82910

Dyktatura

Forma sprawowania rządów, którą najczęściej utożsamia się z reżimem autorytarnym, bądź totalitarnym W starożytnej Grecji gdzie dyktaturę utożsamiano z tyranią, wyrażano się o niej z szacunkiem i respektem (choćby podczas panowania Plzystrata).

Dyktatura istniała również w starożytnym Rzymie, gdzie dyktator był po prostu osobą, w ręku której, skupiał się ogół władzy w sytuacji szczególnego zagrożenia.

Innym znaczeniem dla dyktatury jest tytulatura dowódcy powstania, nazywano tak choćby Romualda Traugutta

Z czasem rozumienie dyktatury jako urzędu poczęło zanikać. W jego miejsce pojawiła się dyktatura, pojmowana jako rządy jednostki, bądź grupy osób, które do władzy doszły z pominięciem (lub pogwałceniem) procedur demokratycznych. Nie oznacza to koniecznie zamachu stanu (choć występuje on dość często przy wprowadzaniu dyktatury), ale naginanie przepisów prawa (konstytucji

Dyktator (bądź grupa rządząca) automatycznie ograniczają, bądź usuwają jakiekolwiek możliwości kontroli władzy, a także wymuszają posłuch, nieczęsto stosując przymus. Tym samym dyktatura jest najczęściej dominującym sposobem sprawowania władzy w krajach o krótkiej tradycji demokratycznej i/lub słabo rozwiniętej gospodarce.

Absolutyzm oświecony

Nazwa użyta po raz pierwszy przez P. Lemerciera de La Rhriere na określenie nowej formy absolutyzmu, rozwijającej się w Europie w 2 połołowy XVIII w.

U jej podłoża legły przemiany społeczne wywołane siłą ekonomiczną i aspiracjami politycznymi burżuazji. upowszechnieniem się myśli filozoficznej i społecznej oświecenia oraz koniecznością modyfikacji systemu rządzenia.

Absolutyzm oświecony rozwinął się w państwach, w których mieszczaństwo stanowiło znaczną siłę społ. dążącą z poparciem tronu do zajęcia pozycji równej szlachcie

Absolutyzm oświecony najpełniejszy kształt przybrał w Prusach (Fryderyk II), Austrii (Józef II), częściowo

w Hiszpanii i Portugalii - Rosja za panowania Katarzyny II przyjęła część idei absolutyzmu oświeconego, choć jej rzeczywiste zmiany ustrojowe nie były tak głębokie, jak w państwach niemieckich.

Zasadniczej przemianie uległa pozycja samego monarchy absolutnego, mieniącego się „pierwszym sługą państwa" lub „pierwszym urzędnikiem państwa", który miał zapewnić poddanym sprawiedliwy porządek prawny, opiekę i bezpieczeństwo - w tych celach władca absolutny upatrywał źródeł swej suwerennej władzy, przenosząc wyraźnie akcent na jej racjonalne i świeckie uzasadnienie - stąd też wprowadzano reformy:

•> w dziedzinie polityki - wzmacniały centralizm w zarządzaniu państwem, rozbudowywały armię z fachowym korpusem oficerskim

❖    w dziedzinie gospodarki - stwarzały warunki do rozwoju przemysłu, handlu i rolnictwa.

❖    w dziedzinie społeczno-prawnej:

>    zmieniały w znacznym stopniu system prawny (zniesienie tortur, zakaz procesów o czary)

>    zeświecczały i rozbudowywały szkolnictwo (wprowadzenie powszechnego obowiązku nauczania)

^ wprowadziły tzw. Józefmizm - nazwa systemu kościelno-politycznego polegającego na podporządkowaniu całokształtu życia religijnego państwu, wprowadzonego w Austrii przez Marię Teresę i jej syna ces. Józefa II (stąd nazwa) - w ramach józefenizmu prowadzono politykę kasaty klasztorów i majątków zakonnych, cenzurowania kazań i kontrolowania nauczania w seminariach duchownych, a nawet ingerencji w dziedzinę kiitu religijnego

Merkantyllzm

Dominował w Europie w XVI i XVII w

Merkantylizm powstał w związku ze zmianami gospodarczymi wywołanymi rozwojem gospodarki rynkowej (zastępowanie pańszczyzny pieniężnym czynszem dzierżawczym) oraz odkryciami geograficznymi

Wyodrębnia się wczesny merkantylizm tzw. bulionizm i późny merkantylizm tzw. merkantylizm właściwy

Podstawowym czynnikiem realizującym politykę merkantylistyczną była monarchia absolutna Za źródło bogactwa narodowego i siły państwa merkantyliści uznawali ilość posiadanego kruszcu, który umożliwiał inwestowanie i liatwiał obrót gospodarczy - źródłem dopływu kruszcu miało być dodatnie saldo bilansu handlowego (nadwyżka wartości eksportu na wartością importu) z zagranicą, dlatego postulując rozwój handlu merkantyliści kładli nacisk na wzrost eksportu produktów przemysłowych, a ograniczenie ich importu poprzez system zakazów i wysokich ceł

Monarchia absolutna otaczała opieką rozwój rodzimej produkcji, nadając przywileje oraz udzielając subwencji Najbardziej typowymi przykładami państwa absolutnego, realizującego politykę merkantylizm u były: Anglia w okresie panowania Elżbiety I. Francja za rządów Ludwika XIV i jego ministra J.B. Colberta. Rosja za Piotra I Wielkiego

Twórcą merkantylizmu właściwego był Th. Mun

Impeachment

Termin pochodzący z anglojęzycznej tradycji parlamentarnej

Oznacza procedurę formalnego oskarżenia o przestępstwa i pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej, osób mających immunitet i zajmujących wysokie stanowiska państwowe.