76398

wyjątkiem stosowania testosteronu w niektórych ściśle ograniczonych przypadkach. M.in. stosowano je do:

•    stymulowania wzrostu kości w anemii lupoplastycznej - obecnie jednak zastąpiono je naturalnymi hormonami proteinowymi, otrzymywanymi na drodze biotecluiologicznej. które posiadają znacznie lepszą selektywność anaboliczną

•    regulowanie tempa wzrostu u dzieci, które wykazują zaburzenia (rosną za wolno albo za szybko) - obecnie do tego celu również stosuje się naturalne hormony proteinowe, które nie posiadają tak drastycznych efektów ubocznych jak syntetyczne anaboliki

•    stymulowanie wzrostu apetytu i masy ciała w niektórych chorobach powodujących brak laknienienia - min. próbow^rano w ten sposób leczyć osoby chore na AIDS - ale z dość miernym skutkiem

•    przyspieszanie rozwoju płciowego cliłopców, u których zaczyna się on zdecydowanie za późno - leczenie tego schoizenia rozwojowego prowadzi się za pomocą podawania kontrolowanych dawek testosteronu - obecnie jest to właściwie jedyna medyczna terapia prowadzona z użyciem sterydów anabolicznych.

Zastosowania i nadużycia w^r dopingu sportowym

Sterydy anaboliczne są często stosowane przez sportowe ów jako forma nielegalnego chemicznego dopingu. Początkow'0. zwłaszcza w latach 70. i 80. XX w. ich zastosow^uiie nie było z formalnego punktu widzenia zabronione, gdyż sterydy te dopiero zaczynały pojawiać się na rynku, a ich pojawianie się było szybsze niż zmiany w prawie sportowym.

Sterydy anaboliczne są szczególnie często stosowane w tzw^r. sportach siłowych, w których o sukcesie decyduje przede wszystkim siła i wytrzymałość mięśni. Dotyczy to zwłaszcza kulturystyki, podnoszenia ciężarów, wielu konkurencji lekkoatletycznych (biegu, skoku w dal itd.). konkurencji pływackich i kolarstwa. W połowie lat 90. XX w. władze Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego całkowicie zabroniły stosowania w oficjalnym sporcie sterydów anabolicznych, co pociągnęło za sobą analogiczne zakazy w większości krajów' świata, które wysyłają sportowców na Olimpiady.

Współczesne metody wykrywania użycia sterydów anabolicznych (np: cliromatografia gazowa ekstraktu z włosów' łonowych) umożliwiają wykrycie icli spożycia nawet po 2-3 latach od tego faktu. Niemniej jednak istnieją uzasadnione podejrzenia, że podziemny przemysł produkcji i badań nad anabolikami jest wciąż całkiem aktywny. Między laboratoriami antydopingowymi i przemysłem środków dopingowych toczy się bowiem cały czas rodzaj gry. Nowo otrzymane związki chemiczne mające działarue anaboliczne są wprowadzane na czarny rynek zanim laboratoria antydopingowe nauczą się je wykrywać.

Wpływ na organizm człowieka

1.    Zwiększenie zdolności rozwoju siły.

2.    Zwiększenie zdolności zwiększenia wytrzymałości.

3.    Zwiększenie metabolizmu w celu zwiększema syntezy fosforanu kreatyny. gromadzenie glikogenu w mięśniach i wykorzystanie tkanki tłuszczowej dla celów energetycznych.

4.    U mężczyzn powodują krótkoterminowe zwiększenie pociągu seksualnego, po którym następuje zmniejszenie ilości naturalnie wytwarzanego testosteronu odpowiedzialnego w znacznym stopniu za pociąg seksualny oraz powodują kurczenie się jąder. Bardzo silnie wpływają na układ kontrolujący wydzielanie hormonów męskich odpowiedzialnych za rozrodczość, hamują wydzielanie hormonów luteinizującego (LH) oraz folikulotropowego (FSH). co powoduje zmniejszenie produkcji naturalnego testosteronu.

5.    U kobiet poważne efekty uboczne to trwałe obniżenie głosu, nieregularne miesiączkowanie, powiększenie łeclitaczki, zmiany skonie, pojawienie się łysienia typu męskiego oraz pojawienie się owłosienia na twarzy i ciele.