Koszt krańcowy .1 utarg krańcowy
Koszt krańcowy (ang. marginal cost) - wzrost kosztów całkowitych wywołany wzrostem produkcji o jednostkę.
Utarg (przychód) krańcowy (ang. marginal revenue) - wzrost utargu całkowitego wywołany zwiększeniem produkcji o jednostkę.
Dopóki utarg krańcowy jest większy od kosztu krańcowego, dopóty przedsiębiorstwo powinno zwiększać produkcję. Każda dodatkowo wyprodukowana i sprzedana jednostka produktu bardziej zwiększa całkowite przychody niż koszty całkowite, co oznacza, że wzrastają zyski przedsiębiorstwa. Gdy koszt krańcowy jest większy od utargu krańcowego, każda następna jednostka produktu zmniejsza sumę zysków.
Koszty krańcowe są początkowo wysokie, następnie spadają, po czym ponownie rosną. Wynika to głównie z charakteru technologii przy różnej skali produkcji. Przy niewielkich rozmiarach produkcji przedsiębiorstwo wykorzystuje proste metody wytwarzania. Przy wększej skali produkcji opłacalne staje się zastosowanie bardziej skomplikowanych, nowoczesnych maszyn, które umożliwają obniżenie kosztów wytwarzania dodatkowych jednostek. Automatyczne linie produkcyjne pozwalają wytwarzać dodatkowe jednostki taniej, ale są bardzo drogie przy niewielkiej skali produkcji. Przy dalszym wzroście produkcji pojawiają się trudności z zarządzaniem dużym przedsiębiorstwem.
Kolejne przyrosty produkcji stają się coraz droższe i koszty krańcowe zwiększają się jeszcze bardziej. Zależność kosztów krańcowych od wielkości produkcji wygląda różnie w różnych przedsiębiorstwach. Wielkość utargu krańcowego i całkowitego zależą od kształtowania się popytu na produkty danego przedsiębiorstwa. Krzywa popytu ma nachylenie ujemne => utarg krańcowy spada systematycznie z 2 powodów:
1. im wyższy jest poziom produkcji, tym niższa musi być cena ostatniej sprzedawanej jednostki
2. kolejne obniżki cen zmniejszają przychody uzyskane ze sprzedaży wszystkich dotychczasowych jednostek produktu.
Prawidłowości charakterystyczne dla przedsiębiorstw o opadającej krzywej popy oj:
1. utarg krańcowy spada wraz ze wzrostem produkcji
2. utarg krańcowy jest niższy od ceny ostatniej sprzedanej jednostki o wielkość wpływu obniżki cen na sumę przychodów uzyskanych ze sprzedaży poprzednich jednostek.
Kształt krzywej utargu krańcowego zależy wyłącznie od kształtu krzywej popytu na produkty przedsiębiorstwa.
Jeżeli utarg krańcowy przewyższa koszt krańcowy, to zwiększenie produkcji o jednostkę będzie oznaczało wzrost zysków.
Przedsiębiorstwo dążące do maksymalizacji zysku powinno zwiększa produkcję tak długo, jak długo przychody krańcowe są większe od kosztów krańcowych. W momencie, gdy koszty krańcowe zaczynają przekraczać przychody krańcowe, nie należy już dalej zwiększać produkcji. Stosowanie tej zasady pozwala na wybór optymalnej wielkości produkcji. Jeżeli nawet wtedy przedsiębiorstwo nie osiąga zysków, to powinno zostać zlikwidowane.