65232

swoją drogą. „Poproszę bilet", mówi konduktor w pociągu. „Proszę bardzo", odpowiada pasażer i na tym się kończy (o ile bilet jest w porządku). Zderzam się z kimś w przejściu, mówię „przepraszam", słyszę „drobiazg", i tyle. „Niech Pani siądzie", mówię do staruszki w tramwaju. Ona siada. Taka wymiana nie musi więc być werbalna. Obywa się w ogóle bez dialogu, gdy uśmiecham się do ładnej dziewczyny w dyskotece, ona uśmiecha się i idzie tańczyć ze swoim chłopcem. A jeszcze subtelniej, w innej wersji wcześniej opisanego epizodu -rzucam okiem, niby przypadkiem, na sąsiadkę w przedziale kolejowym, na moment spotykam jej spojrzenie, nawiązujemy „kontakt wzrokowy", ale zaraz potem odwracamy głowy i oboje zanurzamy się w lekturze. Tutaj w naszym działaniu znalazła wyraz reguła kulturowa, którą w socjologii określa się jako wymóg „grzecznej nieuwagi" (polite inattention). a która żąda, aby nachalnie nie przyglądać się nieznajomym. Przytoczone przykłady dotyczą kontaktów bezpośrednich, które następują przy współobecnośd inicjującego i reagującego w tej samej przestrzeni i czasie. Ale oczywiście, tak jak w przypadku działań pojedynczych, tak i tu mogą występować kontakty pośrednie, poprzez media komunikacyjne. Po pierwsze -między osobami znajdującymi się w różnych miejscach gdy np. dzwoni telefon, odpowiadam „pomyłka" i odkładam słuchawkę. Po drugie - między osobami podejmującymi działania w różnym czasie, gdy np. biznesmen otrzymuje listem ofertę handlową i odpisuje, że nie jest zainteresowany