83648

Władzę wykonawczy sprawuje prezydent, wybierany na 5-letnią kadencję z możliwością jednorazowej reelekcji (wcześniej kadencja 7 lat. po referendum z 17 października 2004 uległo to zmianie), oraz w odpowiednim zakresie rząd. Prezydent posiada niemal nieograniczone uprawnienia w stosunku do całego aparatu państwowego, a poprzez nadrzędność dekretów nad ustawami oraz wyłączną możliwość rozpisywania referendum, władza ma charakter dyktatorski. Uprawnienia prezydenckie podzielić można umownie na cztery największe grupy:

•    w stosunku do konstytucyjnych organów państwa: za zgodą Izby Deputowanych powołuje premiera i ministrów, ma prawo uchylania aktów rządu, za zgodą Rady Republiki powołuje przewodniczących Sądu Najwyższego i Konstytucyjnego, powołuje 6 z 12 sędziów Sądu Konstytucyjnego, powołuje 6 członków Komisji Centralnej ds. wyborów i przeprowadzania referendów powszechnych, zarządza wybory do parlamentu i do lokalnych organów przedstawicielskich, rozwiązuje izby parlamentu

•    kompetencje prawodawcze: prawo inicjatywy ustawodawczej, podpisywania ustaw i weta zawieszającego, zarządzania referendów powszechnych, występowania do Sądu Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie zgodności z konstytucją aktów normatywnych, prawo występowania do parlamentu z wnioskiem o zmianę lub uzupełnienie konstytucji, wydawanie rozporządzeń i zarządzeń, prawo wydawania na podstawie upoważnienia parlamentu dekretów a bez takiego upoważnienia również dekretów tymczasowych.

•    kompetencje z zakrosle stosunków zewnętrznych I obrony kraju: prowadzi rokowania i podpisuje umowy międzynarodowe, powołuje i odwołuje dyplomatów, zwołuje i przewodniczy Radzie Bezpieczeństwa, powołuje i zwalnia j>aństwowego sekretarza Rady Bezpieczeństwa, jest głównodowodzącym Sił Zbrojnych, powołuje i zwalnia wyższych dowódców Sił Zbrojnych, wprowadza stan wojenny, ogłasza mobilizację.

•    uprawnienia w sferze stosunków z obywatelami: decyduje o nadaniu obywatelstwa oraz o jego ustaniu i o azylu, stosuje prawo łaski, przyznaje nagrody i odznaczenia państwowe, ustanawia święta państwowe i dni wolne, wprowadza stan wyjątkowy.

Prezydent może zostać usunięty z urzędu za f>of>ełnienie zdrady stanu lub innego ciężkiego przestępstwa. Wniosek o to może przedstawić 1/3 Izby Deputowanych, a śledztwo i oskarżenie należy do kompetencji Rady Republiki. Za decyzją usunięcia musi opowiedzieć się 2/3 Izby Deputowanych i 2/3 Rady Repuiiliki. Prezydent może także zostać zwolniony przedterminowo w razie jego niezdolności do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia. Decyzję taką podejmuje na wniosek sj>ecjalnie po to powołanej przez obie izby parlamentu komisji. Izba Deputowanych oraz Rada Republiki - obie większością 2/3 głosów.

Od 1994 roku prezydenturę sprawuąe Alaksandar tukaszenka. legalność jego władzy oraz uczciwość przeprowadzanych w ostatnich latach wyborów i referendum stoi pod znakiem zapytania - jest kwestionowana przez opozycję oraz instytucje międzynarodowe: OBWE. NATO. UE oraz Radę Europy. Szczególnie kontrowersyjna była zmiana konstytucji państwa z 1996 roku umożliwiająca przedłużenie prezydentury Łukaszenki az do 2001 roku (wybory powinny były się odbyć w 1999 roku).

3.    RZĄD

Rząd wnosi z kolei do parlamentu projekty ustaw (może to jednak czynić i prezydent), kieruje bieżącą polityką wewnętrzną i zagraniczną, a także określa kierunki gospodarczo-społecznego rozwoju kraju.

4.    PARLAMENT

Białoruski parlament składa się z dwóch izb. Pierwsza izba - Izba Reprezentantów - jest wybierana w wyborach powszechnych na 4-letnią kadencję. Drugą izbę - Rade Republiki - stanowią przedstawiciele władz terenowych. De facto, mimo wielu konstytucyjnych uprawnień, parlament na Białorusi jest jednym z narzędzi prezydenta Aleksandra Łukaszenki. Ostatnie wybory w (2006) pozostawiły wiele do życzenia. W wyniku fałszerstw i manipulacji prawie wszystkie mandaty w Izbie Reprezentantów obsadzili "bezpartyjni" popierający Łukaszenkę. Ojsozycyjne wiece, które zgromadziły ledwie kilkaset osób. zostały brutalnie rozbite przez prezydencką bezpiekę.

5.    SĄD KONSTYTUCYJNY

Organ składający się z 12 sędziów wybieranych na 11 lat. spośród których 6 mianuje prezydent, a 6 wybiera Rada Republiki. Sąd Konstytucyjny orzeka o:

•    zgodności ustaw, dekretów prezydenta, umów międzynarodowych itd. z konstytucją i umowami międzynarodowymi.

•    zgodności aktów prawnych organizacji międzynarodowych, do których należy Białoruś z konstytucją.

•    zgodności uchwał Rady Ministrów z konstytucją,

•    zgodności aktów prawnych każdego innego organu państwowego z konstytucją.