81650

tak by te drugie mogły również spełnić wymogi ekologicznego rozwoju.

Polityka ekologiczna Wspólnoty Europejskiej realizowana jest poprzez wdrażanie kolejnych programów, np. Piąty Program Działania z 1993 "O trwały i nieszkodliwy dla środowiska rozwój". Skala tych przedsięwzięć jest jednak zbyt mała aby przeciwdziałać np. powstawaniu dziury ozonowej czy efektowi cieplarnianemu. Światowy system ochrony środowiska i wspierania polityki ekorozwoju opiera się na postanowieniach zawartych w dokumentach międzynarodowych - Deklaracji Szczytu w Rio de Janeiro, Agendzie 21, Deklaracji johannesburskiej w sprawie zrównoważonego rozwoju.

Dążenie do prowadzenia polityki ekorozwoju ujęte jest w dokumentach stanowiących podstawę polskiego systemu prawnego. Konstytucja z 1997 stwierdza, że Rzeczpospolita Polska "zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju"

(art. 5), ustala także, że ochrona środowiska jest obowiązkiem m.in. władz publicznych, które poprzez swą politykę powinny zapewnić bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom (art.74).

4. EKOPOLITYKA

Jest to ekologia jako nauka o „gospodarce" przyrody może i powinna wskazywać człowiekowi drogi zabezpieczenia się przed ujemnymi konsekwencjami eksploatacji dóbr naturalnych i całej gospodarki ludzkiej. Ekopolityka zajmuje się gospodarczymi, ekologicznymi i etycznymi skutkami zmian w środowisku naturalnym z perspektywy stosunków międzynarodowych. Ekopolitycy prezentują te właśnie problemy i powstające na ich skutek konflikty w polityce międzynarodowej.

Wielu politologów i ekonomistów uważa, że następne 50 lat XXI w. będzie najbardziej rewolucyjne w historii stosunków międzynarodowych. Dotychczasowa obfitość surowców energetycznych, gleb, wód i innych bogactw naturalnych zapewniała zarówno wysoki poziom rozwoju, jak i konsumpcji. Kryzys energetyczny, niedobory żywności i chaos ekonomiczny w połowie lat siedemdziesiątych uzmysłowił światu, że nadmierny przyrost naturalny i rozwój technologiczny w skali światowej są poważnym obciążeniem dla środowiska naturalnego. Wiele surowców naturalnych, występujących, jak sądzono, w nadmiarze w stosunku do potrzeb jest na wyczerpaniu. Okazało się, że w postindustrialnym okresie nieograniczone zdawało by się zasoby surowcowe kurczą się, a wiele norm, wartości i sposobów zachowań społecznych będzie musiało ulec zmianie.

Transformacja stosunków między społeczeństwem a środowiskiem naturalnym jest częścią ogólnego społecznego paradygmatu zmian, który obecnie zarysowuje się na całym świecie. Nowy kontekst dla tego procesu, który kształtuje się na przełomie XX i XXI w. można nazwać „ekopolityką" , czyli nowym podejściem do problemów gospodarczych, ekologicznych i etycznych.

Ekopolitykę nazywa się też współczesnym widmem krążącym po świecie i nękającym polityków i gospodarkę. W ekopolityce nie są istotne granice, tradycyjne zasady stosunków międzynarodowych, ważne są jedynie doktryny porządku międzynarodowego oraz normy wartości, które pomagają ją kształtować.

W historii ludzkości nastąpiły dwie rewolucyjne zmiany gospodarcze, które zasadniczo przekształcili ludzkie środowisko naturalne. Rewolucja agrarna, około 8000 r. p.n.e., związana z wprowadzeniem upraw roślin i hodowli zwierząt, wpłynęła na poprawę wyżywienia, zwiększyła zasoby energii i umożliwiła gromadzenie znaczniejszych zapasów żywności niż w gospodarce łowieckiej i zbierackiej. Rozwój rolnictwa był ściśle związany z przechodzeniem od koczowniczego do osiadłego trybu życia.

Drugą rewolucją była rewolucja przemysłowa, zapoczątkowana na przełomie XV/XVI w., która spowodowała niezwykły postęp technologiczny. W XX w. rewolucja przemysłowa wpłynęła na wzrost wydajności pracy dzięki wykorzystaniu energii pochodzącej z paliw kopalnych. Produkowano ją w znacznych ilościach eksploatując nieodnawialne złoża naturalne, co sprzyjało obecnej eksplozji ludnościowej i wzrostowi konsumpcji. Wiele