67119

choć ciągle przyjmowano, że treść eseju odzwierciedla prawdziwe poglądy autora.

Nawet gdy ludzie wiedzą, że decyzja autora eseju była wymuszona z zewnątrz (np.

w warunkach braku wyboru), zakładają, iż to, co napisał, odzwierciedla jego prawdziwe opinie o Castro. Oznacza to, że dokonują atrybucji wewnętrznej dotyczącej zachowania (zaczerpnięto z: Jones, Harris, 1967)

Powstaje pytanie, dlaczego ta tendencja do wyjaśniania zachowania poprzez dyspozycje

jest nazywana podstawowym błędem atrybucji. Nie oznacza to przecież, iż atrybucja

wewnętrzna (ludzie czynią to, co czynią, właśnie dlatego, że są tacy właśnie) jest błędem.

Istnieje jednak aż nadto dowodów, iż sytuacje społeczne mogą mieć znaczny wpływ na

zachowanie, a w rzeczy samej podstawowa wiedza, jaką przynosi psychologia społeczna, mówi,

że wpływ ten jest niezwykle silny. Istotą podstawowego błędu atrybucji jest skłonność do

niedoceniania jego siły podczas wyjaśniania zachowania innych. Nawet gdy jego obecność jest

oczywista, jak w eksperymencie Jóhesa T Harrisa (1967), ludzie utrzymują atrybucję

wewnętrzną (Ross, Amabile, Steinmetz, 1977). Chociaż w przypadku danego zachowania może

być trudno określić, czy atrybucja wewnętrzna jest właściwym postępowaniem, to jest

oczywiste, że ludzie nie doceniają siły wpływów społecznych (zewnętrznych) (Ross, 1977;

Ross, Nisbett, 1991).

Rola wyrazistości spostrzeżeniowej. Dlaczego popełniamy podstawowy błąd atrybucji?

Jednym z powodów jest, że wyjaśniając czyjeś zachowanie, zwykle koncentrujemy naszą uwagę

na osobie, a nie na sytuacji, atrybucję zaś podążają śladem uwagi (Heider, 1958; Jones, Nisbett,

1971). Ludzie są wyraziści spostrzeżeniowo — są czymś, co nasze oczy i uszy zauważają. Jak

stwierdził Heider (1958), to, co zauważamy, wydaje się rozsądną i logiczną przyczyną

zaobserwowanego zachowania. Badania potwierdziły wagę wyrazistości spostrzeżeniowej,

szczególnie zaś eleganckie studium tego zjawiska przeprowadzone przez Shelley Taylor i Susan

Fiske (1975). Dwóch studentów prowadziło rozmowę mającą na celu ich wzajemne poznanie

się. (W rzeczywistości obaj byli współpracownikami eksperymentatorek i prowadzili rozmowę

zgodnie z określonym scenariuszem). W każdej sesji brało udział sześciu rzeczywistych