Roszczenie gminy w stosunku do WN lub WUN w przypadku wzrostu wartości nieruchomości spowodowanej uchwaleniem nowego lub zmianą MPZP.
Wysokość opłaty z tytułu wzrostu wartości nieruchomości powinna być określona przez właściwą terytorialnie radę gminy w wymiarze procentowym a nie kwotowym, najwyżej 30% i nie może być ustalana jako zerowa (były takie przypadki). Jednorazową opłatę z tytułu wzrostu wartości nieruchomości pobiera się również w sytuacji zbycia nie całej, a jedynie części nieruchomości.
Charakter prawny opłaty określonej w art. 36 ust. 4 ustawy z 27.03.2003 r. o pizp.
Należy stwierdzić, że opłata ta ma charakter publicznoprawny i w zw. z tym niemożliwe są spory publicznoprawie przed sądami powszechnymi (cywilnymi) w tych sprawach. Problem kontrowersyjny, który stanowił w wiełu przypadkach krańcowo różne orzeczenia NSA (jego Ośrodków Zamiejscowych) dotyczył