• Wymiana bezpośrednia (barterowa) została zastąpiona dwoma odrębnymi transakcjami:
1) Sprzedaż towaru w zamian za powszechny ekwiwalent:
2) Kupno potrzebnego towaru od innego kontrahenta za ten ekwiwalent.
• Ustalały się proporcje wymiany będące wynikiem przetargów.
• Wartość towarów ustalana była na podstawie pracochłonności oraz rzadkości, dla przykładu:
- 1 baran wart był 30 kwart miodu.
- Wg Homera żelazna zbroja Diomedesa kosztowała 9 wołów, podczas gdy spiżowa pozłacana zbroja Glaucusa kosztowała aż 100 wołów.
• Literatura podaje ponad 150 przykładów towarów stosowanych jako powszechny ekwiwalent.
• Były to w większości dobra konsumpcyjne:
- Zboże (u ludów rolniczych);
- Bydło (u ludów pasterskich):
- Plemiona afrykańskie używały wielbłądów zamiast bydła.
• Bydło pełniło bardzo ważne funkcje ekonomiczne - dostarczało mięsa, mleka. skór. jak również siły pociągowej, dlatego też było wykorzystywane jako powszechny ekwiwalent.
• Powszechnym ekwiwalentem (pieniądzem) mogły być produkty o dużej roli gospodarczej.
• Inne przykłady ekwiwalentów:
- futra.
- skóry.
- płótno.
- sól.
• Dla przykładu, w czasach pierwszych Piastów dziesięcina opłacana była przede wszystkim skórami lisimi.
• Ibrahim syn Jakuba pisał w X wieku, że kupcy czescy „rozliczali się między sobą cienko tkanymi chustami”.
• Polskie słowo płacić pochodzi od płótna.
• W XIII wieku rolę płacidła pełniła sól. Istniała nawet kara sądowa, skrótowo znana jako „trzysta" - czyli skazanie na zapłatę 300 grudek soli.
• Sól jako powszechny ekwiwalent stała się podstawą powiedzenia „słona cena”.