82641

Podstawą rozwoju wymiany zagranicznej jest międzynarodowy podział pracy, który jest szczególna, rozwinięta formą społecznego podziału pracy. Stanowi on historycznie ukształtowane formy więzi gospodarczych między poszczególnymi krajami, określa ich miejsce w produkcji światowej, tzn. decyduje o międzynarodowej specjalizacji produkcji. Międzynarodowy podział pracy ulega ciągłym przemianom. Poszczególne kraje stopniowo rezygnują z produkcji pewnych towarów na rzecz większej specjalizacji w produkcji innych towarów zmieniając w ten sposób swoje miejsce w międzynarodowym podziale pracy.

Udział danego kraju w międzynarodowym podziale pracy określany jest przez jego warunki naturalne, a także w coraz większym stopniu jest rezultatem rozwoju gospodarczego, przemian w sposobie produkcji. Istotną rolę odgrywa tu także zagraniczna polityk ekonomiczna krajów czyli polityka handlowa.

Międzynarodowy podział pracy i specjalizacja stwarzają możliwości efektywniejszego wykorzystania istniejących zasobów bogactw naturalnych, zwiększenia efektywności wykorzystania siły roboczej i środków produkcji.

Podstawową formę więzi ekonomicznej między różnymi krajami stanowi wymiana towarów. Do określania wymiany towarów i usług między rozpatrywanym krajem a jego otoczeniem zewnętrznym używa się pojęcia handel zagraniczny. Obejmuje on eksport czyli wywóz towarów i usług za granicę i import czyli przywóz towarów i usług z zagranicy. Ich suma określana jest jako obroty handlu zagranicznego, różnica natomiast stanowi saldo handlu zagranicznego. Nadwyżka eksportu nad importem oznacza dodatnie saldo handlu zagranicznego , zaś nadwyżka importu nad eksportem - ujemne saldo (deficyt).

Import niezbędny - import towarów, których nie można wytworzyć w danym kraju, a które są konieczne do prowadzenia procesu reprodukcji społecznej.

Import substytucyjny (konkurencyjny) - import towarów zastępujących możliwą produkcję krajową.

Import zaopatrzeniowy - bezpośrednio zaspokaja bieżące potrzeby produkcyjne.

Import inwestycyjny - zaspokaja potrzeby rozwojowe gospodarki.

Import konsumpcyjny - zaspokaja potrzeby konsumpcyjne ludności.

Eksport niezbędny - część eksportu, która służy pozyskiwaniu środków na finansowanie    importu

niezbędnego.

Struktura rodzajowa eksportu i importu oznacza udział w eksporcie i imporcie odpowiednio sklasyfikowanych grup towarowych. Struktura geograficzna oznacza udział w eksporcie i imporcie wymiany towarowej z poszczególnymi krajami lub grupami krajów.

Oprócz obrotów towarowych i usługowych coraz większego znaczenia nabierają międzynarodowe przepływy kapitału. Mogą mieć one formę kapitału pożyczkowego lub inwestycji zagranicznych.

2