81530

•    zobowiązanie do przestrzegania pewnych reguł;

•    działalność oparta na załatwianiu spraw urzędowych w zakresie kompetencji (właściwości) -rzeczowo ograniczony zakres obowiązków, któremu towarzyszy przypisanie niezbędnych uprawnień rozkazodawczych i dopuszczalnych środków przymusu i przesłanek ich stosowania. Tak ukonstytuowaną działalność nazywamy organem.

•    zasada hierarchii urzędowej - porządek stałych organów kontrolujących i nadzorujących dla każdej instancji, które mają prawo odwołania lub skargi na władze niższe;

•    reguły rządzące postępowaniem (reguły techniczne i normy) wymagają uprzedniego wyszkolenia;

•    zasada całkowitego oddzielenia sztabu administracyjnego od środków administrowania i środków dostarczania;

•    wykluczenie zawłaszczania stanowiska przez osobę, która je piastuje - „prawo do urzędu" służyć ma wyłącznie zagwarantowaniu zważającego na normy sprawowaniu urzędu;

•    zasada dokumentowania;

•    biuro - rdzeń związku, który stanowią akta i działalność urzędników;

Najczystszym typem legalnego panowania jest panowanie za pośrednictwem bierokratycznego sztabu administracyjnego:

■    kierownik - stanowisko zawdzięcza zawłaszczeniu, wyborowi lub sukcesji, posiada legalne kompetencje;

■    monokracja - pojedynczy urzędnicy, osobiście wolni, posłuszni rzeczowym obowiązkom urzędowym; umiejscowieni w trwałej hierarchii urzędowej; posiadają trwałe kompetencje; zostali zatrudnieni (a nie wybrani) za sprawą kontraktu w wyniku selekcji na podstawie kwalifikacji fachowych; wynagradzani są stałymi pieniężnymi pensjami; traktują swój urząd jako jedyny lub główny zawód; mają możliwość awansu; są oddzieleni od środków administrowania; podlegają dyscyplinie i kontroli;

■    kolegialność.

Biurokracja, stworzona została przez kapitalizm, stanowi najbardziej racjonalną postać panowania. Biurokracja jest następstwem masowej demokracji. Rozwój współczesnych form związków we wszystkich domenach (np. państwo. Kościół, wojsko, partia, etc.) można utożsamić z rozwojem biurokratycznego administrowania. Wszelka ciągła praca jest pracą urzędników w biurach. Biurokracja jest wszędzie dlatego jest nieodzowna do celów masowego administrowania. Atutem biurokratycznego panowania jest wiedza fachowa.

Kapelanokracja - wywłaszczenie danych, uniwersalistyczna władza biskupia (formalna kompetencja), nieomylność (matrialna kompetencja).

Biurokratyczne administrowanie oznacza panowanie dzięki wiedzy fachowej (uzyskanej dzięki doświadczeniu) i służbowej (uzyskanej w toku urzędowania lub dzięki znajomości akt). Biurokrację przewyższa wiedzą jedynie człowiek zainteresowany zarabianiem - kapitalistyczny przedsiębiorca. Wszyscy inni znajdują się pod biurokratycznym panowaniem.

Cechy biurokracji:

•    ZASADY - urzędnicy są mianowani na podstawie określonych zasad;

•    SELEKCJA - zatrudnienie na podstawie kontraktu, czyli swobodna selekcja;

•    HIERARCHIA I KOMPETENCJE - hierarchia urzędników wyposażonych w rzeczowe kompetencje -biurokracja patrymonialna;

•    KWALIFIKACJE FACHOWE - stale powiększający się zakres kwalifikacji fachowych, czyli zdobywanych dzięki doświadczeniu (urzędnikami, od których nie wymaga się takich kwalifikacji są ministrowie i prezydenci - to urzędnicy w formalnym, ale nie materialnym znaczeniu, element nie czysto biurokratyczny);

•    STAŁA PENSJA (beneficja - zawłaszczone dochody dodatkowe);

•    URZĄD jako zajęcie główne;

•    ODDZIELENIE OD ŚRODKÓW administrowania;

•    KOLEGIALNOŚĆ - ustępują miejsca formalnie monokratycznemu kierownictwu;

•    TECHNIKI KOMUNIKOWANIA (np. kolej, telegram, telefon).

Panowanie biurokratyczne charakteryzuje stabilność, dyscyplina, sprężystość, niezawodność, przewidywalność, natężenie i zakres działań, formalna możliwość zastosowania we wszystkich sferach, racjonalność.

Ze społecznego punktu widzenia biurokratyczne panowanie oznacza:

•    tendencję do stanowej niwelacji (usuwanie stanowych władców, panujących dzięki

2