78059

— Struktura wydatków państwa w aspekcie przedmiotowym nie ulegała istotnym zmianom (jedynie proporqe).

♦    wydatki na cele wojskowe - jedne z wyższych (procentowo) w Europie, szczególnie podczas wojny z Rosją.

♦wydatki na utrzymanie aparatu administracyjnego - dosyć znaczne - wydatki osobowe i rzeczowe.

♦    wydatki na oświatę

♦    wydatki na opiekę społeczną - niewielkie, głównie ponosił je samorząd terytorialny.

♦    renty inwalidzkie i emerytury — znaczne

♦    wydatki związane z obsługą długów państwowych (spłaty, procenty)

♦    wydatki na inwestycje państwowe - tylko częściowo z budżetu, głównie w pożyczek.

Dochody państwa.

1)    dochody z podatków — nakładanie podatków i innych ciężarów publicznych uzależnione od zgody sejmu.

—    przewaga podatków pośrednich (60-45%) nad bezpośrednimi —* stosunkowa łatwości pobierania podatków pośrednich oraz dlatego, że w najmniejszym stopniu obciążały one grupy najbogatsze.

*    Podatki pośrednie nakładane były na towary lub usługi i wliczane w ich cenę. Płacił je nabywca. Podatki od art. monopolowych, akcyzy, cła przewozowe.

*    Podatki bezpośrednie płacili imiennie określeni podatnicy od majątku, dochodu, wynagrodzeń ltp. Tendencje do ciągłych zmian. Najważniejsze to: p. gruntowy, przemysłowy, dochodowy, od nieruchomości, od spadków i darowizn, od wynagrodzeń.

—    Do 1926 r. ciężar podatków korzystniejszy dla grup ekonomicznie słabszych (minimum dochodów zwolnione z podatku i in). Po przewrocie majowym niekorzystny (różnorodne ulgi, umorzenia i konwersje zaległości podatkowych czy nawet rezygnacja z niezapłaconych podatków częściej dotyczyła kapitalistów niż drobnotowarowych wytwórców. W przypadku chłopów bezwzględna egzekucja podatków)

—    Zwolnienia i ulgi podatkowe —► sposób oddziaływania państwa na rozwój pewnych dziedzin gospodarki (np. COP zwolniony z podatków na 15 lat, ulgi dla budownictwa), próba zachęcenia zagranicznego kapitału.

2)    pożyczki - wymagały zgody sejmu

—    źródło finansowe dla: niedoborów budżetowych, inwestycji państwowych, kredytów dla przedsiębiorstw prywatnych.

—    dzieliły się na wewnętrzne (przymusowe lub dobrowolne) i zewnętrzne. —> niewielkie efekty ze względu na małe zaufanie kapitałów, tak rodzimych jak i zagranicznych do państwa polskiego (bardzo niekorzystne pożyczki, np. włoska pożyczka tytoniowa, pożyczki zapałczane).

3)    dochody z przedsiębiorstw państwowych stosunkowo ruskie z powodu małej efektywności gospodarowania oraz określonej polityki państwa (zaniżone taryfy na usługi, a ewentualne nadwyżki na inwestycje)

Budżet samorządu terytorialnego.

—    Samorząd terytorialny miał swój własny budżet. W okresie między wojennym były one dosyć zbilansowane.

—    Struktura wydatków zarząd ogólny, zdrowie publiczne i opieka społeczna, oświata, budowa i konserwacja dróg, ulic, placów, spłata długów, bezpieczeństwo publiczne.