wolności, złagodzenia przesłanek jego stosowania, a w razie spełnienia określonych warunków może ono być zastosowane do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą nieprzekraczającą 5 lat pozbawienia wolności (zob. art. 66 i 67 k.k.).
W myśl art. 336 § 1, jeżeli spełnione są przesłanki uzasadniające warunkowe umorzenie postępowania, prokurator może zamiast aktu oskarżenia sporządzić i skierować do sądu wniosek o takie umorzenie.
Do warunkowego umorzenia może dojść także bez wniosku prokuratora, gdy sprawa z aktem oskarżenia znajdzie się w sądzie, który może taką decyzję z urzędu lub na wniosek oskarżonego, nie tylko na posiedzeniu, o którym mowa, ale także na rozprawie (zob. m in. art. 414, 415; istotne jest też ogólne unormowanie zawarte w art. 9 § 2); tym bardziej jest to możliwe, gdy prokurator, który wniósł akt oskarżenia, następnie w toku postępowania sądowego złoży wniosek o warunkowe umorzenie postępowania karnego.
W posiedzeniu dotyczącym warunkowego umorzenia postępowania prokurator, oskarżony i pokrzywdzony mają prawo wziąć udział. Ich udział jest obowiązkowy, jeżeli prezes sądu lub sąd tak zarządzi (art. 341 § 1; zwrócić trzeba uwagę, że nowelizując w roku 2003 ten przepis (§ 1), niesłusznie pominięto dotychczasowy fragment, wskazujący, czego w tym wypadku posiedzenie dotyczy; Także na posiedzeniu istnieje możliwość orzeczenia środków karnych w postaci świadczenia pieniężnego lub zakazu prowadzenia pojazdów
W wypadku gdy przy rozpoznawaniu na posiedzeniu wniosku prokuratora o warunkowe umorzenie postępowania (art. 339 § 1 pkt 2) sąd stwierdzi oczywisty brak faktycznych podstaw oskarżenia (art. 339 § 3 pkt 2), to obowiązany jest umorzyć postępowanie bezwarunkowo (art. 17 § 1); post. SN z 27 listopada 1998 r., WŻ 68/98, OSNKW 1999, nr 3-4, póz 20).
W razie gdy sąd uzna za celowe ze względu na możliwość porozumienia się oskarżonego z pokrzywdzonym w kwestii naprawienia szkody lub innego zadośćuczynienia pokrzywdzonemu, może odroczyć posiedzenie, wyznaczając stronom odpowiedni termin. Na wniosek oskarżonego i pokrzywdzonego, uzasadniony potrzebą dokonania uzgodnień, sąd zarządza stosowną przerwę lub odracza posiedzenie; szerzej na temat rozwiązań w nowym kodeksie przewidujących tzw. porozumienia Orzekając o warunkowym umorzeniu, sąd bierze pod uwagę wyniki porozumienia się oskarżonego z pokrzywdzonym. Stanowi to kolejne potwierdzenie tendencji nowego kodeksu dążenia do zaspokojenia roszczeń pokrzywdzonego oraz stwarzania warunków i uwzględniania rezultatów porozumiewania się oskarżonego z pokrzywdzonym.
W przedmiocie warunkowego umorzenia postępowania sąd orzeka na posiedzeniu wyrokiem (art. 341).