Ideologia komunizmu powojennego:
a) doktryna „realnego socjalizmu”:
ideologia socjalizmu nie ograniczała się jedynie do kontynentu europejskiego, objęła ona również swym zasięgiem wiele państw świata
w 1977 roku ogłoszono oficjalnie, że w ZSRR zbudowano zręby komunizmu, a ustrój państw tzw. satelickich określano mianem ..realnego socjalizmu”
oficjalną doktryną pozostawał nadal marksizm-leninizm, jednakże ideologia komunizmu przestała być wyznacznikiem polityki partii rządzącej, raczej stała się fasadą, umożliwiającą rządy partii rządzące partie kornurristyczne tolerowały niektóre zachowania obywateli, jawnie sprzeczrre z obowiązującą ideologią, jeżeli te nie zagrażały ich władzy (ogromny relatywizm rządzących)
- w państwach „realnego socjalizmu” rue wohio było dyskutować nad zasadnością ideologu, podważać autorytetu partu (widać zatem ewidentnie, że elicie rządzącej bardziej zależało na utrzymaniu się przy władzy, aniżeli na rzeczywistym działaniu na rzecz komunizmu - „dawni rewolucjoniści stali się obrońcami korzystnego dla nich status quo")
po śmierci Stalina prysł mit o jedności mchu komunistycznego, jedyiue wiodącą rolę uzurpował sobie ZSRR
b) eurokomuni/.m:
Doktryna eurokomunizmu była wyrazem ewolucji zachodnioeuropejskiego ruchu komunistycznego, do którego należały min.: Francuska Partia Komunistyczna i Włoska Partia Komunistyczna - odgrywały one bardzo istotną rolę w swoich państwach. Początkowo partie te realizowały radziecką koncepcję socjalizmu, powołując się na Marksa i Lenina. Stosunkowo szybko jednak przyszło załamanie takiej koncepcji, zwłaszcza po radzieckiej interwencji na Czechosłowację.
• cechy eurokomunizmu:
miała być to doktryna, która miała umożliwić komunistom zachodnim wejście na scenę polityczną nie tylko w charakterze partii opozycyjnych, ale i przyjęcie odpowiedzialności za rządy takie podejście wymagało odejście od skostniałego marksizmu-lcninizmu
twórcami tej doktryny byli m in.: Francuz - G. Marchais, Włoch - E. Berlinguer. Hiszpan - S. Carillo. jej początki sięgają 1974 roku
eurokomuniści odrzucali ideę dyktatury proletariatu i akceptowali zasady demokracji (w’ohrość polityczna, rządy parlamentarne, zachowanie pr aw obywatelskich, itd.) propagowali solidarność wszystkich klas. rezygnując z hasła walki klas
- programowym novum eurokomunizmu było odstąpienie od wymogu jedności światopoglądowej członków partu (zarzucono propagowanie ateizmu, uznano pluralizm i swrobodę religijną), pozostawiono koncepcję rozdziału Kościoła od państwa
odrzucono oficjalnie leninizm, a marksizm uznano za teorię, która winna być twórczo rozwijana, a nie traktowano jako doktryna
eurokomuniści odchodzili również od idei całkowicie upaństwowionej i centralnie sterowanej gospodarki (państwo ma ograniczać się do kontroli nad wielkimi i kluczowymi przemysłami) doniosłym punktem było odżegnanie się eurokornunizmu od idei. że państwo radzieckie jest naturalnym przywódcą światowego ruchu komunistycznego
wiele z poglądów' eurokornunistów zostało zaczerpnięte od postulatów europejskich socjaldemokratów
c) chiński wariant komunizmu - mnoi/.m: (str. 355)