wwiszl*: w 17381 odebrano «lachiic .lyrydrnrklcj praw-o pu*o*anto godliófc posdsłdcj i depwadOCI