78241

przepisach prawnych normy prawnej, z której wynikałyby skutki pozytywne. Konkretna sytuacja, którą np. sąd chce rozstrzygnąć jest więc poza prawem, poza systemem norm bezpośrednich. Luka taka, jako luka pozorna, musi być uzupełniona. Dokonuje się tego w drodze rozumowań prawniczych, najczęściej poprzez analogię (patrz: dalsza część rozdziału). Luka contra leaem dotyczy sytuacji w której stosujący prawo podmiot ocenia ujemnie pozytywne konsekwencje, zawarte w normach prawnych. Interpretator negatywnie wartościuje zastane rozwiązanie .Reguluje niewłaściwie konkretną sytuację, trzeba więc stworzyć nową normę, która będzie przewidywała inną regulację.

Luka intra leaem polega z kolei na mało precyzyjnych sformułowaniach języka prawnego. Powstaje wtedy, gdy regulacja jest zbyt „luźna", za mało konkretna. Zdarza się to np. dość często w związku z występowaniem w tekstach prawnych zwrotów oceniających.

Luka techniczna występuje wtedy, gdy obowiązują pewne normy wyznaczające pozytywne konsekwencje sytuacji, jakie powinien orzec organ stosujący prawo. Jednak organ ten nie może tego zrobić, gdyż normy nie regulują jakiegoś elementu, bez którego wydanie rozstrzygnięcia jest niemożliwe.

Swoista luka w prawie dotyczy sytuacji, gdy brak jest normy, która zgodnie z inną normą obowiązującą powinna była zostać ustanowiona. Akt prawny wyższego rzędu (np. ustawa) zawierał upoważnienie do wydania konkretnego aktu niższego rzędu (regulującego szczegółowo daną materię), lecz występuje opóźnienie legislacyjne. Akt niższego rzędu nie ukazuje się.

Zasygnalizowaliśmy już wcześniej, że normy pośrednie - tworzone w celu uzupełnienia luk „extra legem" - powstają w wyniku zastosowania reguł tzw. argumentacji prawniczej. Wymienia się kilka sposobów tego rozumowania:

-    wnioskowanie per analogiom,

-    wnioskowanie a contrario,

-    wnioskowanie a fortiori.

Rozumowanie przez analogię (per analogiom) to wnioskowanie na podstawie podobieństwa. Znane są dwa rodzaje analogii:

Analogia legis (dosł. z ustawy) występuje wtedy, gdy do jakiegoś stanu faktycznego nieuregulowanego normą bezpośrednią stosuje się normy prawne, odnoszące się bezpośrednio do innego stanu. Istotne jest przy tym podobieństwo obu tych stanów faktycznych. Z podobieństwa obydwu stanów wnioskuje się o podobieństwie skutków prawnych. Analogię legis stosuje się na gruncie danego aktu prawnego.

Analogia iuris (z prawa) ma nieco odmienny charakter. Istnieją luki w uregulowaniach prawnych dotyczących specyficznych spraw, ale sprawy te nie są podobne do żadnych innych unormowanych w danym akcie prawnym. Zastosowanie analogii legis nie jest wtedy możliwe. W takim przypadku można oprzeć rozstrzygnięcie na normie pośredniej dedukowanej z rozumowania analogicznego na gruncie systemu prawa.

Obowiązujące przepisy mogą zakazywać posługiwania się analogią. Zakaz stosowania analogii dotyczy prawa karnego. Wynika on ze wspomnianej zasady: „nullum crimen, nulla poena sine lege". Ograniczenie dopuszczalności analogii wynika zwykle z chęci zabezpieczenia pewności prawa lub szczególnej ochrony niektórych wartości.

Rozumowanie a contrario (z przeciwieństwa) prowadzi do wniosków przeciwnych w porównaniu z wnioskowaniem z analogii. Jeśli pewien stan rzeczy spełnia określone przesłanki, to pociąga za sobą określone konsekwencje prawne. Przeciwnie zaś, jeśli dany stan rzeczy nie spełnia takich przesłanek, to nie pociąga tychże konsekwencji.