1. właściwość rzeczowa (przedmiotowa) - polega na podziale spraw rozpoznawanych przez sądy I instancji tzn. sądy rejonowe i okręgowe
Przepisy kpc wyrażają tendencję do wprowadzania zasady jednolitego sądu I instancji. Dlatego art. 16 kpc przekazuje w zasadzie ogół spraw do sądów rejonowych. Natomiast art. 17 kpc przekazuje właściwość sądom okręgowym. Art. 17 wylicza enumeratywnie sprawy przekazane ich właściwości. Zasadą jest w systemie prawa polskiego, że sądem I instancji jest sąd rejonowy, a z mocy przepisów musi wynikać, że właściwy będzie sąd okręgowy.
Art. 17. Do właściwości sądów okręgowych należą sprawy:
1) o prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowe oprócz spraw o ustalenie lub zaprzeczenie pochodzenia dziecka, o unieważnienie uznania dziecka oraz o rozwiązanie przysposobienia,
2) o ochronę praw autorskich, jak również praw wynikających z opatentowania wynalazków lub rejestracji wzorów użytkowych i zdobniczych oraz znaków towarowych;
3) o roszczenia wynikające z Prawa prasowego;
4) o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa trzydzieści tysięcy złotych, oprócz spraw o alimenty, o naruszenie posiadania i o zniesienie wspólności majątkowej między małżonkami,
5) o orzeczenie przepadku świadczenia na rzecz Skarbu Państwa, jeżeli świadczenie to zostało spełnione w zamian za dokonanie czynu zabronionego przez ustawę lub w celu niegodziwym.