70053

—    skonstruowane dla umocnienia innych praw podmiotowych (samoistnych), a ich istnienie i treść zależą od innych praw podmiotowych, z którymi są funkcjonalnie związane;

—    mogą mieć charakter praw bezwzględnych (zastaw, hipoteka) albo względnych (poręczenie);

Prawa związane

—    ich więź funkcjonalna z innymi prawami (wolnymi) wyraża się w tym, że podmiotem prawa związanego może być tylko podmiot określonego prawa wolnego, więc nie są przedmiotem samodzielnego obrotu prawnej, np. służebność gruntowa;

IV.    Prawa majątkowe i niemajątkowe

kryterium - typowy interes, jaki one realizują;

Prawa majątkowe

—    są to w szczególności: prawa rzeczowe, wierzytelności opiewające na świadczenia majątkowe, prawa majątkowo-małżeńskie, duża część praw kwalifikowanych jako tzw. własność intelektualna (autorskie, wynalazcze);

—    dla uznania konkretnego prawa podmiotowego za prawo typu majątkowego nie ma znaczenia, czy ma ono jakąś wartość rynkową, tzn. prawo własności zawsze będzie prawem majątkowym, nawet jeśli jego przedmiotem jest rzecz bezwartościowa;

—    też roszczenia pieniężne, nawet jeśli służą ochronie dóbr niemajątkowych, ale wtedy podlegają szczególnym modyfikacjom, np. roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę (art 4451 n. kc);

—    do majątkowego typu praw podmiotowych przystosowany jest ogólny tryb postępowania cywilnego, właściwość sądów oraz egzekucja orzeczeń sądowych.

Prawa niemajątkowe

—    są to w szczególności: prawa osobiste i prawa rodzinne niemajątkowe;

—    podlegają one szczególnej regulacji prawnej, zarówno w materialnym, jak i procesowym prawie cywilnym, np. odrębna właściwość sądów, są me z by wabię i nie dziedziczone; roszczenia niemajątkowe me podlegają przedawnieniu;

—    coraz bardziej wzrasta ich rola na tle prawa cywibiego, ze względu na wzmożoną ochronę wartości osobistych i na to, iż instrumenty cywibioprawne są bardziej elastyczne i skuteczniejsze —* tendencja do uwzględniania wartości osobistych w obrębie praw majątkowych, co powoduje zacieranie się tego podziału (głównie na gruncie prawa własności intelektualnej, ale i tzw. praw korporacyjnych (organizacyjnych) wspólników,

V.    Prawy przcnpgzalny i ni?prz?npgzaliw

Uwagi wprowadzające

—    kryterium - czy dopuszczalna jest zmiana podmiotów —* rozstrzygają o tym normy prawne, a jeśli me ma jasnego stwierdzenia, decyduje ich funkcja oraz należy kierować się ogólną dyrektywą, wg której prawa niemajątkowe są nieprzenoszalne, a prawa majątkowe służą do obrotu;

—    o okolicznościach w jakich dopuszczalna jest zmiana podmiotu prawa zbywalnego rozstrzygają przepisy ogólne, ewentualnie modyfikowane odpowiednimi przepisami szczególnymi;