80084

klimat ideowy:

w epoce oświecenia, jak nigdy dotąd, dyskusja polityczna awansowała w życiu społecznym (myśl polityczna nie była już tylko domeną dworskich elit, zagościła ona w domach śiediuej warstwy społeczeństw)

wiek XVIII stworzył wiele nowych form polemiki ideowej (pow^rstawały nowe programy nauczaiua szkolnego, zmieiuala się mentalność ludzi)

rozwój nauki i tecluiild (np. pojawienie sdę gazet) sprzyjał rozpowTszecluuaniu się polemiki ideowej (np. pojawienie się towarzystw' naukowych i literackich, rozw'ój czytelni i bibliotek, rozwój mecenatu kulturalnego)

-    pod pojęciem ..oświecenie" rozumiemy rozmaite treści:

1)    tkwiło w^r nim pizekonanie. ze wychowanie obywatelskie jest drogą prowadzącą do prawdy, że narodowa edukacja gwarantuje pomyślność jednostce

2)    oświecenie to przede wszystkim panowanie rozumu i oparcie metody badawczej na racjonalistycznej analizie przedmiotów zmysłowych i zmysłowych wrażeń

ludzie tej epoki chętme posługiwali się pojęciami luuwersalnymi (np. model człowieka oświeconego to synonim Prawdy. Rozumu, Cnoty. Szczęścia Natury) racjonalizm XVIII w. łączył się z materializmem, empiiyzmem i sensualizmein oświecenie kultywowało utylitaryzm. zakładającego, że dobre jest to i tylko to. co jest użyteczne, że prawdziwa cnota powinna przynosić pożytek społeczny

wiek XVIII to wiek w pełnym stopniu laicki (podważano egzystencję religii w nowoczesnym społeczeństwie i w państwie)

ideologia oświeceiua w głównej mierze wyrażała interesy, ambicje i horyzonty myślowe przede wszystkim mieszczaństwa (nastąpił gwałtowny rozwój ekonomiczny tej warstwy społecznej) a) tematy politycznej dyskusji:

warto panuętać. że tendencje ideologiczne XVIII wieku nie były jednoznaczne i wyłącznie promieszczańskie, a tym bardziej antyfeudalne

-    pisarze tej doby zgadzali się w zasadzie tylko do dwóch kwestii:

1)    uważali, że nie do zmesienia są tradycyjne więzy poddaństwa clilopskiego. które hamują ogólny rozwój rue tylko rolnictwa, ale i całej gospodarki

2)    po drugie, nie mieli wątpliwości co do tego. że nie do utrzymania jest absolutyzm monarchy

-    jednakże większość pisarzy oświecenia gotowa była zaaprobować monarcliie (dyskwalifikując ..klasyczny" absolutyzm), które realizowaliby zupehue imię cele

ogólnie rzecz ujmując, oświeceme było w swej regule konserwatywne, programowo anty rewolucyjne (w rzeczywistości jednak, jak na iroiuę, przygotowywało ono grunt pod kapitalistyczną rewolucję)