64641

-    w rzeczywistości zlikwidowano opozycję, dlatego system parlamentarny był tylko na papierze, a podczas prac nad konstytucją wzorowano się na radzieckiej konstytucji z 1936 r.;

Konstytucja lipcowa (22 lipca 1952 r.)

-    ockzucenie zasady podziału wła<b na rzecz jednolitości władzy —* sejm zajmował najwyższe miejsce, a podporządkowane były jemu pozostałe organy (administracji, sądownictwa, prokuratury);

-    zniesiono urząd prezydenta, nowy kształt nadano Radzie Państwa (wybierana spośród posłów) - kompetencje prezydenta i kompetencje zastępcze wobec sejmu;

-    rząd powoływany przez sejm. a zmian mógł dokonywać sejm i rada państwa;

-    brak TK czy TS. a SN powoływany pizez Radę Państwa na 5 lat;

-    proklamowano liczne prawa i wolności, w szczególności prawa socjalne i ekonomiczne, ale brak gwarancji instytucjonalnych, też względem ochrony konstytucji jako najwyższego aktu prawnego;

Pr aktyka konstytucyjna

-    prawa i wolności realnie nie istniały, brak niezawisłych sądów, nie istniała opozycja, a rzeczywista władza wyrażona była zasadą kierowniczej roli partii. Rola Sejmu zerowa, gdyż zbierał się 2 razy do roku na kilkudiiowe sesje, a zastępowała go Rada Państwa;

-    przekształcenia po tzw. Październiku gdy w latach 56/57 kierownictwo w partii przejęli ludzie odcinający się od stalinowskich metod rządzenia —* ustały najdrastyczniejsze praktyki aparatu bezpieczeństwa, ale nic zmieniono systemu. Ograniczono rolę Rady' Państwa, wzmocniono sejm (kilkumiesięczne sesje), który zmonopolizował funkcję ustawodawczą, ale nie miało to większego znaczenia politycznego;

-    luty 1976 r. - rewizja konstytucji - program minimum (zrezygnow^rano z uchwalenia now'ej konstytucji, co było typowe w obozie);

*    nowela formułowała zasady ustr ojowe, określając PRL jako państwo socjalistyczne;

*    zapisała kierowniczą rolę PZPR i przyjaźń z ZSRR;

*    na nowo sformukwano niektóre prawa i wolności, ale nic zmieniło to icłi pozycji, ani nic wprowadzono gwar ancji idr ochrony,

*    brak zmian w strukturze organów państwowych;

*    powierzono skromne kompetencje w zakresie ochrony konstytucji Radzie Państwa.

-    lata 80‘te - zmienia się powoli myślenie, ale brak zmian w prawic, choć w 1982 r. wprowadzono do konstytucji przepisy o TS i TK -* ..konstytucjonalizm socjalistyczny wyczerpał swoje możliwości";

-    postępujący rozpad systemu i droć brak zmian w relacjach organów państwowydt (1988 - dymisja rządy Messnera), to powstaje system gwarancji konstytucyjnych —* 1980 - utworzono NSA. 1985 - utworzono TK. 1987 - utworzono RPO -* które torowały dr ogę nowym ideom;

-    wiosna 1989 r. - Okrągły Stół —*rozmowy mające wypracować modus \iveudi między władzą a opozycją:

*    przywrócono legalność istnienia Solidarności nie tylko jako związku zawodowego, ale i politycznego;

*    przyspieszone wybory' do Sejmu (65% władza. 35% opozycja) i przywrócono Senat (równe);

*    zmiany w konstytucji (nowela kwietniowa), głównie wprowadzono urząd prezydenta o silnych kompetencjadr.

—* wybory przyniosły porażkę dotychczasowej władzy. Prezydentem zgodnie z ustaleniami został gen. W. Jaruzelski, a pierwszy rząd stworzył T. Mazowiecki.

POCZĄTKI 111 RZECZPOSPOLITEJ Nowela kwietniowa (7 kwietnia 1989 r.)

-    osłabiorro sejm, dioć pozostał przepis ustanawiający jego najwyższą pozycję:

*    wprowadzono senat - wybory po 2 z województw, po 3 z katowickiego i stołecznego, nadano mu inicjatywę ustawodawcą, uczestnictwo w procesie ustawodawczym (poprawki lub odrzucenie, a sejm mógł to odrzucić jeśli miał 2/3);

*    sejm i senat jako Zgromadzenie Narodowe - wybór prezydenta na 6 lat. postawienie prezydenta przed TS (odpowiedzialność konstytucyjna za naruszenie konstytucji i ustaw o sankcji pozbawienia urzędu) oraz uznać trwałą niezdolność prezydenta do sprawowana urzędu ze względu na stan zdr owia;

2