Zakaz zmiany na niekorzyść art. 139 Kpa
Organ odwoławczy nie może orzec na niekorzyść, tzn. nie może wydać decyzji mniej korzystnej niż decyzja organu I. instancji.
Przesłanki zakazu
zakaz ma clironić interes odwołującej się strony, która odwołując się chce poprawić swoją sytuację (idea zakazu).
Zakaz jest także obecny w innych postępowaniach, ale w polskim postępowaniu administracyjnym najdalej jest posunięta ochrona strony (np. w Austrii organ II. instancji może wydawać decyzje na niekorzyść).
Jest to ochrona zaufania strony: ma ona pewność, że odwołanie nie przyniesie niekorzyści. Zakaz ten ma zastosowanie tylko do decyzji refonnatoryjno-merytorycznej.
Uchwałą 7 sędziów z 1999 roku zakaz ten nie obowiązuje w decyzji kasacyjnej. Nie ma bowiem punktu odniesienia (nie było przecież postępowania dowodowego).
Wyjątki od zakazu
Decyzja I. instancji rażąco narusza prawo (art. 156 § 1 pkt. 2 Kpa, czy można je wiązać z tą właśnie regulacją?)
W doktrynie są trzy koncepcje. Dominuje jednak pierwsza.
Rażące naruszenie prawa w art. 139 Kpa jest rozumiane bardzo szeroko, szerzej niż w art. 156 § 1 pkt. 2 Kpa. W art. 139 Kpa któraś z wad z art. 156 5 1 Kpa a nie tylko z art. 156 § 1 pkt. 2 Kpa.
Rażące naruszenie prawa, to kwalifikowane wady postępowania wyliczone w art. 156 § 1 Kpa (należy rozumieć szeroko, jako wystąpienie którejkolwiek wady z art. 156 w całym $ 1 Kpa) oraz wszystkie naruszenia z art. 145 § 1 i 145a Kpa. art. 145 § 1 i art. 145a Kpa; art 139 -> art. 156 § 1 kpa - interpretacja oparta jest na wykładni funkcjonalnej i tak obecnie doktryna stanowi.
Przyjęcie, że art. 139 Kpa odnosi się do wszystkich wad stanowi naruszeni wykładni systemowej, ale jest prawidłowe, tzn. sprawia, że wszystkie wady pozwalają uchylić decyzję.
Decyzja /. instancji rażąco narusza interes społeczny.
Oznacza ono, że decyzja organu I. instancji narusza prawo, ale nie w sposób kwalifikowany (np. nie przeprowadzono kilku dowodów) oraz, że interes społeczny na tym ucierpiał (interes społeczny = interes publiczny).
Zmienić na niekorzyść, to przede wszystkim zmienić rozstrzygnięcie. Zmiana uzasadnienia nie jest zmianą na niekorzyść.