75779

Transport kanalikowy - wchłanianie i sekrecja, metody jego badania.

Ruch substancji przez ścianę kanalików nerkowych w kierunku ich światła lub na zewnątrz. Stałość środowiska wewnętrznego ustroju jest utrzymywana dzięki usuwaniu przez nefrony nerkowe w wyniku filtracji i wydzielania kanalikowego niekorzystnych dla organizmu substancji. Substancje potrzebne zatrzymywane są dzięki absorpcji kanalikowej i przeniesione do krwi. Filtracja kłębuszkowa jest wstępnym etapem tworzenia moczu. Osocze, które przepływa przez naczynia włosowate, jest filtrowane przez błonę kłębuszkową. Ilość przesączu kłębuszkowego powstającego w ciągu 1 min w nefronach obu nerek nazywa się filtracją kłębuszkową. Filtracja wymuszona jest przez różnicę ciśnień hydrostatycznych między naczyniami włosowatymi, a torebką Bowmana. Inną formą transportu w przestrzeni śródmiąższowej i komórkach jest dyfuzja, napędzana gradientem stężeń i gradientem elektrycznym. Transport kanalikowy w nerce jest różny w kanaliku bliższym i dalszym. W kanaliku bliższym, przez błonę poclstawną, jest transportem pierwotnie czynnym. W transporcie jonów sodu bierze udział ATP-azowa pompa sodowo-potasowa. Transport sodu, we wszystkich komórkach organizmu wykorzystuje dużą część energii pochodzącej z przemian metabolicznych większości komórek. Bierny transport substancji z obszaru o wyższym stężeniu do niższego nazywa się dyfuzją ułatwioną. Dochodzi do niej dzięki wykorzystaniu nośnika białkowego. Powierzchnia szczytowa nabłonka kanalika bliższego nerki bierze udział w transporcie sodu, potasu, chloru, wodoru, aminokwasów, glukozy, wykorzystując nośniki białkowe - jest to transport wtórnie czynny. Różnice między właściwościami błony szczytowej i błony podstawno bocznej kanalika warunkują dwie drogi transportu substancji: droga przezkomórkowa -dotycz)' głównie sodu i droga międzykomórkowa - polegająca na biernym transporcie przez nabłnek, sodu i potasu Objętość osocza, całkowicie oczyszczonego przez nerki z danej substancji w ciągu 1 min, nazywa się klirensem. Jest on wskaźnikiem sprawności nerek, formą oceny czynności kanalików nerkowych. Czynny transport kanalikowy w nerce polega na reabsorpcji i wydzielaniu. Do substancji reabsorbowanych czynnie, z udziałem nośników, należą: jon fosforanowy glukoza, aminokwasy, albuminy, kwas moczowy. Próg stężenia poszczególnych substancji, przy którym pojawiają się one w moczu jest charakterystyczny dla każdej z nich. Najszybciej pojawiają się w moczu diuretyki, peniq'lina, salicylany, wit D.. Kwas moczowy jest jedynym związkiem organicznym, który jest w nerce zarówno reabsorbowany i wydzielany natomiast jedynym kationem nieorganicznym, podlegającym tym procesom, jest potas. Reabsorpcja i wydzielanie jest pośrednio oceniane ilością substancji przesączonej. Kanaliki bliższe reabsobują 70-85 % przesączonego sodu, chloru, węglowo-dorów, wody aminokwasów i potasu. Glukoza jest reabsorbowana prawie w całości przez kanaliki bliższe. Cukier pojawia się w moczu po przekroczeniu progu nerkowego. Reabsorpcja wody jest bierna, natomiast substancji w niej zawartych, zarówno bierna jak i czynna. Powoduje to powstanie gradientu osmotycznego. Kanaliki dalsze i zbiorcze biorą udział w transporcie sodu w trakcie procesu wymiany kationów (sodu, potasu, wodoru). Potas jest jedynym jonem osocza, który jest reabsorbowany i wydzielany do kanalika nerkowego.